Thaydwan 13
Twngnaibw 18-24
Israel Egypt khou
Sabbath Tingzinv
Twngnaibw 18
Mi Kanit Dak Thaydwan Khang Paac o: : Genesis 46; Rom. 10:12, 13; Genesis 47; Genesis 48; Acts 3:25, 26; Genesis 49; Phil. 2:10; Gen. 49:29–50:21.
Ningtow Nimei Latlangv: “Israelmei nunc tei Egypt kandic khou, Goshen ramv khou lungcna lungcgay thau the khatni lungc kingc lungckiuc thau the” (Thaureymei 47:27).
Jacob lev Joseph tuang nkhamhmei tingkwm lam Thaureymei (Genesis) khou nai e. Jacob Egypt khou lungh khang (Thaureymei 47) Kanaan mpatlou the (Thaureymei 46), Egypt khou kapanty nganvlou the (Thaureymei 49:29). Egypt kandih tuang lunghriak khou lungc thau bam sini nrianhloumei kandic (Promised Land) thangc tat nimei lam lwmgay daihmei pary nai khwan e (Thaureymei 50:22-26).
Zaatc guay ta suaihiamlou khang Abraham khou saaloumei kalang akhat taancpatmei swna (Thaureymei 12:3) Jacob rui Egypt guangtanghmei ganv khou Pharaoh ta suaihiamlou the (47:7-10). Jacob kapanty luailou kannimei ganv anaaguang khou Joseph naac nunc ta ni suaihiamlou the (Ch. 48). Jacob rui kanaac nunc ta ni suaihiamlou lana (49:1-28) kaniu khat khat lam khou lunghgut hakna guang nimei ganv khou kaniu Israel mei zaat tuang khwang 12 swnimei lam khou dinc kasuakclou the (49:1-27).
Kalingsiakhna Israelmei nunc gin swna Egypt khou lunghmei hei Nrianhloumei Kandic ta machunhna lunghgeic e: Thaureymei (Genesis) khou thu Israelmei nunc Egypt khou bammei pary rui nganvlou the, tiky Jospeh tuang nkhamhmei lat rui kabam baihmei lam ni dinc e. Mi kiu thu “Ai thu theic kan nithe tiky Ravguangc rui nangniu ta kadanlou pw diu o, kumna Ravguangc Kamei rui Abraham, Isaac, khatni Jacob khou nthukna Nrianhloumei kandic khou nduangh guanglou dat pwni” (50:24).
*Mi thaydwan hei June 25 tuang Sabbath khang kathai o.
Neihneic
Twngnaibw 19
Jacob Joseph Daeng Tatmei
Thaureymei 46 hei paac o. Jacob Kanaan mpatloumei tuang kage nthukmei kiu tabui cho?
Jacob Kanaan mpatloumei ganv khou kakhou machunhmei lwmgay daihmei naimei kiu thu ngkow ndaapc dat nituang hamh the twmei lev Joseph ringc bamde twmei gaychamv hei rui e.
Jacob Kanaan mpatloumei hei Abraham khou pat kan kumc muai e. Tiky Abraham thu Kanaan nzwan tuang e. Zaatc daihmei tiswlou pwni twmei Abraham rui chumei kahak Jacob ni chu dat re (Thaureymei 46:3, Kidaa khang Thaureymei 12:2). Abraham ta kawmei lam tei Jacob khou tii ningtow kaluaih dat tuang e: Abraham ta kaw khou lev Jacob khou tii ningtow dat khou tei lat khatna saa e, mi kiu thu “ping riu” (46:3, 15:1) twna saamei lat rui guang nimei ganv thangc hymdaihmei naimei lam hei rui e.
Israel (Jacob) nacnunc ta sasamlou tuang makna kanaac ntumei ta nganvna (Thaureymei 46:7) hy ntanghloumei rui Abraham naah makmei ganv thangc rui nganvna swloumei Ravguangc latryan hei suai makge twmei tii ningtow lou tuang e. Kakaimei guay kasing 70 hei rui dinhmei thu kaguayna ntangh the twtuang e. Miguay kiu thu Israelmei Egypt khou guangmei langv the. Kasing 70 hei zaat sing lev twna ni kiangriang nai e (Thaureymei 10). Zaat guay rui tuangclou nimei hei Jacob tuang ginlwan (journey) khou kabi sw e twmei dinc e.
Mi kiu thu Kross tangv khatni ringbamv chamvraeng hei Abraham naac nunc khangna hamna kandihmei guay khang ndauhloumei tangv mi nchumhmei tei howpat ranv kan the.
Abraham kaickhunc pary hei lungh tithau hak bam sini bwmaengh tuang paraa laa khang naimei kiu thu pary hei Ravguangc lat khou rui e kalam thu mi tei ringhbamv tuang pary (history) kalang akhat re, mi pary hei kandih khou ngamkamv meic geih thangc kanlou khang twmei chamvraeng tuang kalang akhat re.
“Mi hei meic katana khang saa tuang e: kalam thu Jihudimei ta ni Gentilemei ta ni baih makge; Ravguangc thu meicguay na tuang kaipouc de, kumna kakhou huaymei kathuic na ta geicna suaihiamlou e, kalam thu Poucbauhmei ta kawmei kathuic na ta gulou pwni, twna nthanmei latrik rui saa e” (Romans 10:12, 13). Mi khou gaychamv hei kandih kapum khang e twmei lam Paul rui tabui saa bo? Aniw Phwamling swna gaychamv dinc nimei lam ni mbuna tabui lat saalou bo?
Gaanhneic
Twngnaibw 20
Mose Egypt khou Guanglungc the
Lunghthau khang naimei kiu thu Egypt khou Joseph ringcbam de twmei chamv Jacob thaymei na hamhna ndaw mang khou nganvna (Thaureymei 46:2) Egypt thangc tat khang kata saa the. Egypt kandih hei katang thangc thu Israel mei nunc han guang dat zih pui bamv sw pwni bam khwan sini kagan Akhat khang Jacob rui kanaan kandih ganclouna mi thangc tei tat the.
Thaureymei 47 hei paac o. Tabui Bwmaengh tuang nchumhmei khatni nchumhmei thiak nunc mi pary khou rui laatow bo?
“Joseph rui kachana gaanv panguh ta Pharaoh daeng khou nduangh guang lana thei thaangc lungh puibamv khang Pharaoh rui tiloumei ta laa the. Guangh ta thuanckulou tina guangh rui kachana nunc khang kakandih khou office tuang taanvbamv khou tei ravning makmei thiak lay nzeih mak khang rui kaniu Egypt khou mata khatna bamkeylou khang guang tuang de twna saa daw khang Joseph rui latchaeng tilou the.
Mi kandic khou tei lungc suang khang guang tuang hamh e twna mandawloumei tei rui kaniu tatdat kani the tw pwkhou nuhlou khang chaeng kasiamhlou the. Kaniu khang ramvbamv gayliangmei Goshen kawmei chynghramv tilou the.” PP., p. 233.
Pharaoh ningting rui kaniu neytu neyzang puimei nunc swmak khang gaymei kaipat swna ramvbamv tilou the. Kaniu ta kabam kazi chaamei tilou lana tii taanc tii ruaiclou nuh khang rui kaniu tabui taanv taanh puimei nunc cho twna Pharaoh rui thanv the (Thaureymei 47:3). Kaniu ramh khat khat lam khou baanh thaymei ta Pharaoh rui sinsw nii the, khatni khowringh khownaah ta zauc sinhmei khou kapi swkhang nganv na saa the (Thaureymei 47:6).
Jacob rui ginpu swna, ramhthay makmei swna mi kandic tuang daihmei hu khou guang ding khou tei “Jacob rui Pharaoh ta suaihiamlou e” (47:7). Kamei kumhmei rui akumhna Egypt kandih tuang tancbauhmei siinpouc ta suaihiamlou tu cho?
“Amadlifney” twmei latkaeng kabaah rui “kahu khou tikding lou the” (Thaureymei 47:7) twmei hei amuh lam khou sinswmei lat re (Lev. 14:11). Reynungc Egypt tuang Pharaoh hei kauhliangmei amuh thaek naimei ta Jacob rui chaklana Egypt khou Pharaoh rui amuh swmei suangc kauhmei akhat swna Jacob Pharaoh hu khou guang ding tuang e.
Aniw tabui bui bamv khou bam pwni tabui bui bam pwni, nang meic baihmei ta tabui bui sw pwkhou aniw hei “Guangh tuang amuh, nthanmei zaat, khatni Ravguangc tuang kunghmei nunc e” (1 Peter 2:9). Aniw ram lum hei rui aniw tabui taanh khang swlou cho?
Dihneic
Twngnaibw 21
Jacob rui Joseph Nacnei ta Suaihiamlou e
Jacob kapanty luailou kanimei ganv ana guang khou Bethel khou kamei han guangmei ganv khou (Tharerymei 35:1-15) “tingsaengzaeng lunghbamv” (everlasting possession) (Thaureymei 48:4) Abraham khou saaloumei latryan (Thaureymei 17:8) sw kathanc datmei ganv ta ningtow khwan e. Kapanty nganvlou nimei ganv anaa guang khou mi latryan ta lwmgaymei rui kata swmlou e. Kumna Jacob rui Joseph nacnei Egypt khou puanhmei nei biak ganvrih pat lana, kakik taa khou guangtangclou nimei latryan lam khou suaihiamlou the.
Thaureymei 48 hei paac o. Mi khou hei tabui zaeng rui Joseph nacnei nata Jacob rui suaihiamlou tu cho?
Jacob rui katou pang khou Joseph naac mpouh nei Manasseh lev Ephraim nata suaihiamlou e. Kanei ta teic katou (grandsons)swmei khou rui kanac swmei thaek khou laathaulou kan e.
Jacob rui suaihiamloumei thiak hei Manasseh gaanvthaihmei ta khangsuangc alaucmei Ephraim ta kalung gut hianna sw twkumc e tiky suaihiam thu Joseph khang tii tuang e (Thaureymei 48:15).
Mi khou hei tat kanmei ganv khou suai makmei Racguangc khatni kaniu khang guang nimei ganv khou khang latryan swloumei lam khou Jakob tuang saakhi aniw how e. Abraham Isaac Racguangc rui makuatlou, gaekloumei lam saa bam tuang e (Thaureymei 48:15). Mi Racguangc tei rui kata siimei bamv guay khou rui thuaklou e (48:16). Bethel khou ariuna (31:13) kanimna (32:29) kazanc Jacob khou rui Israel twna ti kalaihloumei Racguangc (32:26-29) ta kalung gut re (31:13).
Ravguangc rui kata khatni kanaac Joseph ta siimei, ryanraamei bamv azuh khou rui tiduakloumei kumcna katou guay ta ni Ravguangc rui kadanloumeina hamhna kakikta nunc ta Kanaan khou nduanghlou dat nimei ta lwmgaymei ndauhpat re. Kamei Shechem lam saamei (Thaureymei 48:22) hei rui kamei lwmgaymei hei suai makge twmei dinc e. Shechem hei thu kaniu laatowmei ramv, Joseph rou phuplou nipui bamv khatni Israelmei khwang guay khang nzanhlou nimei bamv e (Thaureymei 33:19, Josh. 24:32-24:1). Tabuibui pat bam sini mi kaikhunc khou rui “kandihmei kaikhunh guay ta suaihiamlou pwni” (Thaureymei 12:3) twmei latryan swloumei Racguangc khou Jacob kalung gutlou the.
Latdiutatmei 3:25, 26 hei paac o. Peter rui saamei kumc e thei Thaureymei 12:3 khou saaloumei latryan tei akumhna guangthungc kan cho? Mi suaihiam tei aniw tabui thiak khou laatow bam cho?
Tingsanneic
Twngnaibw 22
Jacob rui Kanaac nunc ta Suaihiamlou the
Thaureymei 49:1-28 hei paac o. Jacob rui kanac nunc ta suaihiamloumei tuang bwmaengh biak thangc kabi swmei kiu tabui cho?
Israel mei zaat tuang pary (history) khou pat pwnimei lam dinc kasuakcloumei paengc thangc Messiah khatni ringhbamv tuang lwmgaymei Jacob phaengchow e. Mi lwmgaymei kiu thu Jacob rui saa thaureymei khou “nkhamhmei ganv khou” (Thaureymei 49:1) twmei lat tei rui dinc e. Kum saamei hei Messiah rui guangh swnimei tuang kalim swna saa tuang e (Isaiah 2:2, Daniel 10:14).
Bible bamv hei rui guang nimei ganv khou mi mei nunc lam saa tuang e. Kaniu khou siimei gaymei ariu pwnimei ta Ravguangc rui ningmei e thei kum pwni twna saa hulou (predestined) tuang hamh e, tiky kaniu kheiliak hamh e thei kaniu thiakriak thei layna pat pwnimei ta lyanlou tuang e. Chamvpaah khang: Kakhuai makmei pu ta Ravguangc rui swluai pwni twmei Ravguangc rui thaymei lev mi pu ta tei swluai khang ti ningpatloumei hei kalam baic e.
Thaureymei 49:8-12 hei paac o. Mi khou hei tabui lam dinc kasuakclou cho? Mi hei tabui zaeng rui kabi sw tw cho?
Maansei tuang kapaahmei lam khou nyngthaav swmei ruc thangc guang pwnimei lam Ravguangc thay e, khatni Messiah guangc hei Judah zeiriang khou rui guang khang twmei Kamei rui kasiamhlou e. Judah (Thaureymei 49:8-12) ta kamang rui madan swmei (Thaureymei 49:9) hei guangh lam swmei khatni thuanh khang biuhmei tei e. Judah khou rui David guangc nai thau e, tiky Shiloh ni nai thau e, mi kiu thu Shalom (peace) phungc guangmei e (Isaiah 9:6, 7).
Mi lat (Bible bamv) hei Messiah lam dinc kasuakclou tuang e twna Jihudimei rui laalou e, Khristian nunc rui ni Jisu ta saa tuang e twna laalou e. “Meic guay rui Kalat piu pwni” (Thaureymei 49:10), mi hei Latdyngthanh ganv khou “Jisu zanc khou khubut kathuic khuksun key pwni” (Phil. 2:10) twmei lam ta huna saalou tuang e.
“Shiloh, ‘Judah kaikhwang khou rui guangmei kamang’ ngamv guay, zaatc guay, kahu khou nkhumkeyna chamvpouh pwnimei khwang khou rui David, khatni David naac Mpouh ta ngouh tuang guangc kamang ta chamvpaahmei hei biuc raph be.” PP., p. 236.
Zaatc guay rui Jisu ta chamvpouh makmei hu khou aniw chamvpouh khang biu raphmei kiu tabui zaeng rui cho?
Baanzaneic
Twngnaibw 23
Nrianhloumei Kandic ta Lwmgaymei
Thaureymei 49:29-50 hei paac o. Thaureymei buk katuan guang khou tabui kadun swmei daihmei lwmgaymei lat nunc nai bo?
Thaureymei buk luailoumei kamung kathumh khou lwmgaymei padik nai e.
Reymei khou, Israelmei nunc Nrianhloumei kandic khou guangdat nimei lam e. Jacob lev Joseph theihmei lev mbeihmei kamung hei mi Nrianhloumei kandic ta souc e twna Thaureymei buk hymei pu Mousi rui hylou e. Jacob rui kanac nunc ta suaihiamlou na dinc kasuakclou tang raph pui lev (Thaureymei 49:24) kapanty nganvlou nimei lam chak lana Kanaan thangc Sarah ta mbeihloumei bamv Mechpelah khowkai khou kata ni mbeihlou tho twna saa the (Thaureymei 49:29-31). Kanaan thangc kata mbeihlou khang tatmei lwan hei tingkwm phay phay tangv Israelmei nunc Egypt khou rui tatpat nimei khang chaeng rammei sw the.
Kaneimei khou, Ravguangc rui simei ta gaymei tiguanhlou nimei ta lwmgaymei e. Jacob ta mbeih lou puitangv Jospeh chana nunc hei kaniu ta Joseph rui khwm laa dat pwng the twna lunghgeic the. Kaniu guay Jospeh daeng khou guang lana Joseph bangc sw ni the twna nkhum kalum the (Thaureymei 50:18). Ntau thu Joseph mang ta ningtow puiganv guang the. Lungc guang nimei ganv thangc khang ping rouh dat ritho (50:19, 15:1) kalam thu kata sii kandiu twna swmei khou tei Ravguangc rui gaymei tiswlou the (Thaureymei 50:20) khatni pat bammei lam guay khou rui ringhbamv biak zaylou the. Thaureymei 45:5, 7-9 hei kidaa o. Kabaah kiu thu maansei khou guangtangh makmei azuh nai bam khou Ravguangc suaihiam rui ngamlou the twtuang e.
Kathumhmei khou, paap khou keyloumei maansei tihei Ravguangc rui kanlou pwni twmei lwmgaymei e. Thaureymei buk tuang nkhamhmei karian khou Joseph theihmei lam khou tei Joseph theihmei lam khangsuangc daic ranvmei kabaac nai e. Joseph hei karou (his bones) mbeihlou nimei lam saa bam tu hamh e. Tiky “Mi khou tei Ravguangc nangniu ta kanlou khang guang pwkhou mi bamv khou tei rui arou (my bones) tei phungc tat pwni” (Thaureymei 50:25). Kum saaloumei lat ta piuna katang thangc kaniu taancpat changh kan e (Tatpatmei 13:19). Nrianhloumei kandic ta lwmgaymei hei ringhbamv latow nimei madan e. Tingpuk kandih kathanc khou Jerusalem kathanc Shiloh theihmei paan rui suaidat mak khe twmei lwmgaymei madan e.
Ndauhloumei 21:1-4 hei paac o. Mi hei rui akumhna aniw lwmgay daihmei madan sw cho? Mi latryan hamh e thei thu theihmei paengc thangc problem guay nganvlou nimei lwmgaymei tabui naidat hena cho?
Kachaekc Neic
Twngnaibw 24
Kakhanh Mbumei: Patriarchs and Prophets, pages 233, 240 khou “Joseph and His Brothers” twmei paraa ta paac o.
“Joseph panty khou Jisu lam chamvpaahlou e. Kachana nunc rui Joseph hei kaniu khangsuangc saengcdaic thau pwnimei ta kanlakna bangh swkan diu khang zuanclou tuang e. Jospeh ta Egypt thangc phungc tat kan pwkhou Joseph mang tei Joseph mang tei guangtangc nituang hamh the, kumna kaniu ta sw katuakc nituang hamh the twna kaniu sw the. Tikih kaniu rui swbammei lwan tei Ravguangc rui sinsw lana mang tei guangtangh khang tiguanhlou the. Mi tei kumc muaina meic nunc ni Jisu hei lay nzwan ngam pwni the twna Jewishmei amuh khatni gaanvdaih nunc Jisu ta kanlak khwan e. Jisu guangh swmak khang rui twna swluailou e, tikih kaniu taanv tei rui Jisu ta guangh tisw the.
“Joseph Egypt khou bangh swkhou rui kapu kai ta kanlou puimei sw the, tiky mi tei rui kachana nunc khuay zaeng rui kaniu lungh kabiumei ta tii amaanlou makge. Mi tei kumcna Jisu ta howmumei nunc rui kross khou thaengcluai khou rui Jisu maansei ta kanlou puimei sw the, paapcmei ta kanlou puimei sw the, kandih kapumpui kaipouc sw the, tiky Jisu ta swluai mak khang Ravguangc rui khaamlou makmei tei kahim khatni maansei khang gay nimei khang rui e.
“Joseph ta ravmaengc kalummei nunc khang zuancloumei kumcna Jisu ta ni Kata howmu liangmei baanc khou kaziab kahak rui zuanclou the. Joseph ta nchumh nzih puizaeng rui khuay khamlouna kangkai khou loumei kumcna Jisu ta ni ravchap tat puizaeng rui, karana kata nuhmumei rui paap ta mphut puizaeng rui Kamei kakhuai mak sini saraamhmei saakhi zaeng rui Kata condemn sw the. Nchumh makmei lev siina swmei ta Joseph tuang khaengthaymei, kuaklou thaymei, nzianthaymei kachana nunc khou ndauhloumei hei Jisu rauring makna, siina swmei ta akhaengv kanmei, kuakloumei, khatni Kata swluaimei nunc nata hamhna thow kumhmei kapaap saa ndauh lana kuaklou khang neymei guay paap kuakloumei madan e.” PP., pp. 239, 240.
Kakhanh Nchamcmei Latthanv:
- Jacob theih puitangv Joseph rui khwm laa pwng the twna kachana nunc ping the. Mi hei rui kaniu khuay zaeng lungh geihmei kaniu khou amaan makna nai bammei lam rui aniu khang tabui nchamlou bo? Khuay naimei ta kuakkloumei lam Joseph lwn rui aniw khang tabui nchamlou bo?
- Joseph lev Jisu panty khou tabui tuang nchamcmei ni how dat bo?
- Aniw panty khou pat pwnimei lam Ravguangc rui huna thay e, kum sini aniw rui ningmei khou tat khang aniw nyng swnuhmei lam khou kakhanh o. Mi kanei hei akumhna zay alamlou nuh pwni cho?