ZIRLAI 3

April 9-15, 2022

KAINA LEH A THIL SUAL TIH

SABBATH CHAWHNÛ

April 9

Chângvawn: “‘Thil i tih ṭhat chuan lawm i hlawh dâwn lo vem ni? I tih ṭhat loh erawh chuan sual chu kawngka bulah a bawk reng a ni. A duhzâwng chu nangmâ hnên lam a ni ang a, a chungah thû i nei tûr a ni,’ a ti a,” (Genesis 4:7, NKJV).

Chhiar Tûr: Genesis 4; 5; 6:1-5; Isaia 1:11; Mika 6:7; 1 Korin 10:13; Hebrai 11:4;1 Johana 3:12.

Genesis bû-ah hian, khatia Evi leh Adama-te suala an tlûk a, Eden Huan aṭanga hnawhchhuah an nih tâk hnû kha chuan an tû leh fâte leh, an thlah lo kal leh zêlte pian thû leh thih thû deuh hlîr kan hmu tawh a. Mahse, hêng zawng zawngte hi bung 3-a kan hmuh, Pathian hrilh lâwknate lo thlen famkimna vek a ni. Genesis 3-ah leh 4-ahte hian thupui leh ṭawngkam inang tam tak kan hmû a: sual chungchâng an sawi vê vê a (Genesis 3:6-8; Genesis 4:8), “lei” (Hebrai ṭawnga’adamah) atâ ânchhe dawng nih thû an sawi a (Genesis 3:17; 4:11), chu bâkah chuan, khawi hmun emaw aṭanga hnawhchhuah nih thû an sawi vê vê bawk (Genesis 3:24; 4:12, 16).

Hetianga an lo inzûl êm êm mai hian chhan ṭha tak a nei a. A hmâa thil thleng, suala Evi leh Adama-te an tlûk hnû-a Pathianin an hnêna a lo sawi lâwk tawhte lo thleng famkim tâk zêl thû tihlana atân a ni. Huan atâ hnawhchhuah an nih hnû-a thil lo thleng hmasa ber chu an fapa upa ber Kaina lo piang kha niin, Evi phei chuan Messia lo pian tûr thu hrilh lâwkna (Genesis 3:15) kha a takin a lo thleng famkim ta emaw a ti hman hiâl a. A awmzia chu, Kaina kha tiam tawh Messia chu ni thei tûrah a ngâi tihna a ni. 

Hemi hnû-a thil thleng, hêng: Kaina thil sual tih te, Lameka thil sual tih te, mihring dam rei zâwng lo tâwi ta zêl te leh, sual lo punlun chho zêl te hi Genesis 3-a kan hmuh Pathian ânchhia lo thlen famkimna vek a ni a. Mahse, chuti chung pawhin beiseina zawng zawng a bo vek chuang lo thung a ni.

SUNDAY

April 10

Kaina leh Abela

Genesis 4:1, 2 chhiar la. He lâi thû-a ûnau mipa pahnih pian thû kan hmuh aṭang hian eng zirlâi nge kan zir chhuah le?

Eden Huan atâ Adama hnawhchhuah a nih hnua thil thleng hmasa ber Bible zuaktu’n a lo chhinchhiah chu nâu pian thû a ni. Genesis 4:1-a “Lalpa” tih ṭawngkam hi Hebrai Bible-a a inziah dânah chuan “YHWH” tih niin chu chu “mipa” tih ṭawngkam nên hian hnâi takin a inzawm a. A inzawm hnaihzia chu heti hian han letling ila, a chiang mai âwm e: “Mipa ka lo nei ta, amah Lalpa ngei chu.” Sapṭawng Bible lâr tak pakhat, International Standard Version pawhin, “Mipa naupang ka lo hring ta—Lalpa chu” tiin a lehtling a ni.

Khitianga a ngialngana lehlin khian Genesis 3:15-a kan hmuh, Messia chungchâng hrilh lâwkna kha Evin a hre reng a, a Chhandamtu Lalpa chu a hring taah a ngâi tih a lantîr. “Eden Huanah khân Chhandamtu lo kal tûr thu sawi lâwk tawh a ni a. Chu thutiam chu Evi leh Adama-ten an lo hriat khân, chawplehchilha lo thleng famkim nghâl mai tûrah an ngâi a. Chuvâng chuan, an fapa upa ber a lo pian pawh khân an lâwm kher mai, Chhanchhuaktu tûr ni ngeiin an beisei a ni.”—Ellen G. White, Chatuan Nghahfâk, p. 31.

Dik tak phei chuan, Genesis 4 pum pui hi Kaina chanchinin a luah khat tih theih a ni a. Ani hi an fa û ber, “Pathian chibai bûk taka chibai an bûk” lek lek a nih bâkah, an ûnau zînga a thu sawite ziaka dah awm chhun a ni bawk. A lo pian chhuah chiah khân a nu Evi pawhin a hlimzia a sawi a, chutih lâiin Abela a hrin erawh kha chuan eng thû mah a sawi vê lo—a sawi tho ang a, mahse, a thil sawi chu Bible-ah ziah a ni vê lo pawh a ni maithei e. An chhûngkaw chanchin sawitu hian a lo pian thu a sawi a, a duh tâwk mai niin a lang (Genesis 4:2).

Kaina tih hming hi Hebrai ṭawnga thiltih sawina thumal, qanah tih aṭanga lo kal a ni a, a awmzia chu “nei” tihna niin, thil eng emaw hlu tak leh thiltithei tak neih thû sawina a ni. Chutih lâiin, Hebrai-ho hming, Habel, Mizo Bible-a Abela tia kan dah awmzia hi chu “tuihû” (Sâm 62:9, NKJV) tihna emaw, “thâw” (Sâm 144:4, NKJV) tihna emaw a ni vê thung a. Hê thumal, habel (Abel) tih hi hmuh theih loh, thil ruak, taksa nei lo sawina atân hman a ni ṭhîn a, Thuhriltu bû-ah pawh “eng mah lo mai” tih sawina atân vawi tam tak hman a ni. He lâi chânga inziak bâk hi chu rinthu lo sawi vak vak ṭûl lêm lo mah se, Evi leh Adama-te khân, Kaina chungah chauh rinna an nghat a ni tih a hriat theih; a chhan pawh a nâu Abela a ni lo vin, amah ngei kha tiam tawh Messia chu nia an ngaih vâng a ni.

Kan nunah hian eng thilte nge habel ni le? Mahse, chûngte chu an nihna âia hlu zâwk daihin kan ngâi ṭhîn sî em? Eng vângin nge thil ṭangkâi leh ṭangkâi lote hi an danglamna kan hriat a, kan thliar hran thiam a pawimawh êm êm?

THAWHṬANNÎ

April 11

Hâlral Thilhlan Pahnih Chu

Kaina leh Abela-te inan lohzia chu an hming awmziain a lantîr a; chu bâkah, an hnathawh leh eizawnna aṭang pawhin kan hre thei bawk. A upa zâwk Kaina hi “lei lettu” niin (Genesis 4:2) chu hnâ chu nasa taka thâ sên ngâi chî a ni a, chutih lâiin Abela erawh “berâm vêngtu” niin” (Genesis 4:2), chu hnâ chu khawngaihna ngah leh ran ngaina mîte thawh chî a ni vâ thung.

Kaina khân lei aṭangin thei chi hrang hrang a thar chhuak a. Abela erawh chuan a berâmte a enkawl vê thung. Hêng an eizawnna vê vête hian Pathian hnêna thil an hlante kha eng vânga hlân nge an nih tih min hrilh a (Kainan a thlâi tharte a hlân a, Abelan berâm a hlân bawk). Chu bâkah chuan, an thil hlante chunga an rilru puthmang leh ngaih dân an neihte pawh min hrilh bawk a: Kaina khân a hlan tûr thlâi rah “thar” chhuak tûrin nasa taka hna a thawh a ṭûl a; chutih lâiin Abela erawh kha chuan Pathian hnên atâ a dawn berâmte chu fîmkhur takin a “enkawl” vê thung a ni.

Genesis 4:1-5 leh Hebrai 11:4 chhiar la. Eng vângin nge Pathianin Abela thil hlan a pawm lâia Kaina thil hlan erawh a pawm loh bîk le? Hemi ṭuma thil thleng hi eng tianga hre thiam tûr nge kan nih?

“‘Thisen chhuah lovin sual ngaihdamna a awm thei lo’ (Hebrai 9:22); an rinna chu Kristâ thisenah a innghat a ni, Kristâ inhlanna entîr tûrin ran an hlan a tûl a ni tih entîr an ni.  Hemi bâkah hian, an rah thar hmasâte chu Lalpâ hmâah lâwmna thawhlâwmah an hlân tûr a ni.”—Ellen G. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite, p. 51.

Abela chuan Pathianin a hrilh anga tiin, hâlral thil thlan atân berâm bâkah, thlâi rahte pawh a hlân a, Kaina erawh chuan chutiangin a ti vê duh lo. Hâlral thil hlan atân ran eng mah keng lo vin, a lova a thar a thlâi rahte chauh a rawn lâ a. Hê a thil tih hi a lang a pau taka Pathian thu zawm lohna niin, a nau rilru puthmang nên chuan inang lo tak a ni. Hê mîte ûnau chanchin hi rinna avânga chhandam nihna (Abela leh a thisen hlan) leh thiltih avânga chhandamna hlawh chhuah tumna (Keina leh a lova a thar thlâi rah) inan lohzia entîrtu atân hman ṭhin a ni.

Hêng thil hlan chi hnihte hian, thlarau lamah pawimawhna eng emaw tak chu nei tho mah se, anmahni ngau ngauvah chuan chuti taka hlutna a awm lo. Entîrna emaw, tehkhinna emaw niin mi sualte hnêna an mamawh leh tlanna petu Pathian min kawhhmuhtu a ni.

Mika 6:7 leh Isaia 1:11 chhiar la. Hêng Bible châng pahnihten an sawi thu pawimawh tak hi engtin nge keimahni nunah leh Pathian chibai kan bûkna kawngah kan hman ṭangkâi theih ang?

THAWHLEHNÎ

April 12

Kaina Thil Sual Tih Chu

Genesis 4:3-8 chhiar la. Eng thilin nge Kaina kha a ûnaupa thahtîr? 1 Johana 3:12 pawh chhiar ang che.

A thil hlan pawm a nih loha Kaina awm dân hi kawng hnihin a lang chhuak a: “A thin a ur êm êm a, a hmêl pawh a lo dur ta khup a” (Genesis 4:5, NKJV). A thinurna pawh hi Pathian lakah leh a nâu Abela lakah niin a lang. Pathian laka a thinur chhan chu a chungah dik lo takin thil a ti nia a hriat vâng a ni a; Abela laka a thinur chhan erawh chu a îtsîk vâng a ni thung. Eng vânga îtsîk ngawt nge a nih? A thil hlan pawmsak a nih bîk vâng kha em ni ang? Hê Bible châng tâwi tê-a ziah lan bâk hi thil dang eng emaw thleng a awm ngei a ni tih a chiang a. A enga pawh chu lo ni se, Kaina hi a thil hlan pawmsak a nih loh avângin a thinur hlê chu a ni.

Genesis 4:6-a kan hmuh Pathian zawhna pahnihte hi, Kaina dinhmun pahnihte nên inzawmna nei an ni a. Chutih rual chuan, Kaina kha a puh hmingchhe lo tih erawh lo hria ila. Adama hnênah pawh a lo tih tawh dân ang khân, a chhânna a hriat loh vâng ni lovin, Kaina hi amah inbih chianga, amâ dinhmun dik tak a lo hriat thiam theih nân zawhna a zâwt a ni zâwk. Lalpa chuan suala tlu tawh a mîte hi a lang a pâu taka an tihbeidawn châng pawhin tlan dân kawng a zawng leh zêl tho va. Chutiang chuan Kaina pawh kha hêng zawhnate a zawh hnû hian a zilhhâu ta a ni.

A zawhna hmasa zâwk hmang hian Kaina kha “ṭha taka thil ti” ṭhîn tûr leh, dik taka nung tûrin a kar a. A sualte sim tûr leh, a thil ngaihtuah dân thlâk danglam tûra sâwmna a ni. Pathian chuan Kaina kha “pawm” leh ngaihdam a nih tûr thu a hrilh a. A awmzia chu, Kaina hi pawm theih a ni a; mahse, chumi tûr chuan amâ thû ang ni lo vin, Pathian thû ang zâwka tih a ṭûl dâwn a ni.

Chutih lâiin, thil a ṭha lo a ti a nih erawh chuan, sual chu kawngka bulah a bawk reng sî a. A duh zâwng chu Kaina hnên lam a ni a; mahse, Kaina hian sual chungah thû a nei tûr a ni thung (Genesis 4:7, NKJV). Pathianin a zilhhâuna thu hian sual lo chhuahna bul chu a pho lang a, chu chu amah Kaina thinlung chhûng a ni bawk. Hetah pawh hian Pathian chuan Kaina hi a zilhhâu leh a, a zawh tûr kawng chu kawhhmuh a tum a ni.

Pathianin Kaina a zilhhâuna thu pakhat dang hi chuan kawnga bula bawk reng leh amah beih châk êm êmtu sual lama a rilru put dân tûr a hrilh thung a.  Mahni inthununna nei tûra hrilhin, “A chungah thû i nei tûr a ni” a ti. Hê thû tho hi Jakoba paw’n sawiin, “Mi tu pawh ni se, mahni châknaa hruai bo leh hîpa a awm a nih chuan, chu mi chuan thlêmna an tâwk tihna a ni” (Jakoba 1:14) a ti. Chanchin ṭha chuan sual ngaihdamna chauh pawh ni lo vin, sual hneh theihna pawh min tiam a (1 Korin 10:13 en ang che.) Eng pawh ni se, Kaina khân a thil tihsualah tu mah mawhpuh tûr a nei lo va, amâ duh thu ngeia tisual a ni. Keini pawh hian keimahni duh thu rêngin a ni lo’m ni thil sual kan tih ṭhin?

Hê thawnthu lungchhiat thlâk tak mai hian duhthlanna zalên chungchâng leh Pathianin a thu zâwm tûra min tihluih ngâi loh dân engtin nge min hrilh?

NILÂINÎ

April 13

Kaina Hrem A Ni

Genesis 4:9-16 chhiar la. Engati nge Pathianin, “I nâu Abela kha khawiah nge a awm tâk?” tiin a zawh? Kaina sualna leh “leia tlânchhia leh vâkvâi” (Genesis 4:12, NKJV) a nihna hian eng nge inzawmna a neih?

 Pathianin Kaina hnêna zawhna a zawh ang chî hi Eden Huana chêng ṭhîn Adama hnênah pawh khân a lo zâwt tawh a: “Khawiah nge i awm” tiin. Hei hian Eden Huana Adama thil sual tih leh, tûna Kaina thil sual tih hian inzawmna a nei a ni tih a tilang a: Kaina sualna hi Adama sualnain a hrin chhuah a ni.

Adama khân thil sual a tih chhanah mi dang mawhchhiat chu tum tho mah se, thil sual a ti a ni tih a pha lo va. Chutih lâiin, Kaina erawh hi chuan a sualna a pawm duh lo tlat thung. Uâlâu takin Pathian a pawisak lohzia a tilang a, Pathian pawhin chawklehchilhin a chungah hremna a lek nghâl ta rêng bawk a. Pathianin, “Eng thil nge i tih tâk ni?” tia a zawh khân, Kainan a chhânna pawh a nghâk tawh chuang lo va. Thil eng kim a hre vek a ni tih hriattîrin, Abela thisen chuan lei aṭanga a han auh thû a hrilh a nih kha (Genesis 4:10). Hei hian Pathianin Abela thattu a ni tih a hria a, a chungah hremna a lek ngei dâwn a ni tih entîr. Abela ruang chu leiah a thal reng mai a, hei hian suala mihringte tlûkna nên leh Adama hnêna thil lo thleng tûr a hrilh nên khân inzawmna thûk tak a nei a ni (Genesis 3:19 en ang che).

Genesis 4:14 chhiar la. Kaina thusawi, “I mit hmuh phâk loh vah thuhrûkin ka awm dâwn ta” tih hi eng nge ni a awmzia?

Lei hi Abela thisen luanna a nih avângin ânchhe dawng a lo ni nawn leh ta a (Genesis 4:12). Chumi avâng chuan Kaina pawh Pathian laka tlânchhia, mi vâkvâi a lo ni ta. Pathianin amah a hremna thu puan a han hriat khân, Pathian chênchilhna chan thlâkhlelhawmzia a hre chhuak vê chauh a; chumi tel lo chuan a nunna chân mai a hlau hlê a ni. Kainan râwng taka ama ûnaupa ngei a thah a, chaltlâi taka Pathian a chhân hnû-ah pawh, Lalpan a chungah zahngaihna a la lantîr reng tho va. “Lalpa hnên atâ chhuak” tawh mah se (Genesis 4:16), Lalpa chuan a la humhim zui zêl dâwn tho a ni. Genesis 4:15-a “chhinchhiahna” a tih hi eng nge ni chiah tih hrilh kan ni lo va, a enga pawh chu lo ni se, Pathianin a khawngaih êm avâng chauha pû a ni tih erawh a chiang a .

“I hmuh phâk loha thuhrûkin ka awm dâwn ta” (Genesis 4:14)Pathian hmuh phâk loh tûra awm hi thil theih a ni rêng em? Tû tân pawh dinhmun duhawm lo ber a ni ngei ang. Chutiang dinhmun chu keini mi sualten kan tawn loh theih dân kawng awm chhun chu eng nge awm?

NINGÂNÎ

April 14

Mihring Sualzia

Genesis 4:17-24 chhiar la. Kaina thil sual tih khân eng tiangin nge mihringte lo suahsual chhoh zêlna atân kawng a hawn le?

Kaina tu chhuan lî-na Lameka chuan a thil sual tih leh a pû Kaina thil sual tih kha khâikhinin a thil sual tih chu lian zâwk fê-ah a ngâi a. Hetianga a thil sual tih leh Kaina thil sual tih a khâikhinna aṭang hian thil pawimawh tak zir chhuah theih kan nei. Kaina kha chuan a thil sual tih chhun kha a zêp tlat a, chutih lâiin Lameka erawh hi chuan a chhuang emaw tih hial tûrin, hlâah te a phuah chhuak vêl thung (Genesis 4:23, 24).

Kaina khân Pathian zahngaihna a dîl a, Lameka erawh hi chuan khawngaihna a dîl vê lêm lo niin a lang. Kaina phubâ kha Pathian chuan a leh sariha a lâk lâiin, Lameka hi chuan a thil sual tih chu a leh sawmsarih leh pasariha lâk ngei tûrah a ngâi a (Genesis 4:24); hei hian a thil sual tih pawizia leh runthlâkzia a hre chiang hlê a ni tih a tilang.

Kaina kha chuan nupui pakhat chauh a nei a (Genesis 4:17); chutih lâiin Lameka erawh kha chu nupui pakhat âia tam neih chîng chhuaktu a ni vê thung, Pathian Lehkhabu hian “nupui pahnih a nei a” (Genesis 4:19 tiin a lo ziak tlat mai. Hetianga thil sual eng eng emaw a rawn chîng chhuak hian, Kaina thlah lo awm zêlte-ah pawh nghawng ṭha lo tak a nei ngei dâwn a ni.

Hetiang thil ṭha lo tak Kaina thlahte zînga a thlen hnû lawk hian, thil duhawm lam a lo thleng vê leh ta thung a. “Adama chuan a nupui a pâwl a” (Genesis 4:25), Setha a lo piang a. Setha tih hming hi Evi phuah niin, Abela âiah Pathianin “chi(thlah) dang” a ruatsak ta tih entîrna a ni.

Dik tak phei chuan, Setha tih thumal hi Abela tih âi chuan Bible-ah hian a lang hmasa zâwk a. Setha tih chu Hebrai ṭawnga “ka dah ang” (Genesis 3:15) tih an sawina thumal, ’ashit aṭanga lo kal niin, Messia lo la lan tûr thu hrilhlâwknaah khân kan hmu a. Messia chî chu Setha thlahah hian inhlân chhâwn chho zêl a ni ang. Chutiang chuan, he lâi Bible châng hian Setha aṭanga Messia thlahtute a rawn awm ṭan thû min hrilh a (Genesis 5:3); chutah chuan Enoka (Genesis 5:21) leh Mathusela te pawh an tel a, Nova-ah a tâwp ta a ni (Genesis 5:3).

“Pathian fapate” (Genesis 6:2) tih ṭawngkam hi Setha thlah kal zêlte sawina a ni a, a chhan pawh Pathian anpui nihna vawnghim zêltu atâna duan an nih vâng a ni (Genesis 5:1, 4). Chutih lâiin, “mihringte fanute” (Genesis 6:2) tih ṭawngkam hi chuan thil ṭha lo lam a kâwk niin a lang ve thung a, hêng ṭawngkam pahnihte hi Pathian anpui thlahte leh mihring mize pu thlahte inan lohzia sawina atân a rawn hmang a ni ang. Pathian fate chuan hêng “mihringte fanute” hi ngâizâwngin “an duh zâwng apiang nupuiah an nei ta ṭhîn a” (Genesis 6:2, NKJV). Hetianga an inneih pawlh hian mihringten kawng dik loh an zawh chho ṭan dân a entîr a ni.

Genesis 6:1-5 chhiar la. Eng vângin nge kan nuna sual awm hi Pathian thiltihtheihna hmanga kan tihbo ngêi a ṭûl le?

ZIRTÂWPNÎ

April 15

Zir Belhna: “Enoka chu Pathian nên an lêng dûn ṭhîn” (Genesis 5:22, 24) tih ṭawngkam hian Pathian nêna innêl, inkâwm ngeih tak an ni tih a tilang a. Chutianga taka inlaichînna ṭha bîk an neih avâng chuan Pathianin a la bo ta rêng bawk a ni (Genesis 5:24). Adama thlah dangte zîngah Pathianin a lâk bo tâk mi dang tu mah an awm lo va. Amaherawhchu, “la bo ta” tih ṭawngkam hman a nih vâng mai hian “Pathian nên lêng dûn ṭhînte” chu an thih ve leh Paradisah a kal nghâl zêl tih a ni chuang lo thung.

Nova pawh kha Pathian nên an lêng dûn vê ṭhîn tho va (Genesis 6:9); mahse Adama leh Mathusela-te pawh tiamin, mihring dawng zawng zawngte ang bawkin a thi vê tho. Pathian nêna lêng dûn ṭhîn an nih avâng maiin vânramah hruai chhoh nghâl an ni bîk chuang lo a ni.

“Enoka chu felna thuhriltu a ni a, Pathianin a hriattîr zawng zawngte chu a mihring puite hnênah chuan a hriattîr a.  Pathian ṭihtute chuan a zirtîrna leh a sâwmna chu an zâwm a.  Mipuite zîngah chuan Pathian vaulâwknate chu a puang ṭhîn.  Setha thlahte zîngah chauh thu a hril lo.  Kaina tlânbona ramahte chuan kalin, Pathian hnên aṭanga inlârna ropui taka a thil hmuh zawng zawngte chu a puang a -‘Ngai teh u, Pathian ngaihsak lo mi sualten a chungah thu khauh tak an sawi zawng zawng kawnga thiam loh chantîr tûrin, Lalpa chu a mi thianghlim sîng khatte nên a lo kal a ni,’(Juda 14, 15) tiin a puang a.”—Ellen G. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite, p. 65, 66.

 Sawi Ho Tûr:

  1. Eng vângin nge Kaina khân ama ûnau pa ngei a thah? Hemi chungchânga Elie Wiesel-a thil sawi hi lo chhiar ila: “Eng vângin kha thil kha a tih? Amah chauha awm a duh vâng a ni mai thei. Amah chauh kha a pâte fa neih chhun ni se, tichuan, a nu leh a pate an thih hnu-ah amah kha leia mihring awm chhun a ni dâwn sî a. Pathian anga mahni chauha awm a, Pathian dinhmun pawh la luahlan hial a duh pawh a nih lehzêl thei bawk. . . . Kaina khân Pathian a lo nih theih beiseiin a nâu Abela kha a that a. . . . Pathian a ni emaw inti tawhtu chuan an mihringpuite an tihlum fo ṭhîn rêng a ni.—Elie Wiesel, Messengers of God: Biblical Portraits and Legends (New York: Random House, 1976), p. 58. Kaina ang hian tuathat vê kher lo mah ila, engtin nge Kaina rilru ang hi kan put loh nân kan invên ang?
  2. Tui lêt hmâa mîte (Genesis 5) leh Israel hnam thlahtubulte kha an dam rei zâwng khâikhin la. Eng vângin nge tui lêt hnû khân mihringte dam rei zâwng a lo hniam telh telh tâk le? Engtin nge hetianga mihring dam rei zâwng lo hniam telh telh hian Darwin-a zirtîrna a dik lohzia a tihlan?