Zirlai 8
May 14-20
THUTIAM CHU
SABBATH CHAWHNÛ
May 14
Chângvawn: “Abrahama chu a lo upa a, a lo tar ta hlê a; Lalpa chuan Abrahama chu thil engkimah mal a sâwmsak tawh a,” (Genesis 24:1, NKJV).
Chhiar Tûr: Genesis 22;23-25; Leviticus 18:21; Johana 1:1-3; Rome 4:1-12; 5:6-8; Hebrai 11:17.
Atâwp a tâwpah, Pathianin a lo tiam tawh ang khân, “tar a nih tawh hnû-in” (Genesis 21:2) Sari ngei chuan fapa Isaka a hrinsak ta a (Genesis 21:1-5). Nimahsela, hetah hian Abrahama chungchâng thû chu a la tâwp mai lo va, a ngaihnawm lâi ber chu Moria Tlânga fapa hlân tûra a kalpui hunah a thleng dâwn a ni. Amaherawhchu, Isaka âiah berâm pa a hlân ta zâwk a (Genesis 22:13); hei hian Abrahama “chî” kal tlanga Pathianin hnam zawng zawng malsâwm a tumzia a tichiang hlê (Genesis 22:17, 18). Chû chî chu Isua a ni a (Tirhkohte 13:23). Chutiang chuan, hê thu ngaihnawm takah (buarchuar tak pawh a ni bawk ang chu) hian chhandamna ruahman chu chiang lehzualin puan chhuah a ni tih kan hmu thei ang.
Hê thawnthu-a thlarau lam zirlâi awmte chu eng pawh lo ni se, Abrahama chhûngkua hi sâwi nghîn lawih an ni a, an hma lam hun pawh a chiang ta lo hlê bawk. Sari chu Moria tlânga inthâwina an han neih hnu lawk khân a thi zui deuh mai a (Genesis 23); chutih lâiin, Isaka lah chuan nupui a la nei bawk sî lo.
Chutichuan, Abrahama hian an chhûngkaw chunga thil “ṭha” leh “dik” a lo thlen zêl theih nân hmâ a la ta a. A fapa Isaka chu fapa pahnih hrinsaktu tûr Rebeki nên inneihtîrin (Genesis 25:21-23), amah Abrahama ngei pawhin fa dang eng emaw zât hrinsak lehtu tûr Keturi chu nupuiah a nei vê leh bawk a (Genesis 25:1-6). Tûn kâr chhûng hian Abrahama chanchin tâwp lam, a thih thleng kan zir dâwn a ni (Genesis 25:7-11).
SUNDAY
May 15
Moria Tlâng
Genesis 22:1-12 leh Hebrai 11:17 chhiar la. Hê fiahna hi eng nge a awmzia? Hê thil thleng mak tak aṭang hian thlarau lam zirlâi engte nge zir chhuah theih kan neih le?
Genesis 22 thû hi khawvêla thawnthu ngaihnawm ber pakhat niin, Pathian thu zir mîte chauh pawh ni lo, mi fingte leh lemziak thiamte pawhin ngaih dân ṭha tak tak an neih phahna a lo ni tawh ṭhîn a. Pathianin a fiah dân erawh hi chu hriat thiam a har hlê mai. Hemi ṭuma Pathian thupêk hi a hnua mihring hlan khapna dân Bible-a kan hmuhte (Lev. 18:21) nên hian inkalh tlat a ni lehnghâl a; chu bâkah, Pathianin Isaka hmanga chatuan thuthlung a lo tiam tawh (Genesis 15:5) nên pawh khân a inrem miah lo niin a lang.
Chuti a nih sî chuan, hê thil ti tûra Pathianin a hrilh chhan hi eng nge ni ang? Eng vângin nge hetiang zâwng kher hian a fiah le?
Bible-in “fiahna” (Hebrai ṭawng chuan, nissah an ti a) a tihah ngaih dân chi hnih a awm a, chûng ngaih dân chi hnihte chu inkâwlkalh tak a ni. Pakhat chuan fiaha awma thinlungah chuan eng nge awm tih hre tûra ngaih dân siam tih a kâwk a (Deut. 8:2; Genesis 22:12). Chutih lâiin, pakhat dang chuan fiaha awma hnênah Pathian khawngaihna a lantîr vê thung (Exod. 20:18-20).
Chutiang chuan, hê fiahnaah pawh hian, Pathian a rinna chuan a hma lam hun (thlah kal zêl a neihna tûr) bo vekna tûr hmunah a dah a. Nimahsela, Pathian a rin tlat avângin Pathianin a hrilh chu harsa ti eng ang mah se, a hlen dâwn tho thung. A thuhrimin, rinna hi kan hmuh theih loh emaw, kan hriat thiam vek loh emaw rin tlatna a ni lo a nih chuan eng nge ni chuang ang?
Bible-in rinna a sawi hi chu Pathian hnêna kan pêk theih zât tam leh tam loh emaw, a tâna thil kan hlan theih zât tam leh tam loh emaw lam a ni lo bawk a—chu chuan ṭangkâina a neihna chin awm tho bawk mah se (Rome 12:1)—kan phû lohzia hre thiam chunga amah kan rin a, a khawngaihna kan lo dawn theihna hi a ni mah zâwk.
Chutiang a nihzia chu a hnua thil thleng pawh hian a tichiang leh a. Abrahama thiltih zawng zawng—ṭhahnemngâi taka thil ṭha a tih te, rilru hah tak chunga a fapa a hruai te, Pathian thu zawm a inpeihna leh a thil neih hlu ber pawh Pathian hnêna hlan a phalna te—entawn tlâk tak chu ni tho hlawm mah se, amah chhandam thei pakhat mah a awm chuang lo. Eng vâng maw? A chhan chu Amah Lalpa ngêiin inthâwina atâna hlan tûr berâm pa a lo buatsaih sa diam tawh vâng a ni a, chu chuan chhandam a ni theihna tûra a beisei awm chhun Isua Krista a kawhhmuh a ni.
Chuvângin, Abrahama hian khawngaihna awmzia a hre thiam hlê a ni tih a chiang a. Pathian chuan kan thil ṭha tihte avângin min chhandam a ni lo va, kan tâna hnâ a thawh vâng zâwkin a ni min chhandam ni (Efesi 3:8 Rome 11:33). Amaherawhchu, Abrahama ang bawk khân Pathian tâna hna thawk tûrin koh kan ni a, Abrahaman ṭha taka a rinna a nun chhuahpui ang khân, keini pawhin kan nih chhuahpui vê tûr a ni ang (Jakoba 2:2—23).
Abrahama leh Isaka te chanchin hian rinna chungchâng leh rinna i nunpui dânah mi mal takin eng thû nge a hrilh che?
THAWHṬANNÎ
May 16
Pathianin A Ngaihtuah Ang
Genesis 22:8, 14, 18 chhiar la. Engtin nge Pathian khân Abrahama-te pâ-fa hnêna a ngaihtuah mai tûr thu a lo sawi tawh chu a rawn tihhlawhtlin tâk? Eng thil nge a pêk le?
Isakan a pa Abrahama hnêna an hâlral thil hlan tûr ran awmna a zawh khân, heti hian a pa chuan a chhâng a: “Pathianin Amâ tâna hâlral thil hlan tûr berâmno chu A ngaihtuah chawp mai ang chu,” tiin (Genesis 22:8). Mahse, he lâi thû Hebrai ṭawnga a inziah dân kan en chuan, “Pathianin Amah chu berâmno angin a rawn inpe dâwn” ti pawhin a lehlin theih bawk a. “Ngaihtuah” (Hebrai ṭawngin, yir’eh lo) tih thumal hi “mahni inpê” tihna anga hman niin, a ngialngana lehlin dâwn chuan “mahni inhmu” tih tûr a ni ang.
Chutiang chuan, hê thawnthu-ah hian chhandamna ruahmana a laimu tak chu hmuhtîr kan ni a, Amah Lalpa ngêi chuan tuarin kan sualte tlan nân mahnî a inpe dâwn a nih chû!
Johana 1:1-3 leh Rome 5:6-8 chhiar la. Engtin nge hêng Bible chângte hian Moria Tlânga thil thlengin a lo entîr tawh Krawsa thil thleng kha a awmzia hre thiam tûrin min ṭanpui le?
Moria Tlângah khân krawsa Isua a thih hmâ daih khân hâlral thil hlana hlan tûr berâm pa, “thing hnawka a kî lo tâng” (Genesis 22:13) chuan Isua a lo entîr a. Hemi hmunah hian Isua chu, a hnû-ah Abrahaman a sawi leh dânin, “Lalpa hmuh a nihna tlângah” (Genesis 22:14, zirlâi bu ziaktu lehlin chawp a ni) hmuh a ni ta a ni. Amah Isua ngei pawhin hemi ṭuma Abrahama thu sawi hi sawi chhuak lehin, “In thlahtu Abrahama kha ka nî hmu tûr a nih avângin a hlim êm êm ṭhîn,” (Johana 8:56) a lo ti bawk.
“Chanchin Ṭha nihna dik tak hriattîr nân leh, a rinna fiah nâna Pathianin a fapa tihlum tûrin Abrahama chu thupêk a ni a. Fiahna râpthlâk hun thim chhûnga a tuârna chu amah ngêiin a lo tawh vê tawh avângin mihring tlan nâna chinlêm-nei lo Pathianin inhlanna a pêk ropuizia hriatthiamna a neih nâna pêk a ni.”—Ellen G. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite, p. 139.
Eng tiangin nge Moria Tlânga thil thleng khân krawsa thil thleng leh, kan âiawha Kristâ tawrhna kha hre thiam thei tûrin min puih? Kan tâna Kristan thil a lo tih tawhte kan chhân lêt dân tûr chu eng nge ni ang?
THAWHLEHNÎ
May 17
Sari A Thî
Genesis 22:23-ah hian Rebeki pian thu kan hmû a, ani hi nakînah Isaka nên a la innei dâwn a ni (Genesis 24). Chutiang chiah chuan, Genesis 23 hian Abrahama nupui Sari thih thû leh phûm a nih thû kan hmu bawk a; hei hian Abrahama leh Keturi inneihna tûr kawng a hawng bawk (Genesis 25:1-4).
Genesis 23 chhiar la. Sari thihna leh phûma a awmna hian Abrahama hnêna Pathian thutiam kha a hlawhtlinna tûr kawngah eng nge pawimawhna a neih?
Abrahaman Moria Tlânga Isaka hlan a tum thu sawi a nih hnû-ah Sari thih thû kan hmû a, kha thil thleng, a fapain a nunna a chân ṭhelhna khân a nghawng na hlê a ni maithei. Sari khân a pasal Abrahama kha a zinna apiangah zuiin, rinna kawnga a tawlhthlûk zauh zauh ṭumte pawh khân a lo inhnamhnawih vê ṭhîn a nih kha (Genesis 12:11-13). Chuvângin, tûn ṭuma Abrahama “fiah” a nihnaah pawh hian fiah a ni tel vê tho a nih a rinawm.
Sari hian eng tiang takin nge hê thil thleng hi a lo hriat tih chu hre lêm lo mah ila, a thlen hnû khân tu emaw hnên aṭangin a lo hre ve a ni mai thei. Thil pawimawh chin emaw, a rilru tibuai thei tûr eng emaw thilte chu ngawihsan mai ngâi lo hmeichhia a ni a. Hê thil a thlen lâia a awm vê lo leh eng mah a sawi vê lo te, chu bâkah, hê thil a thlen hnua a thi zui ta deuh mai te hian a taka amah a awm vê-na âiin thil thlengtea a pawimawhna an tilang. Sari dam chhûng kum zât hi sawi lan a ni bawk a (Genesis 23:1), hei hian Abrahama chanchina pawimawhna a neih thûkzia a tilang chiang hlê a ni.
Dik tak chuan, Sari hi Thuthlung Hluia kan hmuh hmeichhiate zîngah hian a kum zât sawi lan awm chhun a ni a, hei pawh hian Abrahama chanchina a pawimawhzia a tilang leh bawk. A thih thû âia a ruâng phûnna tûr hmun lei a nih dân sawi tam zâwk daih a ni hian (bung 23 pum pui deuh thawh a awh a) Ram Tiam nêna an inzawmzia pawh a tilang.
Kanaan rama a thih thu sawi lan a ni (Genesis 23:2) kher pawh hian a thihna leh Pathianin Israel thlahte hnêna ram a lo tiam chu thil inzawm a nihzia a tilang leh bawk a. Ani hi Abrahama vua leh vâng zîngah chuan Ram Tiama thi hmasa ber leh, Ram Tiama phûm hmasak ber a ni ta a. Abrahaman “mikhual leh pêm kual mai mai ṭhîn” (Genesis 23:4, NKJV) a nih thû sawi a, Hetha thlahte hnêna ram lei a dîl hian Sari a phûmna tûr hmun chauh ni lo vin, Kanaan rama a inbenbel hlen theihna tûr hmun pawh a duh nghâl a ni tih a tilang.
Genesis 23:6 chhiar la. Hê thû hian Abrahaman mîte zah a kâizia engtin nge a sawi? Eng vângin nge Hetha thlahten an lo hmuh dân hian Pathianin amah hman a tumna kawngah a pawimawh hlê a ni tih a tih lan le?
NILÂINÎ
May 18
Isaka Tân Nupui
Genesis 24 hian Sari thih hnûa Isakan nupui a neih thû min hrilh a. Hêng thawnthu pahnih, Sari thihna leh Isakan nupui a neih chanchin hi thil inzawm a ni.
Genesis 24 chhiar la. Eng vângin nge Abrahama hian a fapa nupui atân Kanaan hmeichhiate kha a duh loh êm êm mai le?
Abrahaman Pathianin a thlahten hê ram hi an nei dâwn tih a lo hrilh tawh avâng khân, a nupui phûm nân pawh amâ pual ngata ram neih a duh a nih kha. Chutiang bawkin, a fapa Isaka pawh hi Ram Tiam pâwn lama a inbelbel lohna tûrin theihtâwp a chhuah a (Genesis 24:7). Isakan a nu Sari puan in chhûnga a nupui Rebeki a hruai lût leh, “a nû thih hnua” Rebekin a thlamuan hian (Genesis 24:67) a nu’n a thihsan kha a tuâr na hlê a ni tih a tilang.
Isaka leh Rebeki-te thawnthu hi ṭawngṭâina leh ṭawngṭâi chhânna chanchinin a luah khah bâkah, Pathian awmpuina chan chungchângah leh mihringte duhthlanna chungchângah pawh zirlâi zir chhuah tûr a tam hlê bawk. Abrama thusawiin a inṭan a. “Lalpa vân Pathian leh lei Pathian chu chhâlin” (Genesis 24:3) tia a sawi hian a hmasa berin Pathian chu Siamtu (Genesis 1:1; 14:19) a ni tih a pawmzia a tilang.
“Lalpa Vâna Pathian” a tih leh “a vântirhkoh” a tihte hian Moria Tlâng Abrahaman tihhlum a tum Isaka chhanchhuak tûra lo kal Lalpa Vântirhkoh (Genesis 22:11) kha min hriat chhuahtîr a. Lei leh vân zawng zawng chunga thuneitu Pathian, Isaka chhanchhuak tûra lo che chhuak Lalpa Vântirhkoh chuan Isaka nupui tûr zawnnaah hian hmâ a hruai dâwn a ni.
Amaherawhchu, Abrahaman Isaka nupui tûra an hual hmeichhia chuan Pathian kohna a lo chhâng lo thei a ni tih a hre vê tho va. Pathian hi thiltithei tak chu ni tho mah se, a thu zâwm tûrin mihringte a tilui ngâi lo. Rebeki tâna Pathianin a ruahman chu Eliezara zui hâw ni mah se, amâ duhthlanna a hmang thei tho thung a. A awmzia chu, hê hmeichhia hian Isaka hnên pan a duh lo tlat thei a, a duh lo a nih chuan tihluih a ni lo vang.
Chutiang chuan, hetah pawh hian Pathianin mihringte hi duhthlanna zalên min pê a nih tih chiang takin kan hmu leh a; kan duhthlanna chu min namnûlsak dâwn lo (min namnûlsak a nih chuan duhthlanna zalên a ni lo tihna a ni ang). Chutih rual chuan, mihringte hian duhthlanna zalên neiin, chu kan duhthlanna zalên hmang chuan thil ṭha lo leh râpthlâk tak tak lo thlang ta pawh ni ila, a tâwpah chuan Pathian hmangaihna leh ṭhatnain hnehna a chang dâwn a ni tih hi kan la ring thei tho thung a ni.
Eng vângin nge thil zawng zawng hi Pathian duh dân anga thleng vek ni lo mah se, engkim chunga thuneitu erawh a ni tih hriat hi a thlamuanpuiawm viau le? Eng tiangin nge chutiang chu a ni tih Daniela 2-a kan hmuh hrilh lâwknate pawh hian a tihlan?
NINGÂNÎ
May 19
Abrahama Tân Nupui
Genesis 24:67-25:8 chhiar la. Hêng, Abrahama nuna thil thleng hnuhnungte hi eng nge ni a awmzia?
Sarih thih hnû khân Abrahaman nupui dang a nei leh a. A rilru leh suangtuahna mitthlaah Sari kha la châm reng mah se, Isaka ang chiah khân nupui a neih hnuah erawh chuan a thlâ a lo muâng ta a ni (Genesis 24:67).
Nimahsela, a nupui thar hi tu nge a nih chiah kan hre chiang lo hlê mai. A chanchin ziaktu hian Keturi fapate chu Keturi hming sawi lang lo vin Hagari fapate nên a sawi pawlh a, chu chuan Keturi hi Hagari kha a ni thei mai ang em tih ngaih dân min neihtîr ta a ni (chutiang chu nia ngâi pawh an awm rêng bawk a). A awmzia chu, tu nge a nih kan hre lo tihna a ni. Abrahaman Hagari fapa chunga a tih ang bawk kha Keturi fapa chungah pawh hian a ti vê leh a: an pahnih hian a tîr bo vê vê a ni. Eng vânga tîr bo nge a nih? A chhan chu Sari nêna an fa Isaka hi a fapa dangte laka danglam bîk a ni tih lantîr a duh avâng leh, hêng a fapa dang pahnihte hian thlarau lamah huhâng ṭha lo an nei palh ang tih a hlauh vâng a ni.
Isaka hnênah “a neih zawng zawng a pe bawk a (Genesis 25:5), chutih lâiin, a hmeiho fapate erawh hi chu lâwmman a pê a, a duh tâwk mai thung (Genesis 25:6). Keturi pawh hi Hagari ang bawkin Abrahama hmei a ni vê mai thei a. Keturi leh Hagari hi mi thuhmun an lo ni reng thei bawk. Hagari hi Sarin a thîk êm êm ṭhin kha a nih avângin nupuia a han neih leh dâwn hian Keturi tiin a hming a thlâksak ta mawi pawh a ni thei ang.
Thil ngaihnawm deuh chu, Genesis 25:1-4-ah hian Keturi leh Abrahama hrinte hming kan hmû a. Hetianga mi hran laka hrin a fapate hming târ lan nih chhan hi eng nge ni chiah tih chu kan hre lo va, Pathianin hnam tam takte pa a nih tûr thû a lo tiam kha a lo thleng dik ṭan ta tihlanna pawh a ni mai thei a ni.
Genesis 25:12-18-ah hian Ismaela thlahte hming kan hmu thung a, anni pawh hi hnam 12 tho a ni (Genesis 17:20 nên khâikhin la). Nimahsela, Pathian thuthlung chu Isamela thlahte tân ni lo vin, Isaka thlahte tân dah ṭhat a ni thung a (Genesis 17:21); chumi a nihzia chu Pathian Lehkhabu pawh hian chiang takin a sawi.
Keturi laka a fâte hming ziah chhuahna leh Ismaela thlahte hming ziah chhuahna inkâra a thih thu lo tlazep hian Pathian malsâwmna dawng a nihzia a tilang bawk a. Kum tam tak liam taa a hnêna Pathianin a lo tiam tawh, “lûa kêlsam ṭo vekin” (Genesis 15:15) leh “kum tam tak dama” (Thuhriltu 6:3 en la) a thih tûr thu a sawi kha a lo thleng dik ta a ni.
Lalpa chu a chhiahhlawh rinawm Abrahama laka khawngaihna a lo tiam tawhahte khân a la ding reng a. Abrahama rinawmzia chu Pathian Lehkhabu pawh hian sawiin, a nun kha rinna avânga chhandam kan nih thu sawi fiahna atâna entîrna ṭha ber a nih loh pawhin, a ropui ber zînga mî chu a ni ngêi ang (Rome 4:1-12 en la).
ZIRTÂWPNÎ
May 20
Zir Belhna: Abrahama kha zâwlnei ṭha chungchuâng, Pathian pawhin a ruahmannate a hrilh ṭhin (Genesis 18:17) a nih avângin, a mihring nihna kha a rawn luh chilh a, a Fapa inhlanna hmanga chhandamna hnâ a thawh dân tûr pawh eng emaw chen chu a hrilh a ni.
“Isaka kha Pathian Fapa, sual lak aṭanga khawvêl chhanchhuak tûra thil hlan entîrna a ni a. Abrahama thinlungah khân, Pathian chuan mihringte chhandamna tûr chungchâng fiah takin a hmuhtîr ngei ang. Chumi a hriatthiam theihna tûr leh, thutak chu a rintlâk zia leh a rinna fiahna a hmuh theihna tûr ni pahfâwmin, a fapa neih chhun hlân tûrin Lalpan Abrahama kha a phût a ni. Khâ fiahna râpthlâk tak kâra lungngaihna leh thinlunga rûmna zawng zawngte kha, suala tlu tawh mihringte chhanchhuah an nih theihna tûra Pathian ruahmanna a ni tih a hriatthiam theih nân, Abrahama kha tawrhtîr a ni. Chhiatna râpthlâk tak atâ mihringte tlanchhuah an nih theihna tûra, Pathianin a Fapa mal neih chhun a la pe dâwn a ni tih entîrna tûra, Pathian a inpêk ralzia târlanna a ni.”—Ellen G. White, Testimonies for the Church, vol. 3, p. 423.
“Abrahama chu a lo upâ a, thih hmabâk mai a lo nih lai chuan thiltih tûr pawimawh tak a la nei a; chu chu a thlahte hnêna thutiam thlen famkimna tûr tihngheh a ni. Pathian dân vawngtu leh thlante pa a nihna luah tûrin Isaaka chauh chu ruât a ni a; mahse, nupui a la nei sî lo. Kanaan mîte chu milem bia an ni a, anni nêna inneih pawlhna chuan kalsualna a thlen dâwn tih hriain, Pathianin rem a tihsak lo a ni. Thlahtubula chuan sualna bawlhhlawh a fapa hual vêltu chu a hlâu va. . . . A fapa nupui zawnsak chu Abrahama rilru enghelh ber a ni; Pathian aṭanga hruai hrang lo tûr neihtîr chu a duh hliah hliah mai a ni. . . . Isaaka chu a pâ finna leh lainatnaah, hemi chungchâng thû-ah hian a innghat hmiah a; Pathianin a duh thlan tûr chu a kawhhmuh ang tih a ring tlat bawk a.”—Ellen G. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite, p. 158.
Sawi Ho Tûr:
- In class-ah Abrahaman Isaka hlan a tum thû kha sawi ho ula. Hê thawnthuin rinna a sawi chu eng ang nge ni tih hriat tum ang che u. Hê thawnthu makna êm êm leh ngaihnawm êm êm bawk sîna chu eng nge ni?
- Duhthlanna zalên kan tih hi eng nge ni? Eng vângin nge kan rinna hi a taka tihlanna a awm sî loh chuan eng mah lo mai a nih? Bible-ah hian duhthlanna zalên hman a nih dân sawi tûr eng engte nge awm a, chûng mîten duhthlanna dik lo an siam chung pawh chuan eng tiangin nge Pathian duh dân hi hlen chhuaha a awm leh tho ṭhin?