LYNNONG 9

Jymmang 21 -27

U Jakob U Nongknieh Jubor

JANMIET SABBATON:

Jymmang 21

Dkhot Baibyl ban pynkhreh ia ka Lynnong:  Jen. 25:21–34, Jen. 28:10–22, Jen. 11:1–9, Jen. 29:1–30, Jen. 30:25–32.

Dkhot Spel-lyndet:  “U Iso te u la iathuh, ‘Kam long kaba dei eh ba la khot kyrteng ia u, U Jakob? Naba u la shukor ia nga  mynta la arsien ia ka hok ka jinglong hynmen jong nga u la lah shim noh. Bad hakhmih mynta pat u la knieh noh ia ka jingkyrkhu na nga’ Bad u la ong, “Mem shym la buh kyrpang ia nga ruh ia ka jingkyrkhu?’” (Jenesis 27:36)

    

Mynta ngi ia bteng biang ia jingthuhkhana shaphang ka longïing u Isaak, u khūn ka kambah bad u nongiohkynti  ba ha khmat jong u Symbai  ka jingkular. Ka jingsdang hi kam da long kaba bha, kumno re kumno.  Ka jinglong ba bakla jong u khūn, u Jakob kan sa paw pen ryngkew ha ka jingialeh hapdeng shi para halor ka jinglong hynmen (Jen 25:27-34) bad nangta halor ka hok ban ioh ia ka jingkyrkhu u Isaak (Jenesis 27)

Namar ba u Jakob u thok ia la u kpa bad knieh jubor ia ka jingkyrkhu na la u hynmen, u la dei ban phet iap noh. Ha ka jingphetwit, U Blei u iatyngkhuh bad u ha Bethel (Jen. 28:10-22). Naduh kata hi ka por u Jakob, u nongshukor, un iashem ialade hi shibun ki jingshah shukor. Ha ka jaka ka Rakhel, ka briew kaba u Jakob u da ieid eh (Jenesis 29). Ka Leah ka khun heh, yn ai ha u Jakob, bad u u hap ban trei 14 snem ban ioh ia ki tnga jong u.

Pynban, u Jakob un dang ioh hi ia ka jingkyrkhu U Blei,  naba ka jingphetwir ruh un ioh 11 na ki khūn shynrang jong u, bad U Blei un pynman roi ia ka spah jong u.

Kumta, katba ia kaei kaei kawei pat kaba ngi lah ban iohi ha kane ka jingiathuhkhana, ngi lah ban iohi ba kumno U Blei u pynurlong ia ki jingkular ka jutang jong U, da kumne bad da kumtai, kampher watla ki briew  bunsien kumno ki pynpulom bijai ei

* Pynkhreh ia kane ka Lynnong na ka bynta ka Sabbaton, Jymmang 28.

SNGI NYNGKONG

Jymmang 22

U Jakob bad U Isoa

Pule Jenesis 25:21–34. Ianujor iaka jinglong u Jakob bad u Isoa. Kiei ki jinglong u Jakob kiba pynkob lypa ia u ban long uba bitdor ban ioh ia ka jingkyrkhu u Isaak?

Naduh ka kpoh ka kmie lah sngewthuh lypa ba u Jakob bad u Isoa ki iapher bha bad kin ialeh para ma ki. Katba u Isoa u long u nongbeh mrad uba khlain bad satar, uba mareh kylleng ka khlaw, u Jakob pat uba “jai jai” uba shu shong hapoh ïing jaiñ bad shu pyrkhat pylleit jingmut beit. Ka kyntien Hebrew tam ia kaba la pynkylla sha ka kyntien “jaijai”, ka long ka juh ka berb  kaba batai ia u Job bad ia u Noah, “khlem jingthohbria” ia u Job (Job 1:8) bad “bajanai” ia u Noah (Jen.6:9).

Kane ka jingiapher jinglong ka kham paw bha  hadien ynda ki khan san (Jen.27:1-28:5). U Isoa u ju wan ïing da ka jingthait bad jingthngan, bad u shem ba u Jakob ba u dang shet syrwa. Ia u Isoa hi kaei kaba u iohi hangto hangto bad ka jingpynsngewhun ia ka met kadei ka bam “mynta noh hi” (Jen.25:31) ban ia ka jingkyrkhu jong ka lawei kaba iadei bad ka jinglong hynmen jong u (ianujor bad Heb.12:16,17).

“Ki jingkular kiba la kular ia u Abraham bad la pynskhem ha u khūn jong u la bat da u Isaak bad ka Rebekah ban long ka bynta bakhraw jong ki jingangnud bad jingkyrmen jong ki. U Isoa bad u Jakob ruh ki la tip ia kine ki jingkyrkhu.Ia ki la hikai ban ñiewkor ia ka jinglong hynmen ba ka long kaba donkam bha, namar ba kynthup ym tang ia ka spah pyrthei hynrei ia ka jingkynrei ka spah mynsiem ruh. Uta uba iohdiang ia kane ka jingkyrkhu un ioh long u lyngdoh ia ka longïing longsem jong u, bad ha u thning jong u, U Nongsiewspah ka pyrthei un wan.”—Ellen G. White,Patriarchs and Prophets, p. 177.

Ia u Jakob hi, u pher bak-ly-bak na u hynmen, ka lawei jong ka  jingkyrkhu bakynjamynsiem ka long kaba kham donkam eh. Pynban, hadein, ha ka jingsuhbuit jong ka kmie jong u (peit Jenesis 27), U Jakob im im peit peit u la shukor khnang ia u kpa lajong, wat da kaba pyndonkam ia ka kyrteng jong “U Trai uba U Blei jong me” (Jen.27:20) ban pynkhlain ia kane ka jingshukor jong u. U la leh keiñ ia kane ka jingshukor bashyrkhei, watla u la tip ba ka dei ia kaei kaei kaba bha. Ki jingmih jong kane pat ki long kiba sngew sangsot, kaba nang pynbun ia ka jinghuri hura ha ïing ha sem nalor ba la ia klumar lypa.     

U Jakob u la kwah ia kaei kaei kaba bha, kaei kaei kaba shongdor, kaba lah ban ioh iaroh (khamtam haba ia nujor bad ka jingsngew u hynmen). Phewse, u hap ban pyndonkam da ka jingthok jingshukor ban ioh ia ka. Kumno ngi lah ban kiar na kane ka shangkhawiah ban leh ia kaba sniew khnang ban ioh ia ka “babha”?

SNGI BA AR

Jymmang 23

Ka jingkieng u Jakob.

U Isoa tang mar shu tip ba u Jakob u la iohdiang ia ka jingkyrkhu u kpa, u la sngewthuh ba u la shah shukor bad shah leh jubor ha la u para (Jen.27:36), bad u la kwah ban pyniap noh hi ia u (Jen.27:42). Ka Rebekah ka la khuslai eh bad kwah ban kahnaglad ia kane ka jingumsnam kaba lah ban long ka jingiap ia baroh arngut shipara (Jen.27:45). Kumta , da ka jingiarap lem u Isaak (Jen.28:5), ka la khroh ia u Jakob ba un phet krad noh sha ki bahaïing hasem jong ka (Jen.27:) Ha ka lynti jong ka jingphetwir jong u, U Jakob ua la kynduh ia U Blei ha ka jingphohsniew ha ka jaka kaba un sa khot ia ka ka Bethel,”Ka ïin g U Blei” bad hangnta keiñ un sa pyllong ka jingsmai.

Ianujor Jenesis 28:10-22 bad Jenesis 11:1-9. Kumno ba ka Bethel ka iapher bad ka Babel? Kaei ka jinghikai kaba ngi lah ban nang shaphang ka jingiatehlok bad U Blei na ka jingiashem u Jakob ha Bethel pyrshah ia kaei kaba la jia ha Babel?

Ha kane ka jingphohsniew, u Jakob u la iohi ia ka jingkieng kaba pher shisha kaba pyniasnoh bad U Blei. Kajuh ka berb Hebru, natsav, la pyndonkam ban mut ia ka jingkieng ia kaba “la sieh” (Jen.28:12) bad U Trai uba “la ieng” (Jen 28:13), ikumba ka jingkieng bad U Trai ki long kajuh. Long kum ka Kut Babel, ka kynroh kaba dei ban kot shaduh “Ka khyrdop bneng.” Hynrei katba ka Kut Babel ka iengpli ia ka jingpyrshang briew ban kiew shajrong bad ban poi sha U Blei, ka jingkieng ka Bethel pat ka kdew ba ka jingiashem bad U Blei lah ban long tang lyngba ka jingwan hiar U Blei sha ngi, ym da ka bor briew.

Kum ia u maw pat uba u Jakob u la pynlong sangkhlieh bad u la ioh ia ka jingphohsniew hangta, une u maw u kylla long ka dak jong ka beth-El, “ ka ïing U Blei” (Jen.28:17; ianujor bad Jen 28:22), kaba kdew sha ka tempyl, ka ïing U Blei, ka jaka ha kaba U Blei u thawdur ia ka kam ka jingsiewspah ia u bynriew.

Pynban, u Jakob um shu kut tang ha kata ka jinglong bakynja mynsiem bad ha ka jingpyni ia ka jingmane bakyntang bad ka jingburom ia kaei kaba la jia ha u. Kata ka long, ba u kwah ban leh ei ei kaba kham bha eh ha ka jinglong bashabar ruh. U Jakob u la kut jing,mut ban “ai ia kaba shiphew” sha U Blei, khnang ban iohdiang ia ka jingkyrkhu u Blei bad ban long ruh kum ka jingsngewnguh ia ka jingai sngewbha U Blei, kata kaba la lah ai ha u. Hangne biang ngi iohi ka jingmut jong ka bashiphew slem shuwa ka jingmih ka jaitbynriew Israel

Pule biang Jenesis 28:22.  Ia “ka bashiphew” la shim na kata “baroh kaba me ai ia nga” (Jen 28:22). Kaei ka mat kaba donkam eh kaba ngi dei ban ioh na ka jingong u Jakob hangne shaphang ka bashiphew bad kaei kata?

SNGI BA LAI

Jymmang 24

La Shukor ia U Nongshukor

Pule Jenesis 29:1–30.  Kumno bad balei ba U Blei u shah ia ka jingshukor u Laban? Kaei ka jinghikai kaba U Jakob u nang nangne?  

Kaba nyngkong eh kaba u Jakob u iohi haba u la poi ha ka jaka kaba u la thmu ban poi ka long u maw, lehse kane ka long ka jingaiksai ia ka jingkdew ia uta u maw ha Bethel, kaba thew ia ka jingdon U Blei (Jen.28:18,19). U dei une u maw, la kumno kumno ruh, uba ailad ia u Jakob ban ia kren bad ka Rakhel. Haba u Jakob u la iohsngew na kito ki nongaplangbrot ba ka Rakhel kan wan ialam ia ki langbrot jong ka ban ai um ia ki, u kyrpad ia kito ki nongaplangbrot ban pyntyllun ia uta u maw. Kim shym la leh, kane ka ai lad ia u Jakob ba un leh hi dalade, bad ban pynithuh ialade ha ka Rakhel (Jen. 29:11)

Ka Rakhel ka la sngewtynnad da kaba mareh sha la ïing. Kane ka jingiashem nyngkong u Jakob bad ka Rakhel ka la long kaba seisoh: “u Jakob u la ieid ia ka Rakhel” (Jen.29:18), haduh katta katta ba kita ki hynñiew snem kiba u la trei bad u Laban ban ioh ia ka Rachel ki la long kumba tang “khyndiat sngi” (Jen.29:20)

Watla katta ruh, hadien kita ki hynñiew snem u Jakob u la shah shukor biang. Ha ka miet iathoh, dei ka Leah kaba wan thiah bad u, ym ka Rakhel. Da kaba shim  kabu ia ka jingiakhawai bad ka jingkhmih lynti palat u Jakob, u Laban kumno re kumno u la lah ban leh buit tuh. Kaba sngewtynnad ka long, ba u Jakob u pyndonkam ia tynrai jong kane ka kyntien “shukor” (Jen. 29:25) kaba u Isaak u la pyndonkam ban batai ia ka jingleh u Jakob ia la u kpa bad ia u hynmen ruh (Jen.27:35)

Peit thuh ba kajuk ka jingpyrkhat ka thew ruh ha ka lex talionis (Ka aiñ jong ka jingialeh markylliang), “ka khmat namar ka khmat, ka bniat namar ka bniat” (Eksod.21:24; ianujor bad Jen. 9:6), kaba pynbor ia u nongleh ban tip ia u nongshahleh uba kylla long hi u nongleh. Ha kajuh ka rukom, te, ha kaba U Jakob u la leh ia kiwei bad mynta u la shah leh da kiwei pat ia u.

U Jakob mynta ula sngewthuh ka mut aiu ban long u nongshah leh ha ka jingshukor. Kaba sngewpher ka long ba U Blei u hikai ia u Jakob ia la ka jong ka jingshukor da ka jingshukor u Laban ia u. Watla u Jakob kum u “nongshukor” (Jen.27:12) u tip bha ia ka jingmut jong ka jingshukor jong u, u sngewlyngngoh keiñ ba u kylla long pat u nongshah ia ka jingshukor. Kumta u la kylli ia ka jingkylli, “Balei keiñ……ba me la shukor ia nga?” (Jen. 29:25), kaba pyni ba u tip shai ba ka jingshukor ka long ka jingbakla.

Watla u Jakob u long u nongshukor, pynban u hi u la shah shukor. Kumno ngi lah ban nang ban shaniah ha U Blei haba ngi iohi ba ym don “jingleh hok” ia ngi, haba ngi iohi ia ki briew kiba leh sniew ruh ki shu ioh lait beit, lane haba ngi iohi ba kiba lui lui ki shah shitom pynban?

SNGI BA SAW

Jymmang 25

Ka Jingkyrkhu jong ka Longïing Longsem

Ia u Jakob hi, ki hynñiew snem jong ka jingphetwir ka long ka jingkit bakhia, phewse, ki long ruh ki snem kiba larkam tam.Dei ha kine ki por ba u Jakob un sa long u kpa ki 11 jong ki 12 ki khūn kiban kylla long ki kpa tymmen thawlang jong ki briew U Blei.

Kane ka bynta ka kynthup ia ka pdeng jong ka jingiathuhkhana u Jakob (Jen. 25:19-35:26), bad ka sdang bad pynkut ruh da ka jingong bakongsan, U Blei ula “plie ia ka kpoh jong ka,” kaba kdew ia ka Leah (Jen.29:31) bad ka Rakhel (Jen. 30:22). Man ka por, kane ka jingong la bud da ki jingkha; ka sabut ka long ba ka jingkha ia ki ka long ka jingleh phylla U Blei.

Pule Jenesis 29:31–30:22. Kumno keiñ ma ngi, ha kine ki sngi, ngi lah ban sngewthuh ia ka jingmut jong kaei kaba jia hangne?

U Blei u la plie ia ka kpoh ka Leah, bad ka la kha ia u khūn u Reuben, ka kyrteng kaba kit ia ka berb ra’ah. Kaba mut ban “iohi.”  Namar ba U Blei u “la iohi“ ba u Jakob um ieid ia ka (Jen.29:11), une u khūnlung u long ka kuna ia ka na ka bynta ka jingshah shitom jong ka.

Nangta shuh shuh ka la ai kyrteng Simeon ia u khūn ba ar, ka kyrteng kaba kit ia ka berb shama,’ “lah iohsngew” (shama), namar ba U Blei u “la iohsngew” ia ka jingsuh jingthar jong ka, kumta U Blei u la sngewsynei ia ka kumba U la sngew ia ka jingjynjar ka Hagar (Jen.29:33)

U khun ka Leah, “u Simeon” ruh u iasyriem kyrteng bad u khun ka Hagar, u Ishmael,” kaba mut “U Blei un iohsngew” (peit Jen. 16:11). Haba ka Leah ka la kha ia u khūn khatduh, ka la ia kyrteng Judah, kaba mut “ka jingiaroh.” Ka leah hangne kam thew shuh ia ka jingpang jingshitom jong ka wat ia ka jingkyrkhu ruh. Ka shu pyrkhat beit tang ia U Blei bad shu iaroh beit ia U namar ka jingaiei sngewbha jong U  

Kaba kham khyllah ka long, ba ynda  haba ka Leah ka la kut pun kut kha ba U Blei u sa “kynmaw” ia ka Rakhel bad u sa plie ia ka kpoh jong ka (Jen.30:22). Ka Rakhel ka tnga baieid, ka la hap ban ap hynñiew snem hadien ka jingiashong kurim, bad 14 snem hadien ka jingialuh samla bad u Jakob, ban ioh ia u khūn nyngkong jong ka (Jen.29:18,27); ianujor bad Jen.30:25). Ka la jer kyrteng ia u da ka kyrteng “Joseph” ban pyni ba U Blei u la “’law noh [‘asaf] ia ka jingshah beiñ jong nga” bad “Un sa ai shuh ha nga sa uwei pat u khūn’” (Jen.30:23,24). Watla don shibun ki jingbakla ha ka jinglong jingman, U Blei pat U dang lah ban pyndonkam ia ki, wat Um shym la khanglad ia ki, khnang ba kin pynlong ia ka jaitbynriew na u symbai u Abraham.

Ha kino ki rukom bakane ka khana ka pynpaw ba ki jingthmu U Blei yn pynurlong beit ha bneng ne ha khyndew, nalor ki jingtlot briew bad ki jingbakla?

SNGI BA SAN

Jymmang 26

U Jakob u Mih noh

Ha kane ka jingiathuhkhana, u Jakob uba la shukor ia la u kpa bad u hynmen lajong ban ioh ia ka jinglong hynmen, bad uba ioh tuh ia ka jingkyrkhu kaba u Isaac u dei hok ban ai ha u khūn nyngkong, pynban u long uba shu shahjem ia u Laban bad u la shakri hok ia u. U Jakob u tip bha ba u la shah shukor ha u kthaw lajong, phewse, u shah la ka shah. Ka long kaba eh ban sngewthuh ia kajingshahjem u Jakob haba kheiñ ia ka jinglong jong u. U Jakob un jin da ialeh bad u Laban lane iatan tyllai bad u. Hynrei um shym leh kumta. U la leh katba ong u Laban, kam pher la ka long kabym shongnia ruh. Watla katta ruh, ha ka jingkha jong u khūn nyngkong ka Rakhel, u Joseph, u Jakob tiap u la kot ia ka snem bakhatsaw jong ka “jingshong trei” jong u bad u Laban (Jen.30:26), bad mynta u la puson ban iehnoh ia u Laban ban ioh leit noh sha ka Ri Jingkular. Hynrei u Jakob u khuslai ia ka jingpynbiang na ka bynta “’ka ïing lajong’” (Jen. 30:30)

Pule Jenesis 30:25–32. Kaei kaba jia hangne, ka jingaidaw kaba kumno u Jakob u ai? Kaei ka jingsngew u Laban?

Ka la long shisha ka jingiaid lynti kaba btai bad bajlan bha ia u Jakob, naba la slem bha ba u la mih na la ïing. Kam shym la dei shisha lehse, ka jingthmu khnang jong u ban sah slem eh shabar ri lajong, hynrei ki jingjia ki la pynlong ia u ban shong jngai da ki bun bun snem. Mynta te ka la dei ia u ban leit phai ïing, lem bad ka longïing kaba bha kaban ia synran lang bad u!

Ha kawei pat ka liang, ka jingpyndep kam kaba pher jong u Jakob ka pyni lehse ba u la kylla; u la sngewthuh ia ka jinghikai shaphang ka jingngeit. Kata ka long, ba u Jakob u ap ia ka jingai dak jong U Blei ba un mih. Ka long tang haba U Blei u kren ha u te un sa rai ban mih noh. U Blei u pynpaw ialade ha u Jakob kum “U Blei ka Bethel” bad U la hukum ia u Jakob ban mih noh na ka ïing u Laban bad leit phai noh sha “la ïing lajong” (Jen.31:13) da ki juh hi ki kyntien kiba U Blei u la pyndonkam haba khot ia u Abraham ban mih noh “ na la ïing lajong” (Jen.12:1).

Kaei kaba la iarap ia u ban khih khohreh ban mih noh, ka la long ruh, ka jingsngewwit bad jinglynga jong ki khūn u Laban bad wat u Laban hi ruh ( peit Jen. 31:1,2) “U Jakob ula dei ban mih na u kthaw daini lah kham slem hynrei ba u sheptieng ioh u ia kynduh ialeh bad u Isoa. Mynta u la sngewthuh ia ka jingmut basniew ki khūn u Laban, kiba la ikwah ia ka spah ka phew jong u bad ki lah ruh ban knieh jubor da kaba ia um snam.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 193.

Kumta te, u la ialam noh ia ka ïng ka sem jong u baroh kawei ryngkat ba ki jingdon jingem jong u baroh ruh, ba kan long ka jingsdang jong ka kawei pat ka bynta jong ka jingim batriem jong ki briew ka jutang U Blei.

SNGI PYNKHREH

Jymmang 27

Pule Shuh Shuh:  U Blei u la jied ia u Jakob ym namar ba u bitdor, hynrei namar ka jingaiei sngewbha jong U. bad u Jakob pat, u trei dohiap ban long uba bitdor ban ioh ia ka jingai sngewbha, kaba markhongpong ia ka jingshisha. Lada u long uba bitdor te kam dei ka jingaiei sngewbha, kan long da ki kam (peit Rom 4:1-5), kaba lpng pyrshah ia ka gospel. Tang haduh kham hadien ba u Jakob u sa sdang ban sngewthuh ia ka jingdonkam ka jingaiei sngewbha U Blei bad ka mut kumno ban shaniah ha U Blei, ban im da ka jingngeit, ban long ba shaniah tylli lut ha u Blei. Ka jingiakynduh u Jakob ka kynthup ia ka jinghikai badonkam na ka bynta kito kiba ka jingthmu babha: wat nym iakhun ban pynkiewskong ialade ha ka jingduhnong jong kiwei.

“U Jakob u la dang pyrkhat ban ioh ia ka jinglong hynmen da ka jingshukor, hynrei u shem ialade ha ka jingduh jingkyrmen. U la dang mut ba u la duh noh khoit ia kiei kiei baroh, ka jingiadei bad u Blei, ka ïing ka sem,bad baroh nadong shadong, hangto kum u nongiaidwir b’la duh jingkyrmen. Hynrei kaei kaba U Blei u la leh? U la jngoh ia u ha ka jinglong dukkha mynsiem jong u, U la iohi ia ka jingduh jingkyrmen jong u, bad U la iohi ia ka tiar hangto kaban wallam biang ia u sha ka burom U Blei. Ym shym slem hi re, haba U iohi ia ka jingsangsot jong u ba U sa ai ia kata ka jingkieng baphylla, kaba iengpli ia u Jisu Khrist.Hangne une u briew, uba la duhnoh ia ki jingiadei baroh bad U Blei, bad ba U Blei ka bneng u khmih halor jong u bad mynjur ba U Khrist un pyndait biang ia kata ka kharai kaba la tih da ka pop. Ngi la lah ban peit bad ong, nga angnud ia ka bneng hynrei kumno ngan poi sha ka? Ngam idon lad. Ka long thik kumta ka jingpyrkhat u Jakob bad kumta U Blei u pyni ia u ia ka jingiohipaw jong ka jingkieng kaba pun naduh khyndew shaduh bneng, da u Jisu Khrist. U briew u lah ban kiew, namar ka trai jong ka la sieh ha khyndew bad ka kliar ka kot haduh bneng.—Ellen G. White Comments, The SDA Bible Commentary,vol. 1, p. 1095.

Ki Jingkylli ban ia Puson:

  1. Peit ia ka jinglong kine ki briew (Isaak, Rebekah, Jacob,Isoa, Laban, Rakhel, Leah) ha ki katto katne jong ki bynta ka khana pateng bakyntang. Peit ia kine ki jingthok bad jingshukor ba la pyndonkam. Kaei ba kane ka hikai ia ngi shaphang ka jinglong briew hi jong ngi bad ka jingaiei sngewbha U Blei?
  2. Katba phi pule ia ka jingiathuhkhana u Jakob, kaei ka sabut ba phi lah ban shem ba ha ka jingtyllun ka por ka jinglong jong u ruh ka la nang kham san bad u la kham long rangbah?