Lesson 3
April 9-15, 2022
CAIN LEH AMA’ GAMH
SABBATH NITAKLAM:
APRIL 9
TUKALSUNG SIMDING: Pian. 4, 5; Heb. 11:4; Micah 6:7; Isa. 1:11; 1Cor. 10:13;1John 3:12; Pian. 6:1–5.
KAMNGAH: “Limtakin hih lecin, nang hong kisanglo ding ahi hiam? Limtakin nahih keileh, nang hong hihnuam in mawhna in hongbuk a, nang hong uknuam hi. Ahih hangin nangin tua mawhna nazawh ding ahi hi.” (Pian. 4:7).
Piancil laibu sungah mihing’pukna nungzui in, Adam leh Eve pen Eden panin kihawlkhia a, tuakhit ciangin nausuakna mi’sihna omtoto a, tuate khempeuh pen a kipatcil lamah Pasian kamciamsa vive ahi hi. A kituiton mahmah Piancil 3 leh 4 sungah thukituak tampi tak: mawhna tawh kisai (Pian. 3:6-8; 4:8), “leitang” a kisamsiatna ‘adamah’ (Pian. 3:17; 4:11), hawlkhiatna (Pian. 3:24; 4:12, 16) cihte ahi hi.
Hih thu kituitonte, a beisa sunga thupiangte in, Adam leh Eve a puk khit a Pasian genkholh thute a tangtunna vive ahi hi. Adam a kihawlkhiat khit a thupiang masapen zong ama adingin lam-etna lianpi khatmah hi a; a tapa masapen suahna, Messiah hongpiang ding cih kamciam omsamah bangin Eve in a muhcil kamciam tangtunna khatmah ahi hi (Pian. 3:15). Eve in zong Messiah hi ding ci in umpah hi.
Azom thupiangte: Cain’ mithahna, Lamech’ mawhbawlna, nuntak hun kiamsukna, gitlohna a khan semsemna cihte in, Piancil 3 sung a Pasian samsiatna kammalte a tangtunna hipah lel hi. Tuateng kawmkal mahah lam etna beisiang tuanlo hi.
SUNDAY
ARPIL 10
CAIN LEH ABEL
Piancil 4:1, 2 sim in. Tapa nih hong piankhiatna panin bang pilna khawngpeuh i ngah thei hiam?
Eden huan panin Adam a kihawlkhiat khit phetin thupiang masapen in nausuahna ahi hi. Tuapen Hebrew pau in Piancil 4:1 sungah “Topa” (YHWH) pen “mi khat” tawh kizomsak a, anuai a laisiangtho munah “Topa huhna tawh mi khat ka ngah khin hi” ci hi. Tua pen mun dangah “ta pasal khat ka neizo a- Topa ahi hi” ciliang hi.
Tua kammal hangin, Eve in Piancil 3:15 a, Messiah hong pian ding Pasian’ kamciam phawk gige cih hong theisak a, Honpa ahi Topa suakkhia ci in a ngaihsun ahi hi. “Honpa hongpai ding pen zong Eden huanah kigenkhol mah hi. Adam leh Eve in tua kamciam a zakphet in, tangtung mengmeng dingin lam-en uh a, a ta-upa pen Honkhiapa hidingin umuh ahih manun lungdam mah mah uh hi.”—Ellen G. White, the Desire of Ages, p. 31.
Tuabangin, Cain in thu-nei mahmah a, ta upa bek hi lo in, a nulehpa in, a biakphialphial tapa ahi hi. Piancil 4 in ama’ thu bekmah gen ngaungau hi. Cain suahlai in Eve in thupisim mahmah napi, Abel suah ciangin bangmah pau nawnlo phial hi. Laikungpu in ta “nei leuleu” ciziau bek hi (Pian. 4:2).
A min Cain cih zong Hebrew pau in ‘qanah’ hi a, “ngahbeh” cihna hi a, a manpha mahmah leh lian mahmah khat ngahbeh cihna ahi hi. A langkhat ah Hebrew min Hebel, Mikang min Abel, a khiatna “tuikhu” (Late 62:9), aihke’h “huu” (Late 144:4) hi a, beimang, hawm, ki tasam cihna hi a; Abel min a kiphuahna kammal hebel pen, Thuhilhsia (Ecclesiastes) sungah “a mawkna” cihna in tamveipi kizang hi. Adam leh Eve tenupa’ lam-etna pen Cain tung bekah kinga a, amau in a Cain pen kamciamsa Messiah hiding a, anaupa Abel pen hi lo hi ci in um uh hi.
Eite a dingin hebel ahi amau dinmun sanin maipha i piakzawk bangteng peuh ahi hiam? A phamawh leh a phamawhlohna telcianna in bangzah in thupi ding hiam?
MONDAY
APRIL 11
BIAKPIAKNA NAM NIH
Cain leh Abel kikalah, aminte mahmah leh, amau mimal omzia bek hi lo; amau nasep mah mah zong kibang hetlo hi. Cain in “lokhopa” (Pian. 4:2) hi a, thatang tawh nasep hat mahmahpa hi a; Abel pen “tuu kem pa” (Pian. 4:2), gankhawi-siam leh, hehpihtheipa ahi hi.
Cain in khaigah ngahpa ahi hi. Abel in tuu kempa hi a tuu nei hi. Hihnasep tegel in, biakpiak zia namnih (Cain in khaigah leh Abel in tuu) hong laktel bek thamlo, tua biakpiakna nam nihte in lungsim ngaihsutna tawh kizom mahmah ahihna zong honglak hi. Cain in ama “hanciamna” tawh khaigahte gahsak a, Abel in ama ngahsa tuute “kem” hi.
Piancil 4:1–5 leh Hebrew 11:4 simin. Pasian in, banghang in Abel biakpiakna sang in, Cain biakpiakna nial hiam? Hih tengah thu piang koibangin kitelcian thei ding hiam?
“Sisan luansakna lo tawh mawhmaisakna om theilo a; Cain leh Abel in, ganno biakpiakna tawh mawhthoihna bawl dinguh a kamciamsa Khazih’ sisan sungah upna nei ding uhhi. Tua banah leipan in gahmasa teng zong Topa tungah lungdamkohna in paipihlai ding hi.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 71.
Abel in Pasian’ sawlna mang in gangawh biakpiakna a neih banah khaigah zong lungdam kohna in paipihlai hi napi, Cain in awlmawhlo lel hi. Gangawh biakna ding ganno hong paipihlo a, “leipan a piang khaigah” bek hong paipih hi. Tuapen Pasian sawlna tangnialna hi a, a sanggampa tawh kilehbulhlua hi. Tua tangthu pen upna tawh hotkhiatna (Abel leh sisan biakpiakna) leh sepna tawh biakpiakna (Cain leh ama’ khaigah biakpiakna) cihbangin kitehkaak zelzel hi.
Hih biakpiakna tegel pen khalam’thu kician mahmah a, kikhem kibumna kihel hetlo hi. Limleh liim vive hi uh a, Pasian pen anlehtui bek tawh hongvaak hi lo a, tatkhiatna nangawn hong piapa Pasian ahihna hong pulak hi.
Micah 6:7 leh Isaiah 1:11 sim in. Hih munte panin bang thukhun peuh namu a, eima biakpiakna sungah koici at theih ding ihi hiam?
TUESDAY
APRIL 12
GITLOHNA
Piancil 4:3–8 simin. Cain in a sanggampa a thah na’ngin bang thupiang omphot hiam?1John 3:12 etbeh in.
Cain in a thuhkikna nam nih: “Cain heh mahmah in, a maisia hi” (Pian. 4:5). Cain in Pasian leh Abel tungah hehmahmah hi. Cain in Pasi an tungah ahehna pen, amah pen thumaanlo takin kibawl ci in ki ngaihsun a, Abel zong haza mahmah hi. Bang haza hiam? Biakpiakna hilel maw? Hih tuak lel hi. Hihmun ah hong pulak sang in a tamzaw zong omkhinkhian ding hi. Bangpeuh hi taleh, ama’ biakpiakna a kisaanloh manin Cain lungkia himai hi.
Piancil 4:6 ah Pasian’ dotna nihte in Cain’ dinmun namnih pulak hi. Pasian in Cain mawh sak hetlo cih phawk in. Adam a lai mah bangin, Pasian in dotna dong a, a dawnna ding theihloh man hi hetlo, Cain in amahleh amah ki entel henla, a hangthu theitel leh deihsak hi. Tua mah bang in, Topa in, a puksa Ama’ mite’n tangnial tawntung hi napi, Amah’n tankhia ding in zong thapai hi. Tuabang in dotna a dot khitteh, ngaihsut siamna’ng hilhcian lai hi.
Pasian in “limtak hihding” lammaan tawndingin Cain hanthawn hi. Tuapen kisikna tawh lungsim khel ding sapna ahi hi. Pasian in Cain “saang” ding leh maisak ding in kamciam pia hi. Thukhat ah Cain zong Pasian maiah saan takcing thei lel ahih hang, Pasian’ deihna bangin ahihleh bek hi ding hi.
A langkhat ah, “limtak in nahihkei leh, nang hong hihnuam in mawh na in nang hong buk a, nang hong uknuam hi” (Pian. 4:7).Pasian in Cain mahmah pen mawhna’zungpi a hihna lak hi. Cain in lampimaan a tottheih nading in ngaihsut siamna hilhcian hi.
Pasian’ thuhilh kikna ah, hibang mawhna dong a tungsak a ngaihsut na, nakongbiang ah a omgige “nangma lunggulhna” ahi hi cihi. Pasian in amah aki-ukzawh ding hanthawn a: “Na zawh ding ahi hi” cihi. Tuabang khatmah James genna ah, “mikhat peuhin ama’ deihna zui in a gamtat ciangin mawhna apiangsak ahi hi” (James 1:14) cihi. Lungdamthu in hong kamciamna ah, mawh maina bek hi lo in mawhna tungah gualzawhna zong hong kamciam lai hi (1Cor. 10:13 enin). A tawpna ah Cain in ngawhding mi khat zong muzolo a, ama’ mawhna hileltak hi. Eite khempeuh zong tuabang vive mah hi lo ihi hiam?
Tua kamsiatna tangthu in deihteel theihna leh Pasian in hong sawlngawhlo ahihna koibangin hong hilhcian hiam?
WEDNESDAY
APRIL 13
CAIN’ DAAN
Piancil 4:9–16 simin. Banghangin Pasian in “Na sanggampa Abel koi ah om hiam” cih dong sese hiam? Cain’ mawhna leh amah “leitungah galtai leh vakvai” a suahna koici kizop hiam?”(Gen. 4:12)
Pasian in Cain a dot dotna in Adam tungah a dot dotna “Koi ah om nahiam?” cih pen mah aw kithawn ahi hi. Tua aw kithawn in Eden a mawhna leh tu a mawhna a kizom cih honglak a: mawhna nunungzaw (Cain) pen, mawhna masa (Adam) mawhna ie gah hi cih honglak hi.
Cain in mawh ing ci hetlo ding a, Adam mah bangin, nialtentan lai in, midang ngawh ding zong thapai keei hi. Cain in, ama’ mawhna zong dingin hun a mawkzat thaang hetlo Pasian pen, a kilangtang in to in nial hi. Pasian in a dotna thumna “banghangin hici gamtat na hiam?” ci in a dong hi. Pasian in Cain’ dawnkik nazong ngak tuanlo lel hi. Pasian in, na khempeuh thei ahihna, Abel’ sisan in, leisung panin a kikona Ama’ kiang tungto ahihlam(Pian. 4:10) leh, tua a tualthahna Pasian in thei veve a, thuhkikna pia ding a hilam Cain phawksak hi. Abel pen leisung ah omta cihpen, mihing’ puk lai-in, Adam kiangah Pasian’ kampaute tawh kizompah ahi hi (Pian. 3:19).
Piancil 4:14 sim in. Cain in “Nang kiang panin kei nong notkhia hi” acih kammal in bang a thupi gennuam hiding hiam?
Abel’ sisan in lei ah kibua ahih manin, leitang in samsiatna thuak hi (Pian.4:12). Tua tawh kizui in, Cain pen galtai a, Pasian tawh hong kigamla hi. Ama tunga Pasian thukhenna a zak ciang bekin, Pasian’ ompihna in thupi mahmah ahihna phawksan a, a nuntakna a dingin gallau ta hi. A sanggampa simmawhna tawh a thah hithiat khit ciang nangawn in, Topa in a hehpihna laklai a, “Pasian’ mai pan Cain paikhia mah taleh” (Pian. 4:16), Pasian in ama’ gal kidalna ding vaihawm sakveve lai hi. Cain tungah a kikoih “ciaptehna” (Pian. 4:15) in bang hiam cih kitheilo ahih hang, Pasian’ hehpihna bel hilimlim hi.
“Nangkiang pan hong ki notkhia” (Pian. 4:14) a cihteh—Pasian mai pan bang kiseelzo thei hiam? Bangzah in cikziakhuai hiam? Ei mawhnei mite in tuabang dinmun pen, koibangin pelhthei ding i hi hi am?
THURSDAY
APRIL 14
MIHING’ GITLOHNA
Piancil 4:17–24 simin. Cain in bang gamhlehgo nutsiat a, ama’ gitlohna in koibangin mihing’ gitlohna khangsak hiam?
Cain’ tupa, Lamech in, Cain’ gitlohna banglian hong gamta hi. Cain’ gitlohna leh a tupa Lamech’ gitlohna in thuhilhna khat ahi hi. Cain in, ama’ tualthah vai pau nawn vetlo a, Lamech in kisaktheihna in nei a, la tawh pu laklai hi (Pian. 4:23, 24). Cain in Pasian’ hehpihna ngen a, Lamech in a nget na omlo hi. Cain pen Pasian in a zah sagih tawh thuk ahih manin, Lamech in zong azah sawmsagih (sawmsagih mun sagih), ama’ mawhna sangin a lianzaw thampek in kithuk ding (Pian. 4:24) ci in lam-en hi.
Cain in zi khatbek nei a (Pian. 4:17); Lamech in, zi tampi neih ding pankhia hi. Laisiangtho sungah bel “zi nih nei” (Pian. 4:19) cihi. Hihbang in a gamtatlui manin, khangthak Cain’ suanleh khakte sungah gitlohna khan glua ding hilel hi.
Cain bangkua ah hihbang gitlohna teng ciaptehna nuai pan, Cain’ aa tawh a kilehbulh bangkua dangkhat ki ciamteh hi. “Adam in a zi luppih” (Pian. 4:25) a, Eve in tapa khat nei ahih manin, Pasian in Abel ai tang in naupang khat kei hong pia hi ci in, a min Seth a phuak hi.
Seth min’ tangthu in Abel min’ tangthu sangin om masa zaw hi. Seth min pen Hebrew pau in ashit hi a, “Ka koih ding hi” (Pian.3:15) cihna hi a, Messiah kamciamna pen ahi hi. Messiah in Seth khang panin hong piang ding hi. Laisiangtho in, Messiah pianna khanggui pen Seth khang panin simsuk (Pian. 5:3) a, Enoch (Pian. 5:24), leh Methuselah cihte kihel in, Noah tawh khawl hi (Pian. 6:8).
“Pasian’ ta” (Pian. 6:2) a cih pen Seth’ khangin a cihna hi a, Pasian in Ama’ limlehmel a kepcinna(Pian. 5:1, 4) ahi hi. “Mihing’ tanute” (Pian. 6:1) a cihzong, a hoihlohna pulak nopna hih tuakzaw hi. Tua “mihing’ ta nute” huzaap nuai ah “Pasian’ tapate” in, amau’ lunggulhna ombang in zi la in teenpih uh (Pian. 6:2) a, mihingte pen lammaanlo sungah mainawtsak uh hi.
Piancil 6:1–5 sim in. Mawhna’ siathuaina in bangzah vangnei hiam! Mawhna i suksiat zawhna dingin Pasian’ vangliatna sungah hihtheih khempeuh banghang in hihhuai hiam?
FRIDAY
APRIL 15
NGAIHSUTBEH DING: “Enoch in Pasian tawh kikhawl”(Pian. 5:22, 24) a cih ciangin Pa sian tawh nisimin kikhawl hi acihnopna ahi hi. Enoch leh Pasian a kikholhna pen tuampian mahmah a, “Pasian in lato” liangzen hi (Pian. 5:24). Laigual nunungpen in, Adam khanggui ah a thupi mahmah khat hi a, Pasian tawh a kikhawl peuhmah, sihnungah paradise tung pahpah cih lampang hi lo hi. Noah zong Pasian tawh kikhawl (Pian. 6:9) cih phawk zel inla, midangte Adam leh Methuselah te mah bangin amah zong si hi. Hehpihna a piaktuamna a hangthu kuama kiangah ki hilhcian hetlo hi.
“Enoch in thumaan a hilhpa leh, Pasian in a lahsa khempeuh mi a hawmsawnpa hongsuak hi. Topa a kihta mite in, hih misiangthopa zongkhia uh a, ama’ thuhilhte leh ama’ thungetna teng mi hawmsawn uhhi.Pasian hong hilhkholna teng midang in zong a zaktheih na’ngin mipi lakmahah nasem lel hi. Seth suanlehkhak tengbek ci tentan tuanlo hi. Cain in Pasian maipan a taikhiatna gammah ah, Pasian’ mipa in muhna lamdangzaw tawh mimuh dingin tang ko hi. Jude in ‘En un, Topa in a misiangtho honpite tawh hongpai ding a, Pasian deihna bangin a gamtatlohna hanguh leh, kam hoihlo pipi zangin Pasian a gensiatnate uh hangin, Pasian deihna bangin a gam talote tungah thukhen in mawhsakna pia ding hi’” (Jude 14, 15).— Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 86.
KIKUPDING DOTNATE:
- Cain in a sanggampa banghangin that hiam? Anuai a Elie Wiesel gencianna sim in: “Banghang in that hiam? Amah guak omnuam hi thei: tapa neihsun hileh, nulehpa sihkhit ciang zong amahbek mi hing om ding hi. Pasian bangin tang-om in, Pasian’ mun khawng zong luahthei tak . . . cih thu tawh Pasian tawh a kikim nading in mithat mai hi. Pasian’ dinmun a utpeuhmah in mithahna tawh tawp uhhi”—Elie Wiesel, Messengers of God: Biblical Portraits and Legends (New York: Random House, 1976), p. 58. Mihing thatkei phial mahleng, Cain lungsim bangte koibangin pelhthei ding ihi hiam?
- Tuiciin khit mihing nuntak hunzah(Genesis 5) pen, tuanpupate’ aa tawh enkak in. Mihing’ khankum a kiamna hangthu koibangin telgen thei ding? Hih a kiamlam manawh minam in, tulai Darwin upna te tawh koibangin kikeelkii naci hiam?