Zirlai 10
May 28-June 3
JAKOBA-ISRAELA
SABBATH CHAWHNÛ
May 28
Chângvawn: “Ani chuan, ‘I hming chu Jakoba an ti tawh lo vang a, ‘Israela’ an ti zâwk tawh ang; Pathian leh mihring i bei a, i hneh tawh sî a,’ a ti a,” (Genesis 32:28, NKJV).
Chhiar Tûr: Genesis 32:22-31; 33; 34:30-35:29; Jeremia 30:5-7; Hosea 12:3, 4.
Jakoba chhûngkaw chanchin hi a ṭha lam leh chhe lam pawh a la awm chhûnzawm ta zêl a. Nimahsela, hêng zawng zawngah hian Pathian kut leh a thuthlung thutiamtea a rinawmzia chu puan chhuahin a awm tho ṭhîn.
Tûn kâra kan zir tûrah hian Jakoba chu Labana hnên atâ chhuakin, a nû leh pâte chênna ram lamah a kîr leh mêk a. Mahse, a zinkawngah hian a lo bum tawh a û Esauva kha a hmachhawn ngei a ṭûl dâwn a ni. A chunga thil dik lo tak a lo tih tawh a ûnaupa hian a chungah eng nge a tih vê dâwn le?
Vânneihthlâk deuhin, hlâuthâwng taka a awm lâi hian a pa leh a pûte Pathian Lalpa chu a hnênah a rawn inlâr leh hlauh mai a. Hemi ṭuma thil thleng hi “Jakoba mangan hun” (Jeremia 30:5-7 chhiar la) tia sawi lo ni ta hmahruaitu a ni. Hemi zân hian bumtu Jakoba chu hming thar, “Isreala” tih pêk a ni a. Hê hming hian bulṭan ṭhat lehna hun remchâng a nei a ni tih entîrin, ama hming châwi ngei hian hnam thar a lo piang chhuak dâwn a ni.
Ṭawngkam dangin sawi ila, khâng thil ṭha lo tak takte kha thleng mah se, Israel hnam thlahtu bulte chanchin leh an chhûngkaw chanchinte hi Pathian Lehkhabu-ah hian dah tel a ni tho va. A chhan pawh Pathian chu a thutiamah a rinawm a, a mîte chuan a thutiamte kha a hlen chhuah theih lohna tûrin an tih theih apiang an ti nia a lang châng pawhin ani chu a thutiamah a ding tlang dâwn tho a ni.
SUNDAY
May 29
Pathian Nêna Inbuanin
Jakoban Labana in a chhuahsan hnû khân Pathian nên an intawng leh ta a. Amah tâwk tûrin a û Esauva a lo kal mêk a, “mi zalî” lâi a rawn hruai a ni tih pawh a hria (Genesis 32:6). Tichuan, ngênngawl takin Pathian hnênah a ṭawngṭâi ta a. Nimahsela, Pathian ṭanpuina beisei ngam chî ziazâng a ni lo tih chu a hre chiang hlê thung. Chuvâng chuan, “I chhiahhlawh chunga khawngaihna zawng zawng i lantîr leh, thutak zawng zawng i lantîr zîngahte hian a tênau ber pawh hmu tlâk ka ni lo ve,” tiin a sawi rêng a ni (Genesis 32:10). Jakoba âia Pathian khawhngaihna awmzia hre chiang hi tumah an awm lo vang. Engtin nge Pathianin a lo chhân le?
Genesis 32:22-31 leh Hosea 12:3, 4 chhiar la. Hê thawnthu mak tak aṭang hian thlarau lamah eng zirlâi pawimawhte nge zir chhuah theih kan neih le?
Jakoba a mangang hlê mai, a mangan chhan pawh a chiang sâ mai. Amah that tûrin a û Esauva chu a lo kal mêk a, a laka a nupui fanaute an him theih nân a tih theih zawng zawng a ti a; tichuan, amah chauhin zânah fianrial hun a hmang ta a ni. Chutih lâi tak chuan “Mi pakhat” hian a rawn bei thut mai a (Genesis 32:24, NKJV). Heti lâia “Mi pakhat” a tih hian tû emaw kawh bîk neiin, Pathian awmpuina chan thu sawina atân hman a ni ṭhîn (Isaia 53:3 en la). Hê ṭawngkam hi Daniela chuan vân puithiam Mikaela sawina atân a hmang a (Daniela 10:5); Josua pawhin “Lalpa sipaihote hotu” tih sawina atân hmangin chu mi chu amah Lalpa YHWH a ni (Josua 5:13-15).
Hê mi nêna an inbuan lâi mêk hian a mi buâna chu tu dang ni lo vin, Pathian ngêi a ni tih a hre ta a, a chhan pawh “Mal mi sâwm loh chuan ka thlah lo vang che” (Genesis 32:26) tia a sawi kher vâng a ni. Mahse, Jakoban a thlah mai duh chuang lo va, hetia a la vuan tlat reng leh a kaltîr duh miah lo hian ngaihdamna chan a châkzia leh, Lalpa nêna inrem a duhzia a tilang chiang hlê.
“Inbumna hmanga fa tîr nihna chang a, thil dik lo tak mai a lo tih tawh kha tûnah hian a hmâah chiang taka târ lan a ni a. Pathian thutiamte chu a ring zo lo va, Pathianin a duh hunah leh a duh dân a la tihhlawhtlin tûr chu amâ remruatna leh theihna hmanga lo tihhlawhtlin a tum a nih kha.”—Ellen G. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite, pp. 197, 198.
Ngaihdamna a chang ta a ni tih a lanna chu, a hming thlâk a ni ta hian a tilang. A tûn hma sual hriat chhuahtîr leh fotu hming chu hnehna a chang ta a ni tih hriat rengna hminga thlâk a lo ni ta a. Vântirhkoh chuan, “I hming chu Jakoba [luahlântua] an ti tawh lo vang a, Israela an ti zâwk tawh ang; Pathian leh mihring i bei a, i hneh tawh sî a” (Genesis 32:28) tiin a hrilh a nih kha.
Pathian nên in lo inbuan vê tawh em? Pathian nêna inbuan tih hi eng nge ni a awmzia ni rêng rêng a, eng vângin nge chutiang thil tawn chu a pawimawh châng a awm ve?
THAWHṬANNÎ
May 30
Ûnau Intawhna Chu
Jakoba chu Pathian a buanna hmun Peniel (a awmzia chu, “Pathian hmêl” tihna a ni, Genesis 32:30 en la) aṭangin a ûnaupa tâwk tûrin a kal ta a. Esauva nên hian kum 20 zet an inhmu tawh lo va, tûnah hian amah tihhlum tumin tlangvâl 400 rual nên an rawn thawk a ni a (Genesis 33:1). Jakoba a mangang hlê mai. Eng pawh lo thleng se, chumi lo hmachhawn tûr chuan amah leh nupui fanaute chu a inrâlrintîr ta ngawt mai a ni.
Genesis 33 chhiar la. Jakoban Peniel hmuna Pathian hmêl a hmuh leh a û Esauva hmêl a hmuh hian eng nge inzawmna a neih? Hêng a thil tawn pahnihte inzawmna hian Pathian nêna kan inlaichînna kawngah leh kan “ûnaute” nêna kan inlaichînna kawngah eng zirlâi nge min zirtîr le?
Jakoba hian a û Esauva, “ka lalpa” (Genesis 33:8, 13, 15) tia a koh chu vawi sarih ngawt bawkkhupin chibai a bûk a (Genesis 33:3), amah chu a “chhiahhlawh” niin a insawi bawk (Genesis 33:5; Genesis 32:4, 18, 20). Thil chhinchhiah tlâk tak chu, a û hmâa Jakoba vawi sarih a kûn hian a pa Isakan malsâwmna pasarih a dîlsak kha min hriat chhuahtîr a (Genesis 27:27-29); chu bâkah, hetia a kûn pah hian a pa thu sawi, “hnam chi hrang hrangten chibai bûk che rawh se” (Genesis 27:29) tih kha a û hnênah hian a pe lêt leh tihna a ni bawk.
Hetianga a tih chhan hi a û Esauva hnêna a leibat tlâk a, a hnên atâ malsâwmna a lo rûk chhuah tawh chu pêk kîr leh a tum niin a lang a (Genesis 33:11). Esauvan a nâu Jakoba a han hmuh chiah khân, Jakoba lo rin lâwk dân ang lo takin Jokoba awmna lamah a tlân phei a, thah chu sawi loh, “a ira chuktuahin a fâwp a, an ṭap dûn ta râwih râwih” zâwk a ni (Genesis 33:4, NKJV).
Hemi hnû hian Jakoba chuan Esauva hnênah, “I hmêl ka hmû hi Pathian hmêl hmûah ka inngâi” tiin a sawi a (Genesis 33:10, NKJV). Hetiang thu danglam tak mai hi eng vânga sawi ngê a nih? A chhan chu Esauva ngaihdamna a chan tâk vâng a ni. “Mit tlung” tia lehlin (Genesis 33:10) Hebrai thumal, ratsah hian Pathianin “a pawm,” Pathian “tilâwmtu” inthâwina eng pawh a kâwk thei a, chu chu Pathian ngaihdamna chang tihna a ni (Lev. 22:27; Amosa 5:22).
Jakoban Pathian hmêl a hmuhna hmun, Peniela Pathian ngaihdamna a chan ang kha a û ngaihdamna a chan ṭum pawh hian a chang leh a; chuvâng chu a ni ang, a û hmêl a hmû pawh Pathian hmêl hmû angah a inngaih hial rêng ni. Peniel hmuna ngaihdamna a lo chan tawh khân a û ngaihdamna pawh chang leh tûrin a lo buatsaih a lo ni reng a. Tûnah chuan Pathian leh a ûnaupa ngeiin an ngâidam ta. A hmâ zawng âi khân khawngaihna awmzia a hre thiam lehzual tawh ngêi ang.
Pathianin a ngaihdam che bâkah, mi dang tuten emaw a lo ngaihdam tawh dân che aṭang khân khawngaihna awmzia eng nge i zir chhuah?
THAWHLEHNÎ
May 31
Dinaiin Pâwngsual A Tâwk
Jakoba chu Esauva nên an inrem tawh bawk a, Kanaan ramah thlamuâng taka inbenbel a tum ta. “Thlamuâng takin” (Genesis 33:18) tia lehlin Hebrai thumal, shalem hi “remna” tih sawina thumal, shalom aṭanga lo kal niin, Jakoba hian a khaw lam pana a kalna lamah, a vawi khatna atân thlamuanna a chang vê ta a ni.
Sekem khuaa lo awm nghet tawh sa Hamora fâte hnên aṭanga ram a leiah chuan mâichâm a siam a (Genesis 33:19, 20). Hei hian Pathian a rinzia leh Pathiana innghat a nihzia tilangin, Pathian hnêna a thil hlan engkim hian Pathian chu chibai a bûk a ni tih a entîr bawk a ni.
Nimahsela, hê rama inbenbel a tumna kawngah hian a vawi khatna atân buaina lian tak a tâwk ta tlat mai. Isakan Gerar khaw lal Abimeleka laka tlâktlum a tumna lamah a nupui a chân ṭhelh ang deuh khân (Genesis 26:1-33), Jakoba pawhin Kanaan mîte nêna inrem taka awm a duh luatah buaina namên lo a tâwk ta a ni.
Genesis 34 chhiar la. Kanaan mîte nên inrem taka an awm theihna tûra ruahmanna a siamte chu eng thilin nge rawn tichhe ta le?
Hê thil thleng tenawm tak hian a changtute nungchang mûmal lohzia leh thiltih dik lohzia chiang takin a pho lang a. Tihluihna hmanga Dinaii mutpuitu Sekema hian Dinaii hi a hmangaih tak zet a. Nupuia neih theihna tûr a nih dâwn phawt chuan a serh tan hial pawh a duh a ni.
Hetih lâi hian Pathian leh a thupêkte humhalhtu nia insawi, Kanaan mîte nêna inneih pawlh duh lo burtu Simeona leh Levia te (Lev. 19:29) chuan, Sekema leh a pa Hamora chu bum a (Genesis 34:13), a theih phei chuan tihhlum hial an tum a (Genesis 34:25-27). A thil tih hi a denawm tak zet a ni mai lo va (thil sual titu ber Sekema hi hremna pe mai se a tâwk lo vem ni?), buaina lian zâwk tichhuak leh thei pawh a ni tel bawk.
Jakoba chuan inrem taka awm tlân theih a duh ber a. Fanu Dinaiin pâwngsual a tâwk a ni tih a lo hriat pawh khân eng thû mah a sawi lo a nih kha (Genesis 34:5). Amaherawhchu, a fapate thil tih a a han hriat kha chuan a ngâwi thei tawh lo, an thil tihin a nghawng chhuah tûr chu a hriat chian êm avângin a zilh ta hrep a, “Nangnin hê rama awmte zînga Kanaan-ho leh Periz-hote zîngah hian huât mi phurhtîrin, mi timangang hlê a ni: kei tlêm tê ka nih avâng hian mi bei tûrin an inpun khâwm ang a, mi that mai ang; tichuan tihboralin ka awm ang a, kei leh ka chhûngte nên hian,” (Genesis 34:30) a ti a.
Genesis bû-a thawnthû-ahte hian inbumna leh dâwt bâkah, ngaihdamna leh khawngaih thil tih eng emaw pawh kan hmu tam hlê mai. Hêng thil inkâwlkalh tak tak pahnihte kan hmu fo hian mihring nihphung eng nge min hrilh le?
NILÂINÎ
June 1
Milem Biakna A Hluâr
Genesis 34:30-35:15 chhiar la. Heta thil thleng aṭang hian Pathian chibai bûkna dik chungchângah eng zirlâite nge zir chhuah theih kan neih?
Jakoban a fâte pahnih a zilh a, an thiltih chuan Kanaan mîte nên a inrem lohtîr tûr thû a sawi (Genesis 34:30) hnû lawkah Pathianin rawn biain, Sekem chhuahsan a, Bethel-ah a thuthlung thar thawh leh tûra kîr tûrin a hrilh a. Chû hmun a thlen vêleh mâichâm siam nghâl tûrin a hrilh bawk.
Hetih lâi hian, Pathianin thû a pêk hnua kan hmuh leh hmasak ber chu, Jakoban Kanaan mîte pathian, Sekem khawpui an sûasam ṭuma an lâkte leh Rakilin a pa milim a lo rûk chhuahte (Genesis 31:19, 32) chu paih bo vek tûra a hrilh thû a ni a. Hêng zawng zawngte pawh hi Pathian nên thû a thlun theihna tûra thil pawimawh leh ṭûl tak vek a ni.
Pathian hnêna chhûngkaw pa ber Jakoba a intulût chung pawhin, hêng pathian lemte hi a mîte leh a nupui fanâute khân an lo la kawl ru reng tho mai a, chibai pawh an bûk hial mai thei e. Jakoba tân pawh Kanaan mîte tih dân laka inthiar fihlîm nân Sekem khaw chhuahsan mai hi a tâwk lo va. Hêng milem pathian zawng zawngte hi an inkhuârna hmun atâ leh, an mîte thinlung atâ a paih bo vek a ngâi a ni.
Simna an tih hian hmun pakhat aṭanga hmun danga awm sawn ringawt a tâwk lo va, kohhran pakhat aṭanga kohhran danga luh ringawt lah a tâwk hek lo. A pawimawh ber chu kan thinlung aṭanga milem biakna kan paih bo theih nân, Pathian khawngaihna dîl a ni; a chhan chu, khawi hmuna awm pawh ni ila, pathian biaka biak tûr thil eng emaw kan hmuh zêl theih vâng a ni.
Jakoban Pathian thu zâwm a, Pathian thupêk anga nun a tum chiahin, Pathian a rawn che ve nghâl a, “hlauhna nasa tak” (Genesis 35:5) rawn thlentîrin chumi avâng chuan an vêla awmte pawhin an rawn ûm zui zêl ngam ta lo. Chutichuan, Jakoba hian a hnêna awm zawng zawngte nên mâichâm an siam a (Genesis 35:6), hei hian an chhûngkua chu an lo inpumkhat ṭha leh ta a ni tih tilang. Hê hmun hi ‘El Bethel’ tiin a phuah a, chu chuan a mumanga leilâwn a hmuh, lei leh vân inzawmzia tilangtu kha a hriat chhuahtîr leh a. Hun eng emaw chen inzawm tawh lo lei leh vân chu inzawmtîr leh a lo ni ta a ni.
Hemi ṭuma a lansarhtîr a tum ber chu Bethel hmuna hrim hrim hi ni lo vin, hemi hmuna rawn inpuang Pathian a ni zâwk a. Chumi a nihzia chu “Israela” tia a hming a thlâksak a nih thû Pathianin a rawn hrilh nâwn leh a (Genesis 35:10), chumiin malsâwmna thuah hnih a rawn ken tûr thû a hrilh hian a tichiang hlê. A malsâwmna dawn tûr hmasa zâwk chu chi tam tak thlah a ni a, a thlah aṭang hian hnam chi hrang hrang lo chhuakin, Messia ngei pawh a lo piang ang (Genesis 35:11); a pahnihna hian a thlahten Ram Tiam an la luah tûr thu a sawi vê thung a ni (Genesis 35:12)
Kan thinlunga milem biakna lo luh rûk theih dân awmte chu eng nge ni a, chumi chu engtin nge kan lo dan theih ang?
NINGÂNÎ
June 2
Rakili Thih Thû
Genesis 35:15-29 chhiar la. Jakoban a in chhûngkhura buaina a hmachhawn leh chu eng nge ni?
Jakoban Bethel a chhuahsan vêleh hian, Ram Tiam lam pana a zinna lamah thil pathum inhnaih tak tak thleng a awm a, chûngte chu: a fapa naupang ber a piang a, Rakili a thî a; a fapa upa ber, Leaii laka a hrin chuan a hmeinu a lo mutpui bawk. Hetiang thil tenawm tak mai Reubenan a tih chhan hi Bible chuan a sawi chiah lo nâin, eng emaw ti taka a pa fapa naupang ber lo pian dân tihhminghliau leh Rakili rilru tihnat a duh vâng pawh a ni maithei a. Mahse, a chhan tak erawh kan hre lo a ni.
Jakoba fapa naupang ber lo pianna hi Ram Tiam huâm chhûnga awm Bethlehem nên a inzawm a (Genesis 35:19). Chutiang chuan, Benjamina a lo piang hi Israel hma lam hun atâna Pathian thutiam lo thlen famkimna a ni ta a ni. Rakili nau hrin lo chhartu hian “Hlâu suh” tiin Rakili a hrilh a (Genesis 35:17), hê thû hi Abrahama hnênah pawh khân Pathianin a lo sawi tawh a nih kha (Genesis 15:1).
Thil chhinchhiah tlâk tak mai chu, Jakoban râicheha thi mai tûr Rakilin a thih hmâ lawka a fapa hrin hming a sak, Benonia (a awmzia chu “ka lungngaihna fapa” tihna a ni) tih chu Benjamina (a awmzia chu “ka kut ding lam fapa” tihna a ni) tia a thlâk ta daih hi a ni a. Hê hming a phuah hian Ram Tiam la luah a beiseizia leh, chumi hmuna an chên huna Pathianin a mîte tâna a la tih tûr a sawi sawi zawng zawngte kha a tih ngei a rinzia a tilang.
Nimahsela, hetih lâi vêl hian Reubena chuan a pa hmei, Rakili bâwihnu ni bawk Bilhaii chu a lo mutpui pek a (Genesis 35:25, Genesis 30:3). Hetiang thil tenawm tak mai hi eng vânga ti nge a ni tih tih kan hre lo va, mihringte suahsualnain a chîm sân tawhzia tilangtu dang pakhat a ni e tih mai loh chu han puh tûr dang kan hre lo a ni.
Thil mak deuh mai chu, hê thil râptlâk tak thleng hi Jakoban a lo hriat hnû-ah pawh engtin mah a ti mai lo hi a ni a (Genesis 35:22). Nimahsela, hetiang thil a thlen lâi ngei pawh hian Pathian chuan a thu lo tiam tawh kha a hlen ngei dâwn a ni tih a la ring tho niin a lang.
Israel hnam thlahtute la ni tûr Jakoba fapa sâwm leh pahnihte hming hi han en ila (Genesis 35:22-26), mi fel leh ngilnei ber ber an ni bîk lo tih kan hmu thei ang. Hei hian rinna kawngah pawh zirlâi pawimawh tak min zirtîr nghâl a. Hetiang buaina hrang hrangte hi thlengin, mi pângngâiina an tih duh hauh loh tûr, entîr nân, Reubenan Bilhaiin a lo mutpui ngawt mai ang chîte hi a fâte zîngah lo ti tâwk chu awm mah se, Pathian thiltum chu hê chhûngkaw hmang hian tihhlawhtlin a ni dâwn tho a ni.
Mihringte chuan thil dik lo tak tak lo ti mah se, Pathian thil tumte erawh hlen chhuah a ni dâwn tho thung. Mihringte hian ṭha taka Pathian thawhpuiin, a thuâwih ni se, eng tiang taka awlsam zâwkin nge Pathian duh dân chu hlen chhuah a nih ang a, mihringte tawrhna leh buaina pawh hi a tlêm zâwk bawk ang?
ZIRTÂWPNÎ
June 3
Zir Belhna: Ellen G. White lehkhabu, Thlahtubulte leh Zâwlneite-a, “Inbuan Zân,” (pp. 195-203).
“Inbuânna leh lungngaihna zâna Jakoba thil tawh hi Kristâ lo kal vawi hnihna hmâ lawka Pathian mîten fiahna an tawh tûr entîrna a ni. . . . Chutiang chu Pathian mîte pawhin sual thiltihtheihna nên an indona hnuhnung berah chuan an dâi vê dâwn a ni. Pathianin an rinna te, an chhelna te leh anmahni chhanchhuak tûra a thiltihtheihna an innghahnate a fiah ang. An chungthû chu beisei bo a ni a, ngaihdamna chang tûrin an sual chu a lian lutuk a ni tia ngaihtuah tûrin Setana chuan nasa taka tihhlauh a tum ang a: an tlin lohna chu thûk takin an hria ang a, an nun an en lêt a an beiseina chu a pil daih dâwn a ni. Nimahsela, Pathian khawngaihna ropuizia chu hre rengin leh, an sual an sim tak meuh avângin mi sual simte leh beisei bote tâna Kristâ zâra Pathian thutiamte chu an ngên ang. An ṭawngṭainate chhân nghâl a nih loh vângin an rinna chu an thlah chuang lo vang. Jakoban Vântirhkoh a chelh tlat angin, Pathian chakna chu an vuan tlat ang a, an thlarauin a sawi chu, ‘Mal mi sâwm phawt loh chuan ka thlah lo vang che,’ (Gen. 32:26) tih a ni.’ . . .
“Jakoba thawnthu hi Pathianin sualnaa hruai bote simna dik tak neia A hnêna lo kîr lehte chu a thlâuthla lo va ni tihlan chianna a ni. Inngâitlâwma rinna a vawn ṭhat avângin, amâ chakna hmanga a beiha a neih theih loh chu, a nei ta zâwk a ni. A chhiahhlawhin malsâwmna neih a chak hliah hliah chu, Pathian thiltihtheihna leh khawngaihnain a pe thei a ni tih a zirtîr a. Ni hnuhnunga chêngte tân pawh chutiang chu a ni. Hlauhawmin a hual vêl a, beidawnnain an thlarau a man hunah, tlanna chauh chu an rinchhan tûr a ni. Keimahniin eng mah kan tithei lo.”—Ellen G. White, Thlahtubulte leh Zâwlneite, pp. 188-192.
Sawi Ho Tûr:
- Eng vângin nge Jakoba chak lohna kha Pathian khawngaihna lo lan chhuah theihna remchâng tak a nih hlauh sî? Eng tiangin nge Jakoba thil tawn kha Paula thu sawi, “Kan chak loh apiangin a ni ka chak ṭhin” (2 Korin 12:10) tih thu dikzia tilangtu a nih?
- Engati nge Bible hian mi tam takte nun dân bawlhhlawh tak takte hi a puan chhuahsak kher ṭhin le? Hetianga a puan chhuahsakna aṭangin zirlâi zir chhuah theih kan nei em?
- Milem biakna chungchâng hi ngun lehzualin ngaihtuah la. Kan nun dân leh khawsak phunga pathian lem ni vête chu eng nge ni hlawm? Lalpa lo chu tû mah leh eng mah kan biak loh nân engtin nge kan tih ang?