Zirlâi 1
March 26-April 1, 2022
THIL SIAM THÛ CHU

SABBATH CHAWHNÛ
CHÂNGVAWN: “A tîrin Pathianin lei leh vân a siam a,” (Genesis 1:1, NKJV).
Chhiar Tûr: Genesis 1–2; Exodus 20:8–11; 40:33; Sâm 100:1–3; Matthaia19:7–9; 25:14–30.
GENESIS bû hi—Bible pum pui pawh a ni tho va—Pathianin lei leh vân leh a chhûnga thil awmte a siam thu-in a in ṭan a. Hê thu hi a pawimawh êm êm chhan chu, siam kan nihna hi mihring kan lo nih ṭanna, Bible-in mihringte chanchin a sawi dân in ṭanna a nih avâng a ni. Hê thu hian Genesis bû-a kan hmuh thil siam thu hi a taka thleng ngei a ni a, Bible-a mihringte chanchin kan hmuh leh, thil thleng dangte ang bawka dik leh rin tlâk a ni tih a tilang.
Genesis 1–2-a thil siam thu sawina pahnihte hianm Pathian leh mihringte chungchânga zirlâi pawimawh tak zir chhuah tûr an pâi a. Tûn kâr zirlâi hi kan han zir chho ang a, ni sarih nî Sabbath awmzia leh a pawimawhna pawh chiang lehzualin kan lo hre thiam dâwn a ni. Pathianin amâ anpuia mihringte a siam dâwna thil a tihte kha kan ngaihtuah ang a. A chhia leh a ṭha hriatna thing a dah chhan leh, chu thing chu Nunna Thing nêna a inzawm dân pawh kan ngaihtuah tel bawk ang.
Genesis bû-a thawnthu awmte a ṭanga zirlâi kan zir chhuah thei tam tak zînga a pawimawh ber chu, khawngaihna chungchâng hi a ni tlat mai. Hê khawvêla kan lo awm vê ngawt mai hi Pathian khawngaihna vâng chauh a ni a. Pathian chuan mihringte kan lo awm vê hma khân lei leh vânte khi a lo siam daih tawh a. Khawngaihna avânga siam kan ni ang bawkin, tlan kan nihna pawh hi Pathian thilthlâwnpêk tho a ni leh a. Hêng thu pahnih, siam kan nihna leh tlan kan nihna te hi, ni sarih nî serh tûra thupêk kan dawnah hian a awm vê vê a ni.
SUNDAY
March 27
Thil Siamte Pathian Chu
Sâm 100:1–3 chhiar la. Mihringin Siamtu Pathian a chhân lêtna chu eng nge ni a, eng nge a chhan?
Genesis 1-ah hian thil siam chanchina thuchah hmasa ber chu “Pathian” a ni a. Chu chu “A tîrin Pathianin” (Genesis 1:1) tih thu-ah hian kan lo hre tawh a nih kha. He lâi chânga thumal pawimawh ber chu “Pathian” tih hi niin, chu thumal chu a châng lâihâwlah taka dah a nih mai bâkah, Hebrai-hote phei chuan Pathian pawimawhzia tihlan nân uar deuh takin an chhiar ri bîk kher ṭhîn. Chutiang chuan, thil siam thu inziahna lâi chângte hi thil Siamtu ber Pathian pawimawhzia sawina nên a in ṭan a ni. Genesis bû hi Pathian nihna pahnih, inang lo tak sawi lanna thu nên a in ṭan a. Thil siam thu sawina hmasa zâwk (Genesis 1:1–2:4) hian Pathian chu mihringte laka hrang hlak, hla taka awm anga sawiin, a hming pawh Elohim tiin a sawi a, chu hming chuan Pathian chungnungzia a târ lang nghâl a ni. Elohim tih hming hian chungnunna leh chakna a entîr a; thil pakhat âia tam sawina thumal Elohim (im tih lâi hi pakhat âia tam sawina a ni tih tilangtu chu a ni) a hmang kher hian, Pathian ropuizia leh chungnunzia a puang chhuak bawk.
Thil siam thu sawina pakhat dang (Genesis 2:4–25) hian Pathian chu mihringte hnaiha rawn awm, mi mal taka kan pawh theih niin a târ lang vê thung a. A hming, YHWH tih hian inhnaihna leh inlaichînna a entîr nia ngaih a ni. Chutiang chuan, thil siam thu sawina hi a pum pui thu-in Pathian chibai bûk tûra sâwmna a ni kan ti thei ang; a ropuizia leh a thiltihtheihzia kan hriat mai bâkah, keimahnia lo awm vê ngawt ni lo vin (Sâm 100:3), amâ siam kan ni a; chuvâng chuan amah rinchhana nung kan ni tih pawh kan inhre bawk tûr a ni. Hei vâng hian a nia Sâm bûa hla tam tak pawh hian, Pathian chibai bûkna chu leia thil awmte siam an nihna nên an sawi zawm rêng ni (Sâm 95:1–6; 139:13, 14 [Thupuan 14:7 nên khâikhin ang che]).
Hêng Pathian nihna sawi chhuah dân pahnihte—chungnung leh thiltithei tak a nihna leh mihringte hnaiha awm, min hmangaihtu leh keimahni nêna inlaichînna ṭha tak nei a nihna— hian amah chibai kan bûka kan awm dân tûr leh, kan rilru puthmang tûr min hrilh a. Pathian chu kan bul hnâia awm, min ngâidamtu leh min hmangaihtu a ni (Sâm 2:11) tih hre chungin kan zah ang a; kan ṭih hlê bawk tûr a ni. A chungnunzia leh thiltihtheihzia a sawi hmasa zâwk hian awmze thûk tak a nei a: Pathian chu kan bul hnâia awm leh kan nêl theih ni tho mah se, kan laka hrang leh chungnung tak a nihna hi kan hriat chian hlê a ngâi. Pathian chu a ropui a ni tih kan hriat hunah chauh, a khawngaihna ngaihhlutna châng kan hria ang a, amah ṭihna rilru pu chungin, min hmangaihzia pawh kan lo hre thiam bawk dâwn a ni.
Lei leh vâna thil awmte chelhtu leh khâi dingtu Pathian thiltihtheihna ropuizia hi ngaihtuah la. Chutiang taka ropui leh thiltithei chu ni mah se, kan zâa bul hnâi tê-ah hian a rawn awm tho bawk sî tih pawh hi ngaihtuah ang che. Engati nge hê thu mak tak mai hi a mak êm êm le?
THAWHṬANNÎ
March 28
Thil Siam Thû
Genesis 1:4, 10, 12, 18, 21, 25, 31, leh Genesis 2:1–3-te hi chhiar la. Thil siam thu sawina hmasa zâwka “a ṭha hlê” tih ṭawngkam lo awm ziah hian eng nge pawimawhna tak a neih? Thil siam dân sawinaa a tlângkawmna thu-ah (Gen. 2:1–3) hian eng zirlâi pawimawh tak nge awm?
Pathian chuan ni hrang hranga a thil siamte kha a siam zawh vêleh, “ ṭha” (Hebrai ṭawngin, tov) a tih thu a sawi zêl a. Hê thumal hian Pathianin thil siam hna a thawh kha a hlawhtling a; chuvâng chuan Pathianin “ ṭhâ” tia a sawi pawh hi a awmzia chu, a lo ruahman sâ ang ngeiin “a thawk chhuak ta” tihna nia ngaih a ni. Êng chuan ênna a pe chhuak a (Genesis 1:4). Thlâite pawhin rah an chhuah bawk a (Genesis 1:12), chutiang zêl chuan thil dang zawng zawngte pawh tûna an nih dân ang tak hian an lo awm ta hlawm a ni.
Nimahsela, hê thumal hian ṭha taka hna thawk tih âia ril zâwk kawh a la nei a. Hebrai thumal, tov tih hi Bible-ah hian thil mâwi eng emaw, a mâwizia sawi chhuahna atân hman a ni ṭhîn a (Genesis 24:16). Thil ṭha lo, thihna nêna inzawm tlat (Genesis 2:17) nêna inang lo tak thil sawina atân pawh hman a ni bawk (Genesis 2:9).
“Ṭha a ti hlê a” tih awmzia chu Pathian thil siamte hian ṭha takin hnâ an thawk hlawm a, an mâwiin an ṭha êm êm bawk, anmahniah thil ṭha lo lam chî rêng rêng a awm lo tihna a ni. Khatih lâia khawvêl kha tûna keimahni khawvêl, sual leh thihnain a tihchhiat tawh ang hi “a la ni lo” va, chutiang chu thil siam chanchin sawina hnuhnung zâwka thuhmahruai pawh hian a nemnghet chiah a ni (Genesis 2:5).
Bible-a thil siam thû kan hmuh leh evolution theory hi thil inkalh tlat a ni. Evolution theory chuan khawvêl hi thil thleng palh eng eng emaw avângin zâwi muangin a lo insiam rem chho zêl a, thil famkim lo tak a ṭangin a âia famkim zâwk leh chungnung zâwkah a insiam chhunzawm reng niin a sawi a.
Chutih lâiin, Genesis bu ziaktu hi chuan khawvêl hi tum rêng vâng leh, rang taka Pathianin a siam niin a sawi vê thung a (Genesis 1:1). Tum lâwk loh leh tihpalh thil thû-a lo awm ngawt pakhat mah a awm lo. Khawvêl hi amaha lo awm ni lo vin, Pathianin lo awm se a duh avâng leh, a thu avânga lo awm a ni a (Genesis 1:3). Genesis 1-a “a tîrin Pathianin lei leh vân a siam” tih thû-a “siam” tih hi Hebrai ṭawng Bible-ah chuan bara’ tih a ni a. Hê thumal hi a lo lanna rêng rêngah a Siamtu chu Pathian a nih zêl bâkah, thâwklehkhata siam nghâl tih a kâwk zêl bawk: Pathianin a sawi a, chutiang chuan a lo awm ta nghâl a.
Thil siam thu sawina chângte hian “thil eng kim” chu siam zawh a ni ta a (Genesis 1:31), amah Siamtu ang bawkin hêng thil siam tinrêngte hi “ ṭha tak” vek an ni tih min hrilh (Genesis 1:31). Genesis 1:1 hian lei leh vân leh a chhûnga thil awm zawng zawngte siam a nih thu a sawi phawt a; tichuan, Genesis 2:1 hian lei leh vân leh a chhûnga thil awmte chu siam zawh a nih thu a sawi vê leh thung a. Tichuan, ni sarih chhûngin thil eng kim, Sabbath pawh telin siam zawh vek a ni ta a ni.
Eng vângin nge lei leh vân leh a chhûnga thil awmte hi kum maktaduai za tam tak chhûnga lo insiam chho an ni tih ngaih dân hian Genesis bû-a kan hmuh thil siam thû hi eng mah lohah a chantîr? Eng vângin nge hêng ngaih dân pahnihte hi engti kawng zâwng maha inrem thei lo an nih?
THAWHLEHNÎ
March 29
Sabbath Chu
Genesis 2:2, 3 leh Exodus 20:8–11 chhiar la. Engati nge ni sarih nî Sabbath leh Pathianin ni ruk chhûngin lei leh vân a siam a ni tih hi thil inzawm tlat a nih? Eng tiangin nge hetianga an inzawmna hian Sabbath kan serh dânah kawngro a sut le?
Pathian chuan thil siam hnâ a thawhte chu a “zawh tâk” avângin Sabbath hi a siam a ni a. Chuvângin, ni sarih nî Sabbath hi Pathianin a thil siam hnâ a thawk zo a ni tih leh, chûng a thil siamte chu “ ṭha a ti hlê” a ni tih kan rinzia kan târ lanna a ni. Sabbath kan serh hian Pathian thil siamte chu an hlûin an mâwi êm êm vek a, a Siamtu Pathian chu kan châwimâwi tihna a ni. Pathianin a hna thawh a chawlhsan ta ang khân, keini pawh hian kan hna thawh lâite chu kan chawlhsan vê thei a. ‘Sabbath serh’ tih awmzia pawh hi Pathianin thil a siam “ ṭha tak takte”— keimahni taksa ngei pawh telin—avâng hian a hnênah lâwmthu kan sawi tihna a ni. Hmâsâng mîte (tûn lâia mi ṭhenkhatte pawh an ni a) rin dân ang lo takin, Bible hi chuan mihring taksa hi sual leh ṭha lo angin a sawi vê lo va. Chutiang ngaih dân chu milem betute zirtîrna niin, Bible-ah hmuh tûr a awm vê lo. Sabbath serhtute erawh chuan Pathian thil siamte hi—anmahni taksa ngei pawh telin—an lâwm a; chuvâng chuan duât pawh an duât hlê rêng a ni.
Mihringte chanchina “tâwpna” hmasa zâwk chhinchhiahna, Sabbath hi hrehawm tuâr mihringte leh na tuâra rûm mêk khawvêl tâna beiseina petu pawh a ni bawk. Thil ngaihnawm deuh chu, “hna thawk zo ta” tih ṭawngkam vêk hi chanchin ṭha leh chhandamna thu inzirtîrna hmun pahnih—biak bûk sak zawh a nih thû-ah (Exod. 40:33) leh, Solomona tempul sak zawh a nih thû-ahte (1 Lalte 7:40, 51) pawh hman a ni vê leh kha a ni. Khatia mihringte suala an tlûk tâk hnu khân, chawlhkâr tâwp apianga lo thleng ziah ṭhîn, Sabbath hian chhandamna thilmak chu kawhhmuhin, chû thilmak chu thil siam thar a nih hunah chauh a lo thleng dâwn thung a (Isaia 65:17; Thupuan 21:1). Chutiang chuan, Sabbath hi kan mihring chawlhkâr a ral hunah hê khawvêla tawrhna leh fiahnate hian min tâwpsan vê nghâl dâwn tih entîrtu a ni.
Chutiang chu a nih avângin, Isua pawh khân Sabbath hi damlo tihdamna nî atâna remchâng leh ṭha berah a ngâi a (Luka 13:13– 16). A hun lâia sâkhaw hruaitute khân dodâl teh mah se, Sabbath nî-a damlote a tihdamna hmang khân mîte hnênah leh, keimahni hnênah pawh natna, tawrhna leh thihna zawng zawngte la tâwp vek hun tûr chu min kawhmuh a; chu chu chhandamnain a vâwrtâwp a thlen hun tûr pawh a ni bawk. Chuvângin, Sabbath ni lo thleng ṭhîn hian tlanna beiseina chu min kawhhmuh ziah a ni tih kan hriat thiam a pawimawh hlê mai.
Eng tiangin nge Sabbath nî-a kan chawlh hian Isuaa chawlhna leh, chhandamna awm chu a takin kan chang tih leh, chu chawlhna leh chhandamna chu lei leh vân te siam thar a nih hunah a famkimin kan la chang dâwn a ni tih a entîr?
NILÂINÎ
March 30
Mihring Siam Thû
Mihringte siam an ni hi, Genesis bû-a kan hmuh dân chuan Pathianin lei leh vânte a siam lâia a thiltih hnuhnung ber a ni a. Mihringte hi leia thil siam dang zawng zawngte zînga chungnung ber niin, Pathianin lei a siam chhan ber pawh an ni bawk.
Genesis 1:26–29 leh Genesis 2:7 chhiar la. Hêng mihringte siam a nih dân sawina pahnihte hi eng tiangin nge a inzawm?
‘Pathianin ama anpuiin mihringte a siam’ a ni tih thû hi Biblein huaisen taka thil a sawite zînga pakhat a ni. Thil siamte zîngah mihringte chiah hi Pathian anpuia siam kan ni a. “Pathian chuan ransâte hi anmahni chi awm dân tûr ang ṭheuh” veka a siam lâiin (Genesis 1:25, NKJV), mihringte erawh hi chu ama anpuiin a siam bîk a ni (Genesis 1:27, NKJV). Heti lâia “Pathian anpui” a tih hi mi ṭhenkhat chuan thlarau lamah chauh dikah an ngâi a, Pathian anga rorêl thiam tihna emaw, Pathian nên leh an mihringpuite nêna inlaichînna ṭha tak siam thei tihna emaw sawina a ni tiin an hrilh fiah ṭhîn.
An ngaih dân hi a dikna chin chu awm mah se, hê thil siam (mihring) nihna pawimawh dang, a taksa nihphung hi an hre thiam lo tlat thung a. Mihring nihphung a sawinaa (Genesis 1:26) “anpui” tih leh “ang tak” tih thumalahte hian mihring nihna pahnih—thlarau leh taksa—a tel kawp a ni. Hebrai ṭawnga “anpui” tih an sawina thumal, tselem hian mihring taksa ruangâm, mita hmuh theih leh kuta khawih theih hi a kawh lâiin, “ang tak” tih an sawina thumal, demut hi chuan mita hmuh theih loh leh kuta khawih theih loh lam, a rilru leh ngaihtuahna a kâwk vê thung. Chutiang kawngah pawh chuan mihringte hian Pathian kan ang a ni.
Chuvângin, Hebrai-ho ngaih dâna “Pathian anpui” tih hi Bible-in mihring nihna a sawi ṭhin dân anga lo hriat thiam a ngâi a. Hê Bible châng pawh hian mihring mal tin (hmeichhiate leh mipate) hi taksa lamah leh thlarau lamah Pathian anpuia siam kan ni vek tih a nemnghet a ni. Ellen G. White-i chuan heti hian chiang takin a lo sawi a: “Siamtu kut atâ Adama a chhuah khân a taksa, rilrû leh thlarau lamah amah Siamtu ang nihna a nei nghâl a ni.”—Education, p. 15.
Dik tak chuan, mihringte hian taksa pian hmang leh thlarau lamah Pathian anna an nei a ni tih ngaih dân hi, thil siam chanchin dang pakhat zâwk, “mihring chu mi nung a lo ni ta a” (Genesis 2:7) tih a sawina pawh hian a nemnghet ve leh a. Heti lâia “mi nung” a tih hi a ngialngana lehlin dâwn chuan “thlarau nung” (Hebrai ṭawngin, nefesh) tih tûr a ni ang. Pathianin thil pahnih (a “siam” a, a “thaw lût” bawk) a tih avângin mihring chu mi nung a lo ni ta a ni. “Thâw” tih hian thlarau lam a kâwk ṭhîn tlângpui tih lo hria ila, chutih rual chuan kan taksaa kan thâwk luh boruak, “lei vaivuta siam” mihring pêng pakhat nên pawh hnâi takin a inzawm tho bawk. Chu chu “nunna thâw” a ni a; a awmzia chu thâw (thlarau lam) leh nunna (taksa lam) a ni tihna a ni.
Pathian chuan thil dang pakhat a la tih leh dâwn a, tûn ṭuma mi hi chu mipa taksa a ṭanga hmeichhia siam chhuah a ni vê tawh thung (Genesis 2:21, 22). Mipa taksa a ṭang khera a siam chhan pawh, mipa nihphung ang chiah nei a ni tih lantîr nân a ni.
NINGÂNÎ
March 31
Mihringte Mawhphurhna
Pathianin mihring hmasa ber a siam khân thilthlâwnpêk pathum a pe nghâl a, chûngte chu: Eden Huan (Gen 2:8), ei leh in tûr (Gen 2:16) leh hmeichhia (Gen 2:22) te a ni.
Genesis 2:15–17 chhiar la. Thil siam leh Pathian laka mihringin mawhphurhna a neihte chu eng nge ni? Eng tiangin nge hêng a mawhphurhna neih pahnihte hi a inzawm?
Mihringin mawhphurhna a neih hmasa zâwk hi, Pathianin amah a dahna hmun Eden Huan enkawl chungchâng a ni a: chu huan chu “enkawla vêng” tûrin a ti a ni (Genesis 2:15). “Vêng” tia an lehlin Hebrai thumal, ‘avad hian hnathawh a kâwk a. Thilthlâwnpêk chu kan dawng ringawt tûr a ni lo. Chumiah chuan hnâ kan thawk ang a, Isuan telent tehkhin thû-a lo zirtîr (Matthaia 25:14–30) ang khân, kan tipung zêl tûr a ni. “Vêng” tia an lehlin Hebrai thumal, shamar hian, thil eng emaw dawn tawh vawng ṭha tûra mawphurhna nei tih a kâwk bawk.
A mawhphurhna dang pakhat hi chu a ei leh in chungchângah a ni thung a. An ei leh in tûr hi Pathianin a pêk a ni tih hi kan hre reng tûr a ni. Adama hnênah khân “i duh duhin i ei thei ang” (Genesis 2:16) tiin a hrilh a nih kha. Mihringte khân thlâi an chîng lo va, a rahte lah anmahni siam a ni hek lo. Thilthlâwnpêk a ni a, Pathianin anmahni a khawngaih avâng chauhva a pêk a ni.
Hê thilthlâwnpêk hian thupêk pakhat a keng tel thung a: Pathianin phal taka a pêk huana thing tin rêng rahte chu lâwm takin an dawng ang a, an duh duhin an ei ang. Nimahsela, Pathian chuan hê khawngaihna thilthlâwnpêkah hian khapna dân pakhat a lo zep tel a. Thing pakhat chu a rah ei miah loh tûr a ni. Khapna dân eng mah pêk ni lo se chu a thi mai ang. Hê fiahna dân hi Eden Huanah khân a dik chiah a, vawiinah pawh hian a la dik reng tho a ni.
A mawhphurhna pathumna chu hmeichhe chungchângah a ni a. Pathian thilthlâwnpêk pathumnaah pawh hian mawhphurhna a lo la awm tho mai: “Mipain a nû leh pâ a kalsan ang a, a nupui a vuan ang” (Genesis 2:24) tih a ni a. Hê thupêk ropui leh danglam tak mai hi inneihna thuthlunga mihringte mawhphurhna tilangtu a nih bâkah, “tisa pumkhat” nihnain (chumi awmzia chu mi pakhat tihna a ni a, Matthaia 19:7–9 chhiar la) a tum pawh a ni bawk.
A nû leh pâ kalsantu tûra mipa zâwk (hmeichhia ni lovin) a tih chhan hi eng dang vâng ni lo vin, Bible-ah hian mipa chungchâng sawi a nih tlângpui ṭhin vâng a ni mai thei; chuti a nih chuan, hê thupêk hian hmeichhia pawh a huam tel vê tho tihna a ni ang. A enga pawh chu lo ni se, inneihna thuthlung hian—Pathian thilthlâwnpêk chu ni tho mah se—mawhphurhna a keng tel a, chû mawhphurhna chu hmeichhia leh mipa chungah tla vê vê-in, rinawm taka an hlen chhuah dun a ngâi a ni.
Pathianin a thlâwna a pêk zawng zawng che kha ngaihtuah la. Khâng thilthlâwnpêk i dawnte chungah khân eng nge mawhphurhna i neih le?
ZIRTÂWPNÎ
April 1
Zir Belhna: Chhiar tûr: Ellen G. White-i lehkhabu, Tlanna Thû-a “Science leh Bible” (pp. 128, 129) tih leh, Educationa “The Creation” (pp. 21, 22) tihte.
“Thil siamte leh Pathian Lehkhabu hi mi pakhat kutchhuak a nih avângin an pahnih hian a inrem lo thei lo va. Puan chhuah an nih dân leh an ṭawngkam hman chu inang lo tak ni mah se, thutak ropui tak tak an târ lante hi chu thuhmun reng a ni tho. Science zir mîte hian thil mak tak tak an hmu chhuak thar reng a; mahse, hêng an thil hmuh chhuahte hi dik taka hriat thiam a nih chuan, Bible thu nêna inkalh pakhat mah a awm ngâi lo. Thil siama Pathian inpuanna leh ziaka dah Pathian Thûte hi an inchhun êng tawn a. A hnathawh dân min hriattîrtu dân ṭhenkhatte min zirtîrin, Pathian chanchin min hriat chian lehzualtîr ṭhîn.
“Amaherawhchu, leilung leh thil siamte an thlîrna a ṭangin mi ṭhenkhat chuan thil dik lo tak tak an chhuidawn ta ṭhîn a. Bible leh science hi inkalh tlatah ngâiin, inremtîr an tumna lamah Pathian Thu zâwk hi dah hniamin science-in a sawi ang ang chu thu dik chiang saah an ngâi ta mai ṭhîn a ni. Leilung awm dân zirna (geology) leh Mosian khawvêl siam a nih dân a sawi pawh hi inkalhah an ngâi leh bawk a. Tûna kan chênna leilung hi kum maktaduai tam tak chhûnga lo insiam chhuak niin, chumi chu Bible thu nêna inremtîr an tumna lamah thil siam chawlhkâra nîte kha dârkâr 24-a rei ni lo vin, kum sâng eng emaw zât emaw, maktaduai tam tak emaw entîrna mai zâwk a ni an ti.
“Hetiang ngaih dân hi chu a dik lo hulhuâl a. Bible-in a sawi hi chu amah Bible vêk nên a inrem thlap bâkah, thil siamte pawh hian a dikzia an târ lang bawk a ni.”—Ellen G. White, Education, pp. 128, 129.
Sawi Ho Tûr:
1. Engati nge Genesis bu tîr lama kan hmuh thûte hi a taka thleng ni lo vin, thlarau lam zirlâi min zirtîrtu thawnthu phuahchawp nia ngaihna hian, kan rinna kawngah nghawng ṭha lo tak a neih ang? Mosian Genesis 1 leh 2- a a sawite hi Genesis bu bung danga a sawite ang bawkin “a taka thleng ngei” a ni tih a hria tih a lanna Bible châng lâk chhuah tûr eng engte nge awm? Isua khân hêng thawnthute hi a taka thleng ngei a ni tih engtin nge a lo sawi?
2. Genesis thu hian leilung enkawltu nih pawimawhna chungchâng eng nge a sawi? Engtin nge kan chênna khawvêl hi ṭha taka enkawltu kan nih theih ang a, chutih rual chuan Siamtu ni lo vin thil siam zâwk chibai bûkna thang hlauhawm tak (Rome 1:25) maiah chuan kan awh loh nân kan invên ang?
3. Kum sâng eng emaw zât chhûng chu sualin lo suasam tawh mah se, eng tiang kawngtein nge a tîra Pathianin a siam khawvêl “ ṭha tak,” mak leh mâwi bawk sîte hian Pathian ṭhatzia leh thiltihtheihzia an la puan chhuah chhunzawm zêl tho le?