Lesson 3

April 9-15, 2022

CAIN LEH AMA’ GAMH

SABBATH NITAKLAM:

APRIL 9

TUKALSUNG SIMDING: Pian. 4, 5; Heb. 11:4; Micah 6:7; Isa. 1:11; 1Cor.  10:13;1John 3:12; Pian. 6:1–5.

KAMNGAH: “Limtakin hih lecin, nang hong kisanglo ding ahi hiam?  Limtakin nahih keileh, nang hong hihnuam in mawhna in  hongbuk a, nang hong uknuam hi. Ahih hangin nangin tua  mawhna nazawh ding ahi hi.” (Pian. 4:7).

Piancil laibu sungah mihing’pukna nungzui in, Adam leh Eve pen  Eden panin kihawlkhia a, tuakhit ciangin nausuakna mi’sihna omtoto a, tuate  khempeuh pen a kipatcil lamah Pasian kamciamsa vive ahi hi. A kituiton  mahmah Piancil 3 leh 4 sungah thukituak tampi tak: mawhna tawh kisai  (Pian. 3:6-8; 4:8), “leitang” a kisamsiatna ‘adamah(Pian. 3:17; 4:11),  hawlkhiatna (Pian. 3:24; 4:12, 16) cihte ahi hi.

Hih thu kituitonte, a beisa sunga thupiangte in, Adam leh Eve a puk khit a Pasian genkholh thute a tangtunna vive ahi hi. Adam a kihawlkhiat  khit a thupiang masapen zong ama adingin lam-etna lianpi khatmah hi a; a  tapa masapen suahna, Messiah hongpiang ding cih kamciam omsamah  bangin Eve in a muhcil kamciam tangtunna khatmah ahi hi (Pian. 3:15). Eve  in zong Messiah hi ding ci in umpah hi.

Azom thupiangte: Cain’ mithahna, Lamech’ mawhbawlna, nuntak  hun kiamsukna, gitlohna a khan semsemna cihte in, Piancil 3 sung a Pasian  samsiatna kammalte a tangtunna hipah lel hi. Tuateng kawmkal mahah lam etna beisiang tuanlo hi.

SUNDAY

ARPIL 10

CAIN LEH ABEL

Piancil 4:1, 2 sim in. Tapa nih hong piankhiatna panin bang  pilna khawngpeuh i ngah thei hiam?

Eden huan panin Adam a kihawlkhiat khit phetin thupiang masapen  in nausuahna ahi hi. Tuapen Hebrew pau in Piancil 4:1 sungah  “Topa” (YHWH) pen “mi khat” tawh kizomsak a, anuai a laisiangtho munah  “Topa huhna tawh mi khat ka ngah khin hi” ci hi. Tua pen mun dangah “ta  pasal khat ka neizo a- Topa ahi hi” ciliang hi. 

Tua kammal hangin, Eve in Piancil 3:15 a, Messiah hong pian ding  Pasian’ kamciam phawk gige cih hong theisak a, Honpa ahi Topa suakkhia ci  in a ngaihsun ahi hi. “Honpa hongpai ding pen zong Eden huanah kigenkhol  mah hi. Adam leh Eve in tua kamciam a zakphet in, tangtung mengmeng  dingin lam-en uh a, a ta-upa pen Honkhiapa hidingin umuh ahih manun lungdam mah mah uh hi.”—Ellen G. White, the Desire of Ages, p. 31. 

Tuabangin, Cain in thu-nei mahmah a, ta upa bek hi lo in, a nulehpa  in, a biakphialphial tapa ahi hi. Piancil 4 in ama’ thu bekmah gen ngaungau  hi. Cain suahlai in Eve in thupisim mahmah napi, Abel suah ciangin  bangmah pau nawnlo phial hi. Laikungpu in ta “nei leuleu” ciziau bek hi  (Pian. 4:2)

A min Cain cih zong Hebrew pau in ‘qanah’ hi a, “ngahbeh” cihna  hi a, a manpha mahmah leh lian mahmah khat ngahbeh cihna ahi hi. A  langkhat ah Hebrew min Hebel, Mikang min Abel, a khiatna “tuikhu” (Late  62:9), aihke’h “huu” (Late 144:4) hi a, beimang, hawm, ki tasam cihna hi a;  Abel min a kiphuahna kammal hebel pen, Thuhilhsia (Ecclesiastes) sungah  “a mawkna” cihna in tamveipi kizang hi. Adam leh Eve tenupa’ lam-etna pen  Cain tung bekah kinga a, amau in a Cain pen kamciamsa Messiah hiding a,  anaupa Abel pen hi lo hi ci in um uh hi. 

Eite a dingin hebel ahi amau dinmun sanin maipha i piakzawk  bangteng peuh ahi hiam? A phamawh leh a phamawhlohna telcianna in  bangzah in thupi ding hiam?

MONDAY

APRIL 11

BIAKPIAKNA NAM NIH

Cain leh Abel kikalah, aminte mahmah leh, amau mimal omzia bek  hi lo; amau nasep mah mah zong kibang hetlo hi. Cain in “lokhopa” (Pian.  4:2) hi a, thatang tawh nasep hat mahmahpa hi a; Abel pen “tuu kem pa” (Pian. 4:2), gankhawi-siam leh, hehpihtheipa ahi hi.

Cain in khaigah ngahpa ahi hi. Abel in tuu kempa hi a tuu nei hi.  Hihnasep tegel in, biakpiak zia namnih (Cain in khaigah leh Abel in tuu) hong laktel bek thamlo, tua biakpiakna nam nihte in lungsim ngaihsutna tawh  kizom mahmah ahihna zong honglak hi. Cain in ama “hanciamna” tawh  khaigahte gahsak a, Abel in ama ngahsa tuute “kem” hi.

Piancil 4:1–5 leh Hebrew 11:4 simin. Pasian in, banghang in  Abel biakpiakna sang in, Cain biakpiakna nial hiam? Hih tengah thu piang koibangin kitelcian thei ding hiam?

Sisan luansakna lo tawh mawhmaisakna om theilo a; Cain leh Abel  in, ganno biakpiakna tawh mawhthoihna bawl dinguh a kamciamsa Khazih’  sisan sungah upna nei ding uhhi. Tua banah leipan in gahmasa teng zong  Topa tungah lungdamkohna in paipihlai ding hi.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 71.

Abel in Pasian’ sawlna mang in gangawh biakpiakna a neih banah  khaigah zong lungdam kohna in paipihlai hi napi, Cain in awlmawhlo lel hi.  Gangawh biakna ding ganno hong paipihlo a, “leipan a piang khaigah” bek  hong paipih hi. Tuapen Pasian sawlna tangnialna hi a, a sanggampa tawh  kilehbulhlua hi. Tua tangthu pen upna tawh hotkhiatna (Abel leh sisan biakpiakna) leh sepna tawh biakpiakna (Cain leh ama’ khaigah biakpiakna)  cihbangin kitehkaak zelzel hi.

Hih biakpiakna tegel pen khalam’thu kician mahmah a, kikhem  kibumna kihel hetlo hi. Limleh liim vive hi uh a, Pasian pen anlehtui bek  tawh hongvaak hi lo a, tatkhiatna nangawn hong piapa Pasian ahihna hong  pulak hi.

Micah 6:7 leh Isaiah 1:11 sim in. Hih munte panin bang thukhun  peuh namu a, eima biakpiakna sungah koici at theih ding ihi hiam?

TUESDAY

APRIL 12

GITLOHNA

Piancil 4:3–8 simin. Cain in a sanggampa a thah na’ngin bang  thupiang omphot hiam?1John 3:12 etbeh in.

Cain in a thuhkikna nam nih: “Cain heh mahmah in, a maisia  hi(Pian. 4:5). Cain in Pasian leh Abel tungah hehmahmah hi. Cain in Pasi an tungah ahehna pen, amah pen thumaanlo takin kibawl ci in ki ngaihsun a,  Abel zong haza mahmah hi. Bang haza hiam? Biakpiakna hilel maw? Hih tuak lel hi. Hihmun ah hong pulak sang in a tamzaw zong omkhinkhian ding  hi. Bangpeuh hi taleh, ama’ biakpiakna a kisaanloh manin Cain lungkia  himai hi.

Piancil 4:6 ah Pasian’ dotna nihte in Cain’ dinmun namnih pulak hi.  Pasian in Cain mawh sak hetlo cih phawk in. Adam a lai mah bangin, Pasian  in dotna dong a, a dawnna ding theihloh man hi hetlo, Cain in amahleh amah  ki entel henla, a hangthu theitel leh deihsak hi. Tua mah bang in, Topa in, a  puksa Ama’ mite’n tangnial tawntung hi napi, Amah’n tankhia ding in zong  thapai hi. Tuabang in dotna a dot khitteh, ngaihsut siamna’ng hilhcian lai hi.

Pasian in “limtak hihding” lammaan tawndingin Cain hanthawn hi.  Tuapen kisikna tawh lungsim khel ding sapna ahi hi. Pasian in Cain “saang”  ding leh maisak ding in kamciam pia hi. Thukhat ah Cain zong Pasian maiah  saan takcing thei lel ahih hang, Pasian’ deihna bangin ahihleh bek hi ding hi.

A langkhat ah, “limtak in nahihkei leh, nang hong hihnuam in mawh na in nang hong buk a, nang hong uknuam hi(Pian. 4:7).Pasian in Cain  mahmah pen mawhna’zungpi a hihna lak hi. Cain in lampimaan a tottheih  nading in ngaihsut siamna hilhcian hi.

Pasian’ thuhilh kikna ah, hibang mawhna dong a tungsak a ngaihsut na, nakongbiang ah a omgige “nangma lunggulhna” ahi hi cihi. Pasian in  amah aki-ukzawh ding hanthawn a: “Na zawh ding ahi hi” cihi. Tuabang  khatmah James genna ah, “mikhat peuhin ama’ deihna zui in a gamtat  ciangin mawhna apiangsak ahi hi(James 1:14) cihi. Lungdamthu in hong  kamciamna ah, mawh maina bek hi lo in mawhna tungah gualzawhna zong  hong kamciam lai hi (1Cor. 10:13 enin). A tawpna ah Cain in ngawhding mi  khat zong muzolo a, ama’ mawhna hileltak hi. Eite khempeuh zong tuabang  vive mah hi lo ihi hiam?

Tua kamsiatna tangthu in deihteel theihna leh Pasian in hong  sawlngawhlo ahihna koibangin hong hilhcian hiam?

WEDNESDAY

APRIL 13

CAIN’ DAAN

Piancil 4:9–16 simin. Banghangin Pasian in “Na sanggampa Abel  koi ah om hiam” cih dong sese hiam? Cain’ mawhna leh amah  “leitungah galtai leh vakvai” a suahna koici kizop hiam?”(Gen. 4:12)

Pasian in Cain a dot dotna in Adam tungah a dot dotna “Koi ah om nahiam?” cih pen mah aw kithawn ahi hi. Tua aw kithawn in Eden a mawhna  leh tu a mawhna a kizom cih honglak a: mawhna nunungzaw (Cain) pen,  mawhna masa (Adam) mawhna ie gah hi cih honglak hi.

Cain in mawh ing ci hetlo ding a, Adam mah bangin, nialtentan lai  in, midang ngawh ding zong thapai keei hi. Cain in, ama’ mawhna zong  dingin hun a mawkzat thaang hetlo Pasian pen, a kilangtang in to in nial hi.  Pasian in a dotna thumna “banghangin hici gamtat na hiam?” ci in a dong hi.  Pasian in Cain’ dawnkik nazong ngak tuanlo lel hi. Pasian in, na khempeuh  thei ahihna, Abel’ sisan in, leisung panin a kikona Ama’ kiang tungto  ahihlam(Pian. 4:10) leh, tua a tualthahna Pasian in thei veve a, thuhkikna pia  ding a hilam Cain phawksak hi. Abel pen leisung ah omta cihpen, mihing’  puk lai-in, Adam kiangah Pasian’ kampaute tawh kizompah ahi hi (Pian.  3:19).

Piancil 4:14 sim in. Cain in “Nang kiang panin kei nong notkhia  hi” acih kammal in bang a thupi gennuam hiding hiam?

Abel’ sisan in lei ah kibua ahih manin, leitang in samsiatna thuak hi  (Pian.4:12). Tua tawh kizui in, Cain pen galtai a, Pasian tawh hong kigamla  hi. Ama tunga Pasian thukhenna a zak ciang bekin, Pasian’ ompihna in thupi  mahmah ahihna phawksan a, a nuntakna a dingin gallau ta hi. A sanggampa  simmawhna tawh a thah hithiat khit ciang nangawn in, Topa in a hehpihna  laklai a, “Pasian’ mai pan Cain paikhia mah taleh” (Pian. 4:16), Pasian in  ama’ gal kidalna ding vaihawm sakveve lai hi. Cain tungah a kikoih  “ciaptehna” (Pian. 4:15) in bang hiam cih kitheilo ahih hang, Pasian’  hehpihna bel hilimlim hi.

“Nangkiang pan hong ki notkhia” (Pian. 4:14) a cihteh—Pasian  mai pan bang kiseelzo thei hiam? Bangzah in cikziakhuai hiam? Ei  mawhnei mite in tuabang dinmun pen, koibangin pelhthei ding i hi hi am?

THURSDAY

APRIL 14

MIHING’ GITLOHNA

Piancil 4:17–24 simin. Cain in bang gamhlehgo nutsiat a, ama’  gitlohna in koibangin mihing’ gitlohna khangsak hiam?

Cain’ tupa, Lamech in, Cain’ gitlohna banglian hong gamta hi. Cain’  gitlohna leh a tupa Lamech’ gitlohna in thuhilhna khat ahi hi. Cain in, ama’  tualthah vai pau nawn vetlo a, Lamech in kisaktheihna in nei a, la tawh pu laklai hi (Pian. 4:23, 24). Cain in Pasian’ hehpihna ngen a, Lamech in a nget na omlo hi. Cain pen Pasian in a zah sagih tawh thuk ahih manin, Lamech in  zong azah sawmsagih (sawmsagih mun sagih), ama’ mawhna sangin a  lianzaw thampek in kithuk ding (Pian. 4:24) ci in lam-en hi.

Cain in zi khatbek nei a (Pian. 4:17); Lamech in, zi tampi neih ding  pankhia hi. Laisiangtho sungah bel “zi nih nei(Pian. 4:19) cihi. Hihbang in  a gamtatlui manin, khangthak Cain’ suanleh khakte sungah gitlohna khan glua ding hilel hi.

Cain bangkua ah hihbang gitlohna teng ciaptehna nuai pan, Cain’ aa  tawh a kilehbulh bangkua dangkhat ki ciamteh hi. “Adam in a zi  luppih” (Pian. 4:25) a, Eve in tapa khat nei ahih manin, Pasian in Abel ai tang in naupang khat kei hong pia hi ci in, a min Seth a phuak hi.

Seth min’ tangthu in Abel min’ tangthu sangin om masa zaw hi. Seth  min pen Hebrew pau in ashit hi a, “Ka koih ding hi” (Pian.3:15) cihna hi a,  Messiah kamciamna pen ahi hi. Messiah in Seth khang panin hong piang  ding hi. Laisiangtho in, Messiah pianna khanggui pen Seth khang panin  simsuk (Pian. 5:3) a, Enoch (Pian. 5:24), leh Methuselah cihte kihel in, Noah tawh khawl hi (Pian. 6:8).

“Pasian’ ta” (Pian. 6:2) a cih pen Seth’ khangin a cihna hi a, Pasian  in Ama’ limlehmel a kepcinna(Pian. 5:1, 4) ahi hi. “Mihing’ tanute” (Pian.  6:1) a cihzong, a hoihlohna pulak nopna hih tuakzaw hi. Tua “mihing’ ta nute” huzaap nuai ah “Pasian’ tapate” in, amau’ lunggulhna ombang in zi la  in teenpih uh (Pian. 6:2) a, mihingte pen lammaanlo sungah mainawtsak uh hi.

Piancil 6:1–5 sim in. Mawhna’ siathuaina in bangzah vangnei  hiam! Mawhna i suksiat zawhna dingin Pasian’ vangliatna sungah  hihtheih khempeuh banghang in hihhuai hiam?

FRIDAY

APRIL 15

NGAIHSUTBEH DING: “Enoch in Pasian tawh kikhawl”(Pian. 5:22, 24) a cih ciangin Pa sian tawh nisimin kikhawl hi acihnopna ahi hi. Enoch leh Pasian a  kikholhna pen tuampian mahmah a, “Pasian in lato” liangzen hi (Pian.  5:24). Laigual nunungpen in, Adam khanggui ah a thupi mahmah khat  hi a, Pasian tawh a kikhawl peuhmah, sihnungah paradise tung pahpah  cih lampang hi lo hi. Noah zong Pasian tawh kikhawl (Pian. 6:9) cih  phawk zel inla, midangte Adam leh Methuselah te mah bangin amah  zong si hi. Hehpihna a piaktuamna a hangthu kuama kiangah ki hilhcian hetlo hi.

“Enoch in thumaan a hilhpa leh, Pasian in a lahsa khempeuh  mi a hawmsawnpa hongsuak hi. Topa a kihta mite in, hih  misiangthopa zongkhia uh a, ama’ thuhilhte leh ama’ thungetna teng  mi hawmsawn uhhi.Pasian hong hilhkholna teng midang in zong a  zaktheih na’ngin mipi lakmahah nasem lel hi. Seth suanlehkhak  tengbek ci tentan tuanlo hi. Cain in Pasian maipan a taikhiatna gammah ah, Pasian’ mipa in muhna lamdangzaw tawh mimuh dingin tang ko hi. Jude in ‘En un, Topa in a misiangtho honpite tawh hongpai ding  a, Pasian deihna bangin a gamtatlohna hanguh leh, kam hoihlo pipi  zangin Pasian a gensiatnate uh hangin, Pasian deihna bangin a gam talote tungah thukhen in mawhsakna pia ding hi’” (Jude 14, 15).— Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 86.

KIKUPDING DOTNATE: 

  1. Cain in a sanggampa banghangin that hiam? Anuai a Elie Wiesel gencianna sim in: “Banghang in that hiam? Amah guak omnuam hi thei: tapa neihsun hileh, nulehpa sihkhit ciang zong amahbek mi hing om ding hi. Pasian bangin tang-om in, Pasian’ mun khawng  zong luahthei tak . . . cih thu tawh Pasian tawh a kikim nading in  mithat mai hi. Pasian’ dinmun a utpeuhmah in mithahna tawh  tawp uhhi”—Elie Wiesel, Messengers of God: Biblical Portraits and  Legends (New York: Random House, 1976), p. 58. Mihing thatkei phial  mahleng, Cain lungsim bangte koibangin pelhthei ding ihi hiam?
  2. Tuiciin khit mihing nuntak hunzah(Genesis 5) pen, tuanpupate’ aa tawh enkak in. Mihing’ khankum a kiamna hangthu koibangin telgen thei ding? Hih a kiamlam manawh minam in, tulai Darwin  upna te tawh koibangin kikeelkii naci hiam?