LYNNONG 5
Iaiong 23-29
Baroh ki Jaitbynriew bad ka Babel
JANMIET SABBATON:
Dkhot Baibyl ban pynkhreh ia ka Lynnong: Jen. 9:18-11:9, Lukas 10:1, Math. 1:1-17, Lukas 1:26-33, Salm. 139:7-12, Jen. 1:28, Jen. 9:1.
Dkhot Spel-lyndet: “Namarkata la khot Babel ia ka; naba U Trai u la pynbakla hangta ia ka ktien ka pyrthei baroh; bad nangta ruh U Trai u la pynsakma ia ki kylleng ha khmat ka pyrthei baroh” (Jenesis 11:9)
Hadien ka Jingshlei um, ka jingthoh Baibyl ka la pynkynriah noh na ka jingshat sohpdung tang ha uwei u briew u Noah, sha ki lai ngut ki khun jong u, u Shem, u Ham, bad u Japheth. Ka jingpyrkhat kham bniah ka dei ia u Ham, u kpa ka Kanaan ( Jenesis 10:6,15), kaba ia kata ka “Kanaan,” ka Ri Jingkular (Jen. 12:5), ka jingkhmihlynti na u Abraham ba ka jingkyrkhu ba u ioh kan saphriang kylleng ki jaitbynriew (Jen.12:3)
Phewse, ia uta u thied la pyndkut noh da ka Kynroh Babel (Jen.11:1-19). Sa shisien pat, Ki jingthmu U Blei na ka bynta u bynriew la shah pynwit noh. Kaei kaba la dei ban long ka jingkyrkhu, ka jingkha ia ki jaitbynriew kala kylla long pynban sa kawei pat ka jingjia jong ka jingtim. Ki jaitbynriew baroh ki iatylli lang kawei tang ban ioh knieh noh ia ka jaka U Blei. U Blei u ther da ka jingbishar ia ki; ka jingmih ka long ka jingbakla ka jingklumar bad ki briew ki la sphret kylleng sawdong ka pyrthei (Jen. 11:8) te ka long ka jingpynurlong ia ka jingkular tynrai U Blei ban “ pyndap ia ka pyrthei” (Jen. 9:1).
Ha kaba kut, wat nalor ka jingsniew jong ki briew, U Blei u pynkylla bha ia ka basniew; U long, kumba long hi barabor, ka ktien kaba khatduh. Ka jingtim ia u Ham hapoh ïing jaiñ u kpa (Jen.9:21,22) bad ka jingtim ia ki jaitbynriew b’la pynbakla ha ka Kynroh Babel (Jen.11:9) kan kylla long ka jingkyrkhu khatduh iawai ia ki baroh.
* Pynkhreh ia kane ka Lynnong na ka bynta ka Sabbaton, ÏaÏong 30.
SNGI NYNGKONG
Iaiong 24
Ka Jingtim ia u Ham
Pule Jenesis 9:18-27. Kaei ka khubor jong ka kane ka jingiathuh-khana bakhyllah?
Ka jingleh u Noah ha la ka kper soh ka long u mawsawa ia ka jong u Adam ha Kper Eden. Kine ar ki jingiathuhkhana ki kynthup ia ki juh ki dustur: Kaba bam ia u soh, sa sngewthuh ba lyngkhuit; nangta ka jingsop, ka jingtim, bad ka jingkyrkhu. U Noah u pyniasnoh biang bad ki thied Adam bad, kaba sngewsih ka long, bad u iai bteng ia kata ka khana pateng kaba pulom.
Ka jingpdem soh kam dei ka jingthmu tynrai U Blei ha ka Jingpynlong. U Noah u la ngop, te um lah bat lakam ialade bad um lah tap eit miaw shuh. Ka jingshisha ba u Ham u “la iohi” ia la ka jinglyngkhuit ka pur ksai sha ka jong ka Im, ka ruh ka “la iohi” ia u dieng adong (Jen.3:6). Kane ka jingring ksai ryngkat ka pyni ba u Ham ym tang ba u “iohi” ha ka jingjia ryngkhat, ia ka jinglymbuit u kpa la jong. U leit iathuh kylleng sawdong, khlem da pyrshang wat ban iarap lem ia ka jingeh u kpa. Ki hynmen para pat, mar mar ki pynkup jaiñ noh ia la u kpa, katba u Ham pat u ieh la ka ieh, kaba pynrem ia ki jingleh khnang jong u.
Ka jingeh hangne ka long ba ka burom ki kmie-kpa la thadrong noh. Ka jingbymlah ban burom ia ki kmie-kpa, kiba mihpli ia ka mynnor, kan ktah jur ia ka lawei jong phi (Eksod. 20:12; ianujor bad Eph.6;2). Kumta keiñ ka wan ka jingtim, kaba la ktah jur ia ka lawei u Ham bad ia u Kanaan u khun jong u.
Hohoid dashisha,ka long ka jingthurmur bakhraw ka thioloji bad ka jingkam sniew bashyrkhei ban pyndonkam ia kane ka jingthoh kum ka jingpynksan ia ka jingiapher jaitbynriew pynshah iano iano. Ka jingiathuhlypa ka long tang ia u Kanaan u khun u Ham. U nongthoh Baibyl u buh ha la ka jingmut ia ki jingleh kam thok kam shukor jong ki nong Kanaan (Jen.19:5-7, 31-35
Ha ka jingkyllum lang, ka jingtim ka kynthup ruh ia ka jingkular ia ka jingkyrkhu, kaba kyllaiñ shi kyllaiñ ia ka kyrteng “Kanaan” kaba la sot na ka berb kana’, kaba mut “pyndem ngon.” Ka long shisha ba da ka jingpyndemngon ia u Kanaan ba ki briew jong U Blei , ki nonghiarpateng jong u Shem kin ioh ban rung sha ka Ri Jingkular bad ban pynkhreh ia ka lynti jong U Messiah uban sa wan, uban pynheh shuh shuh ia u Japheth “hapoh ki ïingjaiñ jong u Shem” (Jen.9:27). Kane ka jingiohi jngai ka jingiathuhlypa ia ka jingpynÏar ia ka jutang U Blei sha ki jaitbynriew baroh, kaban kynthup ia ka khubor ki Israel shaphang ka jingpynim ia ka pyrthei (Dan. 9:27, Isa. 66:18-20, Rom. 11:25). Ka jingtim jong u Ham, kan long pynban, ka jingkyrkhu ia ki jaitbynriew baroh, kynthup ia kino kino kiba dei ki nonghiarpateng jong u Ham bad kiba pdiang ia ka jingtyrwa mon sngewbha jong U Blei ia ki hi.
U Noah u “khlawait” ka Jingshei um, u la buaid? Kaei ba kane ka dei ban iathuh ia ngi ba katno ngi baroh ngi long kiba duna shisha bad balei ba ngi donkam ia ka jingaiei mon sngewbha U Blei ha man la ki khyllipmat ka jingim jong ngi?
SNGI BA AR
Iaiong 25
Ka Jinghiarpateng ka Jenesis
Ka jingpyntip ia pateng la pteng ter ter ia ka kyrta u Noah ka pynlong ia ngi ban ngin sngewthuh ba u Noah u long u jingteh kynjri hapdeng ka jinglong riewshai ki briew jong ka por shuwa ka jingshlei um bad hadien ka jingshlei um. Ki artylli ki dkhot Baibyl kiba khatduh shuwa ka jingiathuhkhana (Jen.9:28,29) ki ialam pat ia ngi shadien sha ka jinghiarpateng na u thning u Adam (Jen.5:32). Namar ba u Adam u la iap haba u Lamech, u kpa u Noah, u la dap 56 snem, da shisha u Noah u la lah ban iohsngew ia ki khana shaphang u Adam, kaba u la lah ban iasam lem bad ki khun ki kti jong u shuwa bad hadien ka Jingshlei um.
Pule Jenesis 10. Kaei ka jingdonkam jong kane ka jinghiarpateng ha ka Baibyl? (peit ruh Lukas 3:23-38.)
Ka jinghiarpateng ha ka Baibyl ka pynmih lai tylli ki jingtreikam: Nyngkong, ka shon jur ia ka dustur pateng bynriew ia ki jingjia kat kum ka Baibyl, kaba kdew sha ki briew kiba im bad iap shisha ha kaba ia ka jingkheiñ snem jong ki ka long thikna bha. Sa kaba ar, ka pyni ia ka jingiaibteng ia ki sngi ki por mynhyndai shaduh ki por ka jingim u nongthoh ha kaba pynskhem ia kata ka jingiadei ka mynnor shaduh “ka mynta.” Nangta kaba lai,ka pynkynmaw ia ngi ia ka jinglong shroiñ ka jinglong briew man briew bad ia ka jingktah jur jong ka jingtim ka pop bad na ka wan ka jingiap bashyrkhei halor ki pateng bynriew baroh kiban nangwan.
Peit thuh bha ia ka jingiapynbynta ia ki “nong Ham,” “nong Shem,” bad “nong Japhet” ym shym la leh ha ka rukom kaba biang. Ki 70 ki jaitbynriew ki tyllup syrngiew ia ki 70 ki dkhot ka longïing longsem u Jakob (Jen.46:27) bad ki 70 ki riew rangbah ki Israel ha ka ri khlaw (Eksod.24:9). Ka jingmut jong ka jingpyniahap tar hapdeng ki 70 ki jaitbynriew bad ki 70 ki riew rangbah ka pyni ia ka jingtreikam ki Israel na ka bynta ki jaitbynriew: “Mynba Uba ha khlieh tam eh u la iapynbynta ha ki jaitbynriew ia ka pateng jong ki, mynba U la pyniakhlad ia ki khun u Adam, U la buh ruh ia ki pud ia ki jaitbynriew kat kum ka jingkheiñ ki khun Israel” (Deut. 32:8). Ha kajuh ka rukom, U Jisu u phah ia ki 70 ki synran ban leit ialap (Lukas 10:1).
Kaei kaba kaba kane ka jingpyntip ka pyni ha ngi ka long ka jingiadei kaba beit beit hapdeng u Adam bad ki kpa tymmen; baroh ki dei ki radbah ka pateng bynriew, ki briew shisha naduh u Adam ter ter. Kane ka iarap ia ngi ban sngewthuh ba ki kpa tymmen ki ithuh bha ia ki nongphla bad ki sakhi ba im kiba don ki jingbuh jingkynmaw jong ki hi shimet ia baoh ki jingjia kiba la jia ha ki por hyndai.
Pule Matthaios 1:1-17. Kaei kaba kane ka hikai ia ngi ba haduh katno kine ki briew ki la long rim hyndai bha ha ka khana-pateng? Balei ba ka jingithuh jong ngi ia ki kum ki briew kiba da im shisha ha ka pyrthei ka long kaba donkam ia ka jingngeit jong ngi?
SNGI BA LAI
Iaiong 26
Kawei ka Ktien
Pule Jenesis 11:1-4. Balei ki briew ka “pyrthei baroh kawei” ki kwah dik dik ban ioh jingiatylli kawei?
Ka jingkren lyngkot “ka pyrthei baroh kawei” ka kdew ia ka kynhun briew kaba rit kaba dang im hadien ka Jingshlei um. Ka daw jong ka jingialum lang jong ki ka paw shai: ba ki kwah ban tei ia jingtei kaban kot shaduh ki jaka bneng (Jen.11:4). Ha jingshisha,ka jingangnud bashisha jong ki ka long ban shim noh ia ka jaka U Blei hi, Uba long U Nongthaw Nongpynlong. Kaba donkam bha kaba paw tyngkreiñ, ka long ba ki jingthmu khnang bad ki jingleh ki briew ki long u maw sawa ia ki jingthmu khnang bad ki jingleh U Blei ha ka Jingpynlong ia ka pyrthei: “ Ki la ia ong te” (Jen.11:3,4; ianujor bad Jen. 1:6,9,14, etc.); “to ngin ia thaw” (Jen.11:3,4; ianuhor bad Jen. 1:26). Ka jingthmu khnang jong ki ka thew shai kdar: “’Toa ngi ia thaw nam hi ialade’” (Jen 11:4), ka jingkren kaba ju pyndonkam hi tang da U Blei (Isa.63:12,14)
Ban shu kren pynkut, ki nongtei ia ka Babel ki pynthnem bha ia ka jingangnud bakynriang ban weng bujli noh ia U Blei, U Nongthaw. (ngi tip mano ba pynshit ia kane, ym dei? (Peit Isa.14:14). Ka jingkynmaw ia ka Jingshlei um, da shisha, ka pynkhih mynsiem ia ki ban tei ia kane ka kynroh. Ki la tei ia ka jingtei kaba jrong bha khnang ka um kan nym kot shuh bad kin ioh lait im lada jia sa kawei ka jingshlei, watla U Blei u la buh ka jingkular ba kane ka jait jingshlei um kan ym jia shuh. Ka jingkynmaw ia ka Jingshlei um la buh nam ha ka ka riti ka dustur ki nong Babilon, ha kaba iadei bad ka jingtei ia ka nongbah Babel (Babylon), wat la don ka jingpynwit ruh. Kane ka jingpyrshang tyngeh ban kynjoh ia ka bneng bad pynpulom ia ka mon U Blei, da shisha, ka long ka jinglong jingleh ka Babilon hi.
Dei kane ka daw keiñ ba balei ba ka jingiathuhkhana shaphang ka Kynroh Babel ka long ka dur ka dar kaba donkam bha ha ka kitab u Daniel ruh. Ka jingkdew sha Shinar, kaba pynithuh ia ka jingiathuh khana ia ka Kynroh Babel (Jen,11:2), ka wan paw biang ha kaba sdang ka kitab u Daniel, khnang ban kdew jaka ban buh ki tiar ki tar kiba u Nebukhadnessar u la wanrah na ka temple ka Jerusalem (Dan.1:2). Hapdeng kiba bun ki jingthoh ha ka kitab, ka jingtei u Nebukhadnessar ia ka dur bleithaw ksiar, lehse ka lah ban dei ha kajuh “ka pyntha” ka long ka jingpyni bapaka eh ia ka jingthmu lypa ka dohnud. Ha ka jingithuhpaw jong ka bakut, u Daniel u iohi ia kajuh ka jingjia jong ka jinglong ki jaitbynriew kiba ialum lang bad iatrei bor bah ban poi sha ka thong ban ialeh pyrshang ia u Blei (Dan.2:43, Dan.11:43-45; ianujor bad Jingpynpaw 16:14-16), watla kane ka jingpyrshang ka pulom hangne, kumba la long ruh ha Babel.
U Nongthoh bapawnam ka France ha ka spah snem kaba la dep, u la ong, ka jingthmu pyntreikam bapawnam bha jong ka jinglongbriew manbriew ka dei ban pyrshang “ban long Blei.” Kaei pat ia ngi, sdang naduh ka Im ha Eden (Jen.3:5), kaba la shah tan lang sha kane ka jingshukor bashyrkhei?
SNGI BA SAW
Iaiong 27
“Ïa Ngin Ialeit Sathie”
Pule Jenesis 11:5-7 bad Salm 139:7-12. Balei ba U Blei u la wan hiar sha kane ka pyrthei? Kaei ka jingjia kaba la pynkhih mynsiem ia kane ka jingleh Blei?
Kaba sngewthamula, watlada ki briew ki iakiew shaneng, U Blei pat u la dei ban wan hiar shatbian. Ka jingwan hiar U Blei ka la long ka jingpynskhem iaka jinglong bahalor bad bahakhlieih tam jong U.U Blei hi un iailong kham palat ia ka jingkot bor briew jong ngi. Kano kano ka jingpyrshang briew ban ïeng ban poi sha U bad ban iashem ia U ha bneng kan shu pulom kam kai noh. Ym don jingkylli,dei namar kata ka daw, khnang ban pynim ia ngi, U Jisu u hap ban wan hiar shane sha ngi; namar ba yn ym don shisha da kawei pat ka lad ban pynim ia ngi
Ka jingthamula bakhraw ha ka jingtei ia ka Kynroh Babel ka paw ha ka jingkynthoh U Blei: “ban khmih ia kata nongbah bad ia kata ka kut” (Jen.11:5). U Blei um da donkam ban da wan hiar hi da lade ha ka jingshisha (Salm 139:7-12; ianujor bad Salm 2:4), hynrei U la leh hi ia kata. Kane ka jingshisha ka long ka jingban jur ia ka jingdon bynta U Blei bad u bynriew.
Pule Lukas 1:26-33. Kaei ba kane ka hikai ia ngi ia kata ka jingwan hiar U Blei shane sha ngi?
Ka jingwan hiar U Blei ka pynkynmaw ia ngi ruh ia ka nongrim ka jinglonghok da ka jingngeit bad ka rukom treikam jong ka jingaiei U Blei, Kampher la ngi hap ban leh da kano kano ka kam na ka bynta U Blei, U dang dei ban wan hiar shane ban ia kynduh ia ngi. Kam dei ka jingleh jong ngi kaba ialam ia ngi sha U bad ban ioh jingsiewspah. Pynban, dei U Blei uba wan sha ngi dalade ban pynim ia ngi. Ha ka jingshisha, ka dkhot ha Jenesis ka kdew ar sien shaphang ka jingleit hiar U Blei “sha tbian,” kaba ikumba haduh U sngewkhia jingmut ia kaei kaba la jia ha ka pyrthei.
Kat ka dkhot, U Trai u la kwah ban pynduh noh ia ka jingiatylli lang kaba lah ngam shyieng ban iaileh tang ia ka jingsniew kaban pynjot noh ia ki. Namarkata U la kut jingmut ban pynbakla lut ia ka ktien jong ki, ban pynkut noh ia ki jingiasuh buit tuh lang jong ki.
“Ki buit jong ki nongtei ka Babel ki la shu kut noh ha ka jinglehrain bad jingshahrem.Ka jingtei jong ka jingsarong jong ki ka kylla pynban ka jingbuh jingkynmaw ia ka kam kai jong ki. Phewse, ki briew ki nang iaipyrshang ban leh ia kajuh ka rukom – ban shaniah ha lade hi, bad kyntait noh ia ka aiñ U Blei. Ka long ka buit u Soitan kaba u la pyrshang ba pyntreikam ha bneng; kajuh ka buit kaba la treikam ha u Kain ha ka jingkñia ainguh jong u.”—Ellen G.White, Patriarchs and Prophets, p. 123.
Kumno ngi iohi ia ka Kut ka Babel kum ka nuksa jong ka jingsngewstad lade u briew, kaba katduh khatwai ka shu pulom kai? Kiei ki jinghikai kiba ngi lah ban ioh na bynta jong ngi shimet shimet na kane ka jingiathuhkhana?
SNGI BA SAN
Iaiong 28
Ka Jingsiewspah ka Jingryngkangpar
Pule Jenesis 11:8, 9 bad Jenesis 9:1; ianujaor ia kine bad Jenesis 1:28. Balei ba ka jingpynsaphret U Blei ka long ka jingsiewspah?
Ka jinpynwandur bad ka jingkyrkhu jong U Blei ia ki briew ka la long ba kin “’nang manroi kyrhai bad pyndap lut ia ka pyrthei’” (Jen.9:10; ianujor bad Jen.1:28). Pyrshah ia ka jingthmu U Blei, ki nongtei ia ka Kut Babel ki jied pynban ia ka shong lymbung ha juh. Kawei ka jingaidaw jong ki ka long ba ki la kwah ban tei ia kawei ka nongbah khan ba kim nym “’saphraing bad saphret kylleng sawdong ha khmat ka sla pyrthei’” (Jen.11:4). Ki kyrngah ban kynriah shawei pat, ki ia pyrkhat. Lehse, da kaba donlang kin kham khlaiñ bor ban ia kaba ki ia saphret kylleng. Shisien pyrkhat, kata ka long kaba dei shi rukom.
Kaba sngewsih pat ka long ba ki ia pyrshang ban tylli lang ban leh ia kaba sniew, ym kaba bha. Ki la kwah shisha ban “’thaw nam ialade,’” ka jingphalang bakhlain bor jong ka jingkhyllew bad jingsarong kop pia jong ki hi. Dashisha, ha man la ka por ba ki briew ki ia khun pyrshah ia U Blei, ki kwah ban “’im ka kynteng sah ka nam’” ialade hi, to tip thikna ba kane kan ym urlong shisha. Kam shym la long ruh mynno mynno.
Te kumta, ha ka jingbishar pyrshah ia ka jingleh kop pia jong ki, U Blei u pynsaphriang saphret ia ki kylleng “ ka sla pyrthei” (Jen. 11:9), ka long thik pyrshah ia ka jingkwah jong ki.
Kaba sngewthamula ka long, ba ka kyrteng Babel, kaba mut “ka khyrdop U Blei” kaba iadei bad ka berb balal, kaba mut “jingpynbakla” (Jen.11:9). Ka long namar ba ki la kwah ban poi shaduh “khyrdop” U Blei, namar ba ki ñiew ialade U Blei, ki shu kut la ka kut noh kum ki b’la pynbakla bad kham tlot bor noh.
“Ki briew ka Babel kila kut jingmut skhem triang ban pynskhem ia la ka sorkar kaba lait na U Blei. Don pat napdeng jong ki kiba sheptieng ia U Blei, hynrei kiba la shah ialam bakla da ki jingleh mynleh kibym riewblei bad ki shah tan sha ki buit jong ki. Te tang namar ka bynta kine kiba iaineh U Blei u buh shuwa ia ka jingbishar bad U la ai por ia ki ba kin pyni ia la ka jinglong bashisha. Katba kane ka nangiaid, ki khūn shynrang U Blei ki la trei borbah ban pynphai noh ia ki na ka jingthmu jong ki: hynrei ki briew ki pyneh ryndang kawei ban ioh ia ka thong bashyrkkhei ban poi sha dwar U Blei. Lada ym shym la tuklar ia kane, kin da la pynduh mynsiem lut ia ka pyrthei da ka kam kai jong ki. Ka jingiasuh buit lang jong ki ka wanrah ia ka jingialeh pyrshah: ka hima b’la pynskhem ha ia jingksan ia ka lade, hynrei hangta U Blei um don bynta eiei.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 123.
Balei ba ngi dei ban antad bha shaphang ka jingpyrshang ban “ioh nam” ialade?
SNGI PYNKHREH
Iaiong 29
Pule Shuh Shuh: Pule ia ka kot ka Ellen G white, Ki Kpa tymmen bad ki Nongiathuhlypa,“Ka Kut ka Babel” (“The Tower of Babel,” pp.117-124). “Ki la rai jingmut ban tei ia ka nongbah, bad hapoh jong ka ia ka jingtei kaba jrong bha….. la pynwandur ia kane ka jingtei khnang ban nym ailad iano iano ruh ban saphret kylleng ban shna ia ki jong ki shnong. U Blei u la hukum ia ki briew ba kin saphriang kylleng sawdong ka pyrthei, ban nangroi, ban nang pyndap ia ka khyndew bad pyndem ruh ha ka; hynrei kine ki nongtei Babel pat ki kut jingmut skhem triang ban buh lang ia u paidlang ha kajuh ka jaka , ban ioh wad ia uwei u nongsynshar uba synshar ia ka prthei baroh kawei. Kumta ba ka nongbah jong ki kan long ka sorbah jong kawei ka hima shityllup; ba ka jingkhraw burom kan synshar donbor bad kan pyndonburom ruh ia kito ki nongseng ia ka hima. Ka jingtei kaba khraw shikaddei eh kaba lah ban kot shaduh bneng, la thmu khnang ba kan long ka jingtei ban pyni rong ia ka bor bad ka jingstad ki nongtei , ban pynieng rasong ia ka nam ka jongki wat ha ki pateng bynriew ka lawei shaduh ka juk bakhaduh.
“Ki nongshong shnong ha ka pyntha ka Shinar kim shym la ngeit ia ka jutang U Blei ba Un ym pynshlei shuh ia pyrthei da ka um. Bun na ki kim ngeit ia ka jingdon U Blei bad ki kynnoh ba ka jingshlei um ka dei ka jingleh ka mariang. Don kiba ngeit ha U Jinglong bahakhlieh tam bad ba dei ma U uba pynjot ia ka pyrthei shuwa ka jingshlei um; bad ba ki don ka mynsiem kum ka jong u Kain ba ki sa ialeh pyrshah ia U. Kawei ka jingthmu ka long ban tei ia kata ka jingtei khang ba kin ioh lait im ioh shu wan baing ka jingpynjot da ka um. Da kaba tei ia kane ka jingtei ban kot shaduh shatei shajrong ban nym kot shuh ka um, ki dang pyrkhat ba kin lait na kano kano ka jingma kaba lah ban jia. Katba kin dang ban poi sha ki jaka ki lyoh,ki sngew ba ki lah ban sngewthuh ia ka jingjia ka jingshlei um. Kane ka jingthmu baroh ka long ban pynkiew skong ialade ban pynieng rasong ia ka jingsngewsarong ban khring ia ki dohnud jong ki juk ka lawei na U Blei ban ailam ia ki baroh sha ka jingmane bleithaw.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, pp. 118,119.
Ki Jingkylli ban ia Puson:
- Kaei ka nuksa kaba ngi ioh na ka khana pateng lane ha kane ka juk ruh, ia ka jingma kaba lah ban wan ha kito baroh kiba pyrshang ban ioh nam ialade?
- Kumno ma ngi, kum ka Balang, ngi lah ban kiar na kane ka jingma jong ka jingtei iala ka jong Ka Kut Babel? Kiei ki rukom, lehse, kiba ngi pyrshang ban leh ia kane khlem da thmu bad poi pyrkhat?