LYNNONG 6

Iaiong 30–Jymmang 5

Ki Thied tynrai u Abraham

JANMIET SABBATON:

Dkhot Baibyl ban pynkhreh ia ka Lynnong:  Jenesis 12; Isa. 48:20; Isa.36:6, 9; Jer. 2:18; Jenesis 13; Jenesis 14; Heb. 7:1–10.

Dkhot Spel-lyndet: “Da ka jingngeit u Abraham u la kohnguh haba la khot ia u ban leit sha kata ka jaka ia kaban un sa pdiang kum ka jingiohpateng. Te u la leit noh, um da tip shaei u leit” (Ki Hebru 11:8).

 

Mynta ngi la poi sha ka bynta bapdeng jong ka kitab Jenesis. Kane ka bynta pdeng (Jenesis 12-22) kan kynthup ia ka jingiad lynti , naka jingkhot banyngkong U Blei, lekh lekha, “ Khie Leit!” (Jen.12:1), kaba ialam ia u Abraham ban iehnoh ia ka mynnor na ka bynta ka jingkhot ba ar U Blei, lekh lekha, “Khie Leit!” (Jen.22:2), kaba ialam ia u Abraham ban ieh noh ia ka lawei (kaba u don ha u khun jong u). Kum ka jingmih nangta, u Abraahm barobor u dei ban iaid lynti, kum u nongphetwir, dei kata ka daw la khot ruh ia u “u nongwei” (Jen. 17:8).

Ha ka jingiaid lynti, ia u Abrham long kumba la shu dien ha ki lyoh — khlem ka mynnor kaba u la shu duh noh, bad khlem ka lawei, kaba um lah hi ban iohi. Hapdeng kine ar ki jingkhot, kiba pynwandur ia ka jingiaid lynti ka jingngeit, u Abrham u iohsngew ia ka sur U Blei, kaba ai mynsiem biang ia u: “’Wat nym sheptieng’” (Jen 15:1). Kine ki kyntien jong U Blei ki ruid dak ia ki lai tylli ki bynta jong ka jingiaidlynti u Abraham, kiban sa ia pule ha ki taiew ba 6,7 bad 8.

U Abraham u nuksa ka jingngeit (Jen.15;6) bad la buh jingkynmaw ha Ki Jingthoh Bakhuid Ki Hebru kum u briew ka jingngeit (Neh. 9:7,8). Ha ka Testament Bathymmai la buh jingkynmaw kum uwei na ki radbah ka Testament Barim uba la ju ñiewtang bun bun sien, bad mynta ka taiew ngi ia pule balei ba ka long kumta.

* Pynkhreh ia kane ka Lynnong na ka bynta ka Sabbaton, Jymmang 7.

SNGI NYNGKONG

Jymmang 1

Ka Jingmihnoh U Abraham

Pule Jenesis 12:1–9. Balei ba u Blei u khot noh ia U Abraham ban iehnoh ia la ka ri bad ki bahaïing ha sem jong u? Kumno pat u Abraham u la leh?

Ka sien bakhatduh kaba U Blei u la iakren bad u briew, kat kumba la buh ha Ki Jingthoh Bakhuid, ka la long bad u Noah, ban pynskhem ia ka jutang jong U bad ka kynja doh baroh (Jen.9:15-17) ban ym pynjot shuh da ka um ia ka pyrthei baroh kawei hadien ka Jingshlei um. Ka kyntien bathymmai U Blei  mynta, ia u Abram, ka pynbteng biang bad kata ka jingkular: Ba baroh ki jaitbynriew ka pyrthei yn kyrkhu lyngba u Abram.

Ka jingpynurlong ia kata ka jingiathuhlypa ka sdang bad ka jingiehnoh ia ka mynnor.U Abram u la dei ban ieh noh ia kiei kiei baroh kiba u la ieid eh, ki bahaïing hasem, ka ri lajong, wat shibynta ka jong u hi. Ka jingtynruh ba dei ban leit ka jur bha kumba ka paw ha ka jingban jur haduh hynñiew sien halor kane ka kyntien “khie leit.” Nyngkong eh, u Abram u dei ban iehnoh ia la ka ri, “ka Ur jong ki Khaldi,” kaba long ruh ha hima Babilon (Jen.11:31; Isa.13:19). Ka jingkhot ban “mih noh na Babilon” ka long ka khanapateng kaba jlan bha ia ki nongiathuhlypa ka Baibyl (Isa. 48:20, Jingpynpaw 18:4).

Ka jingmih noh u Abram ka pynkhuslai ia ka longïing longsem jong u. Namar u la dei ban iehnoh ia ka jingioh kynti jong u baroh bad kaba bun na kane ka longkaei kaba u la nang bad ioh na ka nongtymmen, na ka jingnang jingtip, bad na ka jingim ki bakhraw batri.

Pynban, ka jingkhot U Blei ka dawa kham bun shah. Ka jingkren lyngkot ha Hebru, lekh lekha, “khie leit,” la pynkylla beit, kaba mut “khie leit dalade” lane “khie leit na ka bynta ialade.” Ka jingmih noh u Abram na Babilon ka kham donkam ban ia ka shnong ka thaw, wat ia ka ïng ka sem bad ki bahaïng hasem de. Ka jingkren lyngkot Hebru ka kdew shai ia ka jingshon jur ha ka lade. U Abram u dei ban iehnoh ia ka lade, ban bret noh shi bynta jong ka lade kaba don ia ka mynnor ka Babilon.

Ka thong jong kane ka jingiehnoh noh ka long “ka ri” kaba U Blei un sa pyni ha u. Ka juh ka ktien yn sa pyndonkam biang ha ka por ba phah kñia ia u Isaac (Jen.22:2) kaba kdew sha u lūm Moraiah, hangto ba ia u Isaak yn sa phah kñia bad ka jaka ha kaba ia ka tempyl Jerusalem yn sa tei (2 Chronicle 3:1). Ka jingkular U Blei kam dei tang ia kane ka ri ha kane ka pyrthei hynrei  shaphang ka jingpynim ia ka pyrthei baroh kawei. Ia kane ka jingthmu la pynskhem biang da ka jingkular U Blei ia ka jingkyrkhu ia ki jiatbynriew baroh (Jen.12:2,3). Ka berb barakh, “kyrkhu” ka paw san sien ha kane ka jingthoh. Kane ka jingkyrkhu salonsar ia ki briew baroh kan wan na “u symbai” u Abram (Jen. 22:18, Jen.26:4, Jen.28:14). Ka dkhot Baibyl hangne kaba kdew sha ‘u symbai” yn sa pyrurlong khatduh khatwai ha u Jisu Khrist (Ki Kam 3:25)

Kaei kata kaba lah ban long ba U Blei un khot ia phi ban iehnoh noh ia ka? Kata ka long, ka bynta kaba kumno jong ka jingim  ba phi hap ban iehnoh noh  ban sngap ia ka jingkhot u Blei ?

SNGI BA AR

Jymmang 2

Ka Jingtynjuh ka Egypt

Pule Jenesis 12:10–20. Balei ba u Abram u iehnoh ia ka Ri Jingkular ban leit sha Egypt? Kumno u Pharoah u leh haba ia nujor bad u Abram?

Sngewthamula,ba u Abram, u dang shu poi ha ka Ri Jingkular, u rai pat ban mihnoh ban leit sha  Egypt “namarba ka la don ka nemsniew ha ka ri” (Jen. 12:10). Ka jingpaw dak tyngkreiñ ba ki briew ki ialeit sha Egypt ha ki por ba don nemsniew la sakhi da ki jingthoh ki nong Egypt hyndai.  Ha ka jinghikai ki nong Egypt ia ka Merikare, ka jingthoh ba la thoh ha ka por ka Hima Pdeng(2060–1700 b.c.), ki briew kiba wan na ri Kanaan la kheiñ ba ki dei “ki nong Asia bashem pap” (aamu) bad la batai ruh kum kiba “lanot khop…..ba duna um…..ubym neh ha kajuh ka jaka, ka bam ka kynting ia ki kjat jong u.”—Miriam Lichtheim, Ancient Egyptian Literature, Volume I.

Ka jingpynshoi ka Egypt ka long bunsien ka jingeh ia ki Israel hyndai (Jingkheiñ 14:3, Jer.2:18), kumta te, ka Egypt ka la kylla long ka dur jong ki briew kiba shaniah ha ki briew ym ha U Blei (2 Ki Syiem 18:11; Isa.36:6,9). Ha Egypt, ka um lah ban ioh man la ka sngi, ka jingngeit ym donkam, ba ka jingkular na ka ri ka paw tyngkreiñ, ioh lut ha kano kano ka por. Haba la nujor bad ka ri nemsniew, ka Egypt te, ka long kata ka ri babha kaba sngew dei ban im, kampher aiu U Blei u la ong ha u Abram.

Ka longïing u Abram kaba mynta, ka iehnoh ia ka Kanaan ka iapher bad ka longïing u Abram kaba iehnoh ia ka Ur. Mynshuwa ia u Abram la ñiew ba u dei u briew ka jingngeit uba la iehnoh ia ka Ur bad sngap ia ka jingkhot U Blei; mynta pat, u Abram u mih noh na ka Ri Jingkular da lade hi, da la ka mon sngewbha. Mynshua te, u Abram u shaniah tylli lut ha U Blei; mynta pat, u leh kum u stad lade u nongthaw nang hi bad kum u nongsaiñ hima ba khlem pyrkhat uba shu niewkor tang ia lade. “Ha ka por ba u sah ha Egypt, u Abram u pynpaw pyrthei ba um lah ban lait na ki jingtlot briew bad ki jingduna kum u briew. Da kaba thok ba ka Sarah kam dei ka lok jong u, u shet kylla noh, um shaniah shuh ia ka jingsumar sukher bakynjaBlei, ka jingduna jong ka jingngeit ba hajrong bad ka jingshlur barabor ka paw keiñ ha ka jingim jong u.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 130.

Kaei kaba ngi iohi hangne ka long, ba wat u briew bakhraw jong U Blei hi ruh u dang bakla bad pynban ia u ym shym la kyntait noh da U Blei. Haba ka Testament Bathymmai ka kren shaphang u Abraham kum u nuksa ka jingpynim da ka jingaiei sngewbha, ka mut hi tang ia kata — ka jingaiei sngewbha.  Lymda dei da ka jingaiei sngewbha, u Abraham, long kum ma ngi baroh ruh, un ym don jingkyrmen shuh.  

Kaei kaba kane ka jingiathuhkhana ka hikai ia ngi shaphang kumno ka long kaba suk, wat ia ki Khristan kiba ianeh skhem, ban iaid sakma noh na ka lynti badei? Balei ba ka jingbymkohnguh kam dei hi ka jingjied babha?

SNGI BA LAI

Jymmang 3

U Abram bad U Lot

Pule Jenesis 13:1–18. Kaei ba kane ka jingiathuhkhana ka hikai ia ngi ia ka jinglong?

U Abram u la phai sha kajuh ka jaka ba mynshuwa, long kumba ka jingleit jong u sha Egypt ka long kum ka jingleit kai swari shang makia. Te ka khanapateng U Blei bad u Abram ka nangbteng biang, kaba la sangeh shipor naduh ka jingiaid lynti banyngkong jong u sha ka Ri Jingkular. Ka jaka shongthait banyngkong jong u Abram ka dei ka Bethel (Jen.13:3), long kum ka jingleit banyngkong jong sha kata ka ri (Jen.12:3-6). Mynta u Abram u la sngewsih, u la babe, u la kylla bamut bad u la wanphai biang sha “lade hi”: uta u Abram, u briew jong ka jingngeit.

Ka jingpyniadei biang u Abram bad U Blei ka la paw hi ha ka jingiadeilok bad ki briew, ha ka rukom pynbeit kam pynbeit jam bad u Lot, u pyrsa jong u, haba iadei bad ki jaka puta, ka kyndew ka shyiap, Dei u Abraham ban ia pynbeit ia u pud u sam da ka jingiasngewthuh babha bad u la ailad  ia u Lot ba un jied shuwa katba u ibit (Jen.13:9,10). Kane ka jingsbur mynsien bad ka jingleh sbun ka pyni hi ba u Abram u long uba kumno u briew.

Ha ka jingshisha u Lot u la jied hi ia ka bynta kaba biang bad babha tam- ka pyntha kaba biang bha ka um (Jen.13:10,11), khlem da salia eh ia ka jingsniew ki briew sawdong kato ka jaka kiban sa long ki marjan marpa hadien habud (Jen.13:13), kane ka pynpaw ia ka jinglong lalot pihuiñ jong u. Ka jingong lyngkot “namar ialade” ka pynkynmaw ia kito ki briew shuwa ka jingshlei um. Kiba ki ruh ki la jied hi “na ka bynta ialade” (peit Jen. 6:2)

Markhongpong pat, ka jingleh u Abram ka dei ka jingleh jong ka jingngeit. U Abram um shym la jied ia ka jaka puta: la ai ha u da ka jingaei sngewbha U Blei. Ym kum u Lot, u Abram u khmied ia ka jaka baroh tang da ka jingbthah U Blei (Jen.13:14). Kata ka long hadien ba la bynta ia u Lot ba U Blei u sa kren biang ia u (Jen. 13:14). Ha ka jingshisha, kane ka por  banyngkong ia kaba la thoh ha ka Baibyl ba u Blei u kren ha u Abram naduh kato ka por ka jingkhot jong u ha Ur. “To khmied mynta ia la ki khmat, bad to khmih ruh na kata ka jaka kaba me la don shaphang shatei, bad shaphang shathie,bad shaphang mihngi , bad shaphang sepngi; naba ia kata baroh katba ka khmat jong me ka lah ban iohi, ngan ai ha me bad ha u symbai jong me ha la ka ‘rta (Jen.13:14,15). Nangta U Blei u sa khot sngewbha ia u Abram ban “’iaid’” ia kane ka jaka kum ka jingshimti noh ia ka. “To ïengjoit, khie leit iaid lyngba ia kata ka ri, sawdong ka lynter sawdong ka pynkiang jong ka, naba ha me kein ngan sa ai ia ka’” (Jen.13:17)

U Trai, shisha, u la kren shai hangne ba U ai ia kane ka ri sha u Abram.Ka long ka jingai, ka jingai jong ka jingaiei sngewbha U Blei , kaba u Abram u dei ban shim da ka jingngeit, ka jingngeit keiñ kaba ialam sha ka jingkohnguh. Ka dei hi tang ka jingtrei kam U Blei kaban pynurlong ia kata baroh kaba u la lah kular ha u Abram hangne (peit Jen. 13:13-17)

Kumno ngi lah ban nang ban long kiba sbun bad sbur mynsiem ia kiwei wat lada kim long bad kim leh kumta ia ngi?

SNGI BA SAW

Jymmang 4

Ka Jingiasylla- synroplang ka Babel

Pule Jenesis 14:1–17. Kawei kaba pawkhmat bha shaphang kane ka thma kaba jia tang hadien jong ka jingai sngewbha ia ka Ri Jingkular? Kane ka jingjia ka ai jinghikai aiu ia nga shaphang u Abram?

Kane ka dei ka thma ba nyngkong ia kaba la iathuh ha ki Jingthoh Bakhuid (Jen.14:2). Ka jingiasyroplang ki saw kynhun shipai na Mesopotamia bad Persia pyrshah ia kawei pat ka jingsynroplang jong ki san kynhun ki shipai ki nong Kanaan, kynthup ruh ia ki syiem Sodom bad Komorrah (Jen. 14:8), ka pyni ba ka jingiakhun ka long kaba shyrkhei. Ka daw jongiahiar thma da ki shipai ka long ba ki nong Kanaan ki la ialeh pyrshah ia ka jinglongtrai ki nong Babilon (Jen.14:4,5).Watla kane ka khana ka kdew ia ka jingialeh thma ba thikna jong ka khanapateng,  ka por jong ka thma “pyrthei”, hadien tang mar ia ai U Blei ia ka Ri Jingkular ha u Abram, ka pynkup ia kane ka jingjia da ka jingdonkam eh jong ka jinglong mynsiem,

Ka jingiadon kti kiba bun ki briew na ka ri Kanaan ka pynshisha ba ka don ka jingkynad shaphang ki jaka puta, kaba sngewthamula pat, ka kynhun u Abram uba dei hok u trai jaka, um don bynta ha ka jingialeh iaknieh jaka. Ka daw ka long, ia u Abram hi, ka Ri Jingkular ym shym la ioh da ka jingialeh thma da ka bor ki shipai ki swar lane da ki buit ialeh thma ki nong saiñ hima sima. Ka hima u Abram ka dei ka jingai sngewbha U Blei. Ka jingtuklar u Abram ka dei tang ia ka jaka u Lot u pyrsa kur jong u, uba la shah kem mraw ha ki jingialeh thma (Jen.14:12,13)

“U Abraham, katba u dang shong jahthait kynjai ha trai u dieng sning ha Mamre, u la iohsngew na uwei u nongphetwir shaphang ka thma bad ka apot kaba la wan hap ha u pyrsa kur jong u. Kam don kano kano ka jingbuhnud ia ka jingbymsngewnguh u Lot. Ka jingsngewieid theh mynsiem ka la pynkyndeh ia u haduh ba u la kut jingmut skhem ban pyllait noh ia u Lot. Da kaba iatwad jingmut shuwa na U Blei, te u Abraham u la pynkhreh ia ka thma.” —Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 135.

Hynrei U Abraham um shym la ia khun ia kata ka kynhun synroplang baroh kawei. Da ka rukom ialeh thma ki komando, u hiar thma tang ia ka kut shipai ka jaka set byndi ia u Lot. La pynlait im ia u Lot. Kumta, une u briew baiaineh jong U Blei, u la pyni ruh ia ka jingshlur bad jingkhlain. Ym don jingartatien, ka nam jong u ha ka ri ka la nang paw, bad ki briew ki la iohi ia ka jinglong briew jong u bad ba u la ioh jinghikai shibun na U Bleu uba u la shakri.

Kiei kita ki jingleh jong ngi kiba ktah ia kiwei pat? Kaei ka khubor ba ngi ai sha kiwei shaphang ka jingngeit bad ki jingleh jong ngi?

SNGI BA SAN

Jymmang 5

Ka Bashiphew u Melkhisedek

Pule Jenesis 14:18–24 bad Ki Hebru 7:1–10. Uei u Melkhisedek? Balei ba u Abram u ai ka bashiphew sha une u lyngdoh uba shu wan paw ym tip nangno?

Ka jingwanpaw kynsan u Melkhisedek ha ka jingmaian kam long kabym dei rukom. Hadien ba U Abram u la ioh ia ka jingsngewnguh na ki syiem Kanaan, mynta pat u sngewnguh ia une u lyngdoh, bad u paynpaw ia kata da ka jingai ia ka bashiphew sha u. U Melkhisedek u wan na ka nongbah Salem, kaba la batai “ka jingsuk,”.  Ka khubor badeibiang hadien ka jingthnem ka thma.

Ka bynta  tsedek, “jingbishar hok,” jong ka kyrteng u Melkhisedek, ka paw kum ka jingiaphnieng bad ka kyrteng u syiem ka Sdom, u Bera ( “ ha ka jingsniew”) bad u syiem Komorrah, u Birsha (“ ha ka jingbymman”) lah ban long ka jait kyrteng jong ki hi katkum ka jinglong jong ki (Jen. 14:2)

U Melkhisedek u wan paw hadien ka jingpynkhongpong  khongdeh jong ka jingia um snam bad ka jingsniew kaba la wanrah da ki syiem Kanaan. Kane ka jingthoh ka kynthup ruh ia ka jingkdew banyngkong jong ka Baibyl ia ka kyntien “lyngdoh” (Jen. 14: 18). Ka jingiasylloklang u Melkhisedek bad “U Blei bahakhlieh tam eh” (Jen.14:18), ia Uba u Abram u khot U Blei jong u hi (Jen.14:22), ka paw shai kdar ba u Abram u kheiñ ia u kum u lyngdoh u Blei Uba u Abram u shakri. Ia u Melkhisedek ym dei ban pynithuh kum U Khrist. Um dei u nongmihkhmat jong ki briew ha kato ka por (peit ruh ia ka jingkynthoh ka Ellen G. White ha ka SDA Bible Commentary, vol.1, pp.1092,1093

U Melkhisedek u iarap lang ia ka kam lyngdoh.  U shakri ia “u kpu bad ka waiñ.” kaba long ka umsoh b’la shna na n u soh kreip (Duet. 7:13, 2 Khron.31:5) kaba iadei ruh bad ia ka jingai ia bashiphew (Deut.14;23). Nangta, u kyrkhu ruh ia u Abram (Jen. 14;19)

U Abram, ha kajuh ka por, “u pynphai sha u ia ka bashiphew baroh” (Jen. 14:20) kum ka jingsngewnguh ia U Blei U Nongthaw, kum “U Trai jong ka bneng bad ka khyndew” (Jen. 14:19). Kane ka nam ka khring sha ka jinglamphang ia ka khana ka Jingpynlong (Jen.1:1), ha kaba ia ka jingkren lyngkot, “ka bneng bad ka khyndew” kaba mut shityllup lane “baroh.”

Ba kumta, ia ka nam ka kyteng la sngewthuh kum ka jingpypaw iaka jingsngewnguh ia u Nongthaw Nongpynlong, uba long trai ia kiei kei baroh phar (Heb. 7:2-6; ianujor bad Jen. 28:22). Ha ka jingsngewpher, ia ka bashiphew la sngewthuh da u nongmane kum ka jingai sha U Blei, hynrei ym ka jingai na U Blei kaba U ai ia ngi nadong shadong ban sdang ia ka jingim.

Balei ba ka jingleh ban pynphai ia ka bashiphew ka long ka dak bakhlainbor  jong ka jingngeit, bad kumjuh ruh kum ka jingleh jong ka jingtei ia ka jingngeit?

SNGI PYNKHREH

Jymmang 6

Pule Shuh Shuh: Ia ka jingthoh ka Ellen. G White, “U Abraham ha Kanaan” na ka kot Ki Kpa tymmen bad Ki Nongiathuhlypa  ( Patriarchs and Prophets,pp 134-136).

“ Ka balang U Khrist ka dei ban long ka jingkyrkhu, bad ia ki dkhot balang dei ban kyrkhu khnang ba ki lah ban long ka jingkyrkhu ia kiwei pat. Ka jingthmu U Bkei ha kaba jied ia ki  briew ha khmat ka pyrthei baroh kam shym long tang ba Un lah ban ting khūn ia ki kum ki khūn shynrang  khūn kynthei jong U, hynrei ba lyngba jong ki  U lah ban pynkup ia ka pyrthei ia ka jingmyntoi jong ka jingpynthaba ba kynja Blei.  Haba U Blei u la jied ia u Abraham, kam dei tang ba un long u paralok bakypang jong U Blei, hynrei ban long u atiar jong ki kabu ksiar bakordor bad baphylla kiba U Trai u kwah dik dik ban theh ha ki jaitbynriew baroh. U dei ban long ka jingshai hapdeng ka jingdum mynsiem jong ka sawdong sawkun jong u

“Man la ka por ba U Blei u kyrkhu ia ki khūn jong U da ka jingshai bad ka jingshisha, ym dei tang ba kin ioh ia kata ka jingai jong ka jingim bymjukut, hynrei kito baroh kiba don sawdong jong ki kin ioh jinghshai lem…..’phi phi long ka mluh jong pyrthei.’ Bad ynda haba U Blei u pynlong mluh ia  ki briew jong U, ym dei tang ban shu ri kyndong ia ki, hynrei ki dei ban long ki atiar ban ri kyndong ia kiwei de…..”Hato phi tyngshaiñ kum ki maw ba im ha ka jingtei jong U Blei?…..Ngim pat shym la don ia ka niam kaba paka, lymda shisha kata ka niam ka long ka bor ktah ia ngi ha man la ka jingiadei kam jong ngi. Ngi dei ban don ka jinglong riewblei kaba man la ka sngi kaban iathaiñ ia ka kam ka jingim jong ngi. Ngi dei ban don ka jingai sngewbha ba pynkylladur  jong u Khrist hapoh ki dohnud jong ngi. Ngi donkam shisha ia ka jingpynduna ia ka lade,bad kham pynkhraw ia U Jisu.”—Ellen G. White, Reflecting Christ, p. 205.

 

Ki Jingkylli ban ia Puson: 

  1. Ha kaba ai jingkyrkhu ia u Abram, “’Ngan kyrkhu ia me ….. ba men long ka jingkykhu’’ (Jen. 12;2), Ka mut kumno ban long b’la kyrkhu? Kumne keiñ, ba ma ngi kum ki briew kiba shakri ia ujuh U Blei kumba la leh u Abram, ngin long ka jingkykhu ia kiwei?
  2. Kaei kaba la bakla ha jingthok shiteng shiliang u Abraham shaphang ka para- ka tnga jong u? Kaei kaba kham sniew; ban thok ne iathuh khyndiat ka jingshisha ha ka por ba dang iathuh thok?
  3. Pule biang Jenesis 14:21-23, ia ka jinghsngew u Abraham shaphang ka jingtyrwa u syiem ka Sodom. Kumno u la leh kumba u la sngew, bad kaei ka jingiahikai badonkam kaba ngi lah ban ioh na kane ka jingiathuhkhana? Hato ia u Abram yn ym lah ban pynksan lada u la shim ia kata ka jingtyrwa u syiem?