LYNNONG 2

Iaiong 2-8

Ka Jinghap sha ka pop

JANMIET SABBATON:

Dkhot Baibyl ban pynkhreh ia ka Lynnong:  Jenesis 3; 2 Kor. 11:3; Jingpynpaw.12:7-9; Ioannis 8:44; Rom. 16:20; Heb. 2:14; 1Tim. 2:14, 15.

Dkhot Spel-lyndet: “‘Bad Ngan buh ia ka jingiashūn hapdeng jong me bad ka briew bad hapdeng u symbai jong me bad U Symbai jong ka; Un pynlwet ia ka khlieh jong me, bad men pynmong ia ka khongdong jat jong U’ ” (Genesis 3:15).

Hapdeng kiba bun kiba U Blei U la ai baroh ia ki kmie-kpa ba nongkong jong ngi ha kper Eden ka don ruh ka jingmaham:  “ ‘Na baroh ki diengsoh jong ka kper phi lah ban bam ei katba mon: hynrei na u dieng jong ka jingtip ia ka babha bad basniew phin ym bam, namar ba ha sngi ba phi bam na u ia kaban iap phin da iap shisha’”(Jen.2:16,17). Kane ka jingmaham pyrshah ia kaba bam na u dieng jong ka jingtip ia ka babha bad basniew ka pyni ha ngi ba, watlada ki la dei ban tip tang ia kaba bha bad kim dei ban tip ia kaba sniew.

Ngin da sngewthuh thikna balei, ngim sngewthuh ym dei?

Sa kawei ruh don ka jingpyntieng jong ka jingiap ha kane ka jingmaham lada ym kohnguh(Jen. 2:17) kaban jia shisha: kin iap (Jen.3:19). Ym tang ka jingmana ban bam na uta u dieng, ia ki la beh noh na ka kper(Jen.3:24) khlem ai lad ia ki ban ioh ia ka jingim bymjukut kum ki nongpop (Jen. 3:22)

Ǹiuma putet, hapdeng kane ka apot sepsngi don ka jingkyr-men, ia kaba la pynbna paidbah ha Jen.3:15, kaba la jer kum ka jingialap ba nyngkong , ne “ka jingkular ka gospel ba nyngkong eh.” Da shisha kane ka dkhot Baibyl ka long ka jingkular ka Gospel ba nyngkong ia kaba la shem ha ka Baibyl. Ha ka sien kaba nyngkong ba ia ki briew la iathuh shai ba wat lada ki la hap sha ka pop, U Blei u la thaw ka lad ban pyllait im ia ngi baroh.

* Pynkhreh ia kane ka lynnong na ka bynta ka Sabbaton, Iaïong 9.

SNGI NYNGKONG

Iaiong 3

U Bseiñ

Pule Jenesis 3:1, 2 Korinth 11:3, bad Jingpynpaw 12:7-9. Uei une u bseiñ, bad kumno u shukor ia ka Im?

Ka dkhot Baibyl ka sdang bad “u bseiñ.” Ka jingpynwandur ia kane ka jingkren lyngkot ka shonjur: ia ka kyntien”u bseiñ” kaba long ka kyntien ba nyngkong jong ka senten. Kumjuh ruh, “u bseiñ” don ka dak ba shai kdar kaba kdew ba u dei u jingthaw ba paw bha, long kumba wat ki nongpule ruh ki la ithuh bha ia une. Ka jingdon shisha jong une u jingthaw, la pynskhem da ka kyntien ba nyngkong jong ka lynnong.

Da shisha, Ki Jingthoh Bakhuid ki pynithuh ia une u bseiñ kum u nongshūn jong U Blei (Isa. 27:1) bad la khot pyrshah pyrshah ia u “u ksuid bad u soitan”(Jingpynpaw 12:9). Ha ka juh ka rukom, ha ki jaka kiba Shajan Mihngi, ia u bseiñ hi la ñiew ba u dei ka bor jong ka jingbymman.

“ Khnang ba pynlongkam ia ka jingthmu kaba um sngewthuh eiei, u Soitan u la jied ban pyndonkam ia u bseiñ uba lah shisha ban pynthame khnang ban shet shukor. Une u bseiñ u la long u jingthaw uba stad tam bad baitynnad tam ha kato ka por. U don thapniang ruh bad haba u her ha suiñ, mih ka jingthaba ba phytnai kum ka ksiar na ki thapniang jong u.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 53.

Haba  iakren shaphang u ksuid, la u long ha kano kano ka dur. Ka Baibyl kam ju pyndonkam ia ki jingkren pharsi tang ka jingpyndep rukom. Ha ki Jingthoh Bakhuid, ia u Soitan la ong ba u dei u jingthaw ba don shisha ym tang ka dur bula lane ka jingkren pharshi kum ka dak jong  ka jingsniew ne ka bynta badum ka jinglong briew.

U bseiñ um ju pynpaw ba u dei u nongshūn U Blei. Pynban, u bseiñ u ju sot ruh ki kyntien U Blei, kiba u da iai ong shi ong sngew kumba u kyrshan bha ia U Blei. Ngi lah ban iohi naduh basdang ba u Soitan u sngewtynnad ban kren shaphang U Blei bad wat ban sot ruh na ka Ktien U Blei (Math.4:6)

Peit hangto ba u bseiñ um shym la iania bad ka briew mar mar, hynrei u buh shuwa da ka jingkylli kaba u ngeit ba ia kane ka juh U Trai u la ong ruh ha ki. Kumno re kumno, u la kylli: “Hato U Blei u da ong shisha ia kane…..’?” (Jen.3:1). Ba kumta te, wat naduh basdang ruh, ngi lah ban iohi ba katno ka jingsian buit tuh bad ka jingthok jong une u jingthaw. Bad kumba ngin sa ia peit, kan long kumta hi.  

Lada u soitan u lah ban shukor ia ka Im kaba khlem pop ha kper Eden, te haduh katno ngin long kita kiba kham tlot ban shah shukor? Kaei ka jingiada bakhlain tam jong  ngi pyrshah ia ki jingshukor babun jong u?

SNGI BA AR

Iaiong 4

U Soh Adong

Pule Jenesis 2:16,17 bad Jenesis 3:1-6 ( peit ruh Ioannis 8:44). Ianujor sani ia ka hukum U Blei ba la buh ha u Adam bad ki kyntien u Soitan ba u la kren ha ka briew. Kiei ki jingiapher ba phi shem ha kine ki jingkren; bad kaei ka jingmut jong kine ki jingiapher?

Peit ia ki jingiaring ksai ryngkat ryngkat hapdeng ka jingiakren U Blei bad u Adam (Jen. 2:16,17) bad ka jingiakren ka Im bad u bseiñ. Sngew kumba u bsein u la shim ia ka jaka U Blei bad u leh kumba u tip kham bha ban ia U Blei ruh. Nyngkong nyngshap, u shu kylli jingkylli, da kaba khmih lynti ba ka briew ka la sngewthuh bakla ia U Blei. Te nangta u Soitan u la kylli pyrshah ia ki jingthmu U Blei bad wat haduh ban kren pyrshah ia U.

Ka jingther  jong u Soitan ka long ia ki artylli ki mat, ka jingiap bad ka jingtip ia ka babha bad basniew. Haba U Blei u la kren shai ba ka jingiap jong ki kan long kaba thikna (Jen. 2:17), ha kaba u Soitan pat u la ong markhongpong, u da ong ba kin nym iap shisha da kaba ong ba ki briew ki im junom(Jen. 3:4). Katba U Blei pat u la adong ia u Adam ban bam ia u soh uta u dieng(Jen. 2:17), u Soitan pat u pynshlur ia ki ban bam namar da kaba bam ia uta u soh kin long kum U Blei(Jen.3:5).

Ki artylli ki nia pynshoh bieij u Soitan, ka jingbymiap shuh bad ban ioh long kum U Blei, ka la pynshoh jadu ia ka Im bad ka la bam ia uta u soh. Kaba pynpang mynsiem ka long ba tang mar shu kut jingmut hi ban saitlah ia U Blei bad ban bam ia u soh adong, ka briew ka la don kata ka jingsngew ba U Blei um don shuh bad ikumba ka la shim ia ka jaka jong U. Ka dkhot Baibyl ka pyni ia kane ka jingkylla jong ka longrynieng. Ka Im ka la pyndonkam ia ka sur kren U Blei: Ka jingkheiñ jong ka Im ia u soh adong, “ka la iohi ba …..u long uba bha” (Jen.3:6). Ka pynkynmaw ia ngi ia ka jingiohi U Blei ia la ka jingpynlong jong U, ”U la iohi….ba ka long kaba bha” (Jen. 1:4 ter ter).

Kine ki atrylli ki jingpynshoi, ka jingbymiap shuh bad ban long kum U Blei, ki la suhthied ha ka jingmut ki niam hyndai ki nong Egypt bad ki Greek. Ka jingangnud ia ka jingbymiap shuh ka mynsiem, kaba ki ngeit ba ka long ka jinglong bakynjaBlei, kaba pynshlur ia kine ki briew ban wad ia ka kyrdan Blei ruh, khnang ban ioh ia ka jingbymiap shuh. Jar jar kane ka rukom pyrkhat pyrdaiñ ka par suki sha ki dustur ki Khristan-Jiw bad ka pynkha ia ka jingngeit ia ka jingbymiap ka mynsiem kaba dang iaineh haduh kine ki sngi ha ki bun ki balang.

Pyrkhat ia ki jingngeit baroh kiba don ha kine ki sngi kiba hikai ia ka jinghiarpateng ka jingbymiap ha ngi baroh. Kumno ka jingsngewthuh jong ngi ia ka jinglong briew bad ka jinglong kiba iap ka pynbiang ia ngi ia kata ka jingiada bakhrawbor na kane ka jingshukor bashyrkhei?

SNGI BA LAI

Iaiong 5

Phet rieh na U Blei

Pule Jenesis 3:7-13. Balei ba u Adam bad ka Im ki la sngewdonkam ban phet rieh noh na U Blei? Balei ba u Blei u kylli ia kane ka jingkylli “shano phi ia don?” Kumno u Adam bad ka Im ki pyrshang ban tap eitmiaw ia la ka jong ka jingleh?   

Hadien ba ki la leh pop, u Adam bad ka Im ki sngew ba ki la lyngkhuid namar ka jaiñphong ka burom ka la hap noh na ki, kaba la thew ia ka jingdon jong U Blei( peit  Ki salm 8:5, ianujor Ki Salm 104’1,2). Ia ka dur U Blei la pynthohmew da ka pop. Ka berb “thaw” ha jingkren lyngkot ki “la thaw ialade ka jingsop” (Jen 3:7) ka thew tang ia U Blei U Nongthaw-Nongpynlong (Jen. 1:7,16,25). Ka long kumba ki la shim ia ka jaka jong U Blei haba ki la ia pyrshang ba tap ia ka pop jong ki, ka jingleh kaba u Paul u batai ba ka long  kata ka hok da ki kam (Gal. 2:16).

Haba U Blei u wan wad, U da kylli da ka sur bathiang “’Shano phi ia don’”(Jen.3:9), Ka juh ka sur kylli kaba U la kylli ia u Kain (Jen. 4:9). Shisha, U Blei U la tip lypa ia ki jingjubab. Ki jingkylli jong U ki long ki jingmyntoi ia kiba pop, ban iarap ban kyndit bynriew noh na kaei kaba ki la leh. Bad ha kajuh ka por, ban ialam ruh ia ki sha ka jingkylla bamut bad sha ka jingpynim. Hamar ka khyllipmat ba ki briew ki leh hangta mar mar U Blei u thawlad ban siewspah ban pyllait im noh ia ki.

Ha ka jingshisha, kane ka dustur kaba u Blei u buh ka dei ruh ka jingbishar jong ka jingtohkit, kaba sdang hi na u nongbishar uba kylli tohkit ia ki nongleh kam sniew (Jen. 3:9) khnang ban pynkhreh ban ai ia ka nong (Jen.3:14-19). Hynrei U leh ia kane ruh ban pynstet ia ka jingpanmap kaban ialam ia ki sha ka jingpynim (Jen.3:15). Kane  ka dustur ngi lah ban shem ha ka Baibyl hi baroh kawei.

Nyngkong hi, U Adam bad ka Im ki la sdang ban kren kyllaiñ bad pynklet ia ka pop jong ki, ki la sdang ban ia kynnoh pynban iwei ia iwei pat. Ban jubab ia U Blei ,u Adam u la ong ba dei ka briew kaba ai ia u ban bam(Jen.3:12)- dei ma ka kaba pynbor ia nga. Ka dei ka jingbakla jong ka (kaba thew siat sha ka jingbakla U Blei hi) ym ka jong u. Ka Im pat ka kynnoh ia u bseiñ uba la pynshoi bad shukor ia ka. Ka kyntien Hebru ‘nasha’, “shukor,” (ha Jen. 3:13) ka mut ban kyrmen thok ia ki briew bad pynngeit ia ki ba kaei kaei  baroh kaba ki leh ka long kaba dei suda (2 Ki Syiem 19:10, Isa. 37:10, Jer. 49:16).

U Adam u kynnoh ia ka briew ba dei maka ba ai ia u soh ba un bam ( kata ka dei hi), ka Im ka kynnoh ia u bseiñ ka ong ba u la pynshoi bad shukor ia ka ( kata ruh ka dei hi). Hynrei ha kaba kut te baroh ar ngut ki la rem.

Pyrshang ban kynnoh ia kiwei ia kaei kaba ki la leh? Balei ka long kaba suk ia ngi ban ngat ha kane ka juh ka jingriam?

SNGI BA SAW

Iaiong 6

Ka Apot u Bseiñ

“‘Bad Ngan buh ia ka jingiashūn hapdeng jong me bad ka briew, bad hapdeng u symbai jong me bad jong ka: un pynlwet ia ka khlieh jong me, bad men pynmong ia ka khongdong jat jong u’” (Jen. 3:15).

Kaei kaba U Trai u la kren ia u bseiñ hangne, kaei ka jingkyrmen kaba kane ka dkhot ka kdew?

U Blei u sdang ia ka jingbishar jong U bad u bseiñ namar dei ma u uba wanrah jingklumar baroh. Une u bseiñ dei tang ma u u jingthaw uba la shah tim ha kane ka jingiakajia.

Ngi poi hangne ha ka “jingkylla pyrdet” ka Jingpynlong. Katba ka Jingpynlong ka wanrah ia ka jingim, ka jingiaroh ia ka babha, bad ki jingkyrkhu, ka jingbishar pat ka ialam sha ka jingiap, jingsniew bad ki jingtim de— hynrei ka wanrah ruh ia ka jingkyrmen jong ka jingpynim ia u kynja bynriew, kaba wan paw ha ka dur ka jingiathuhlypa. Ryngkat bad ka dur u bseiñ b’la pynlwet uba hap ban dait dewmet(Jen.3:14) tynshaiñ pat ka jingkyrmen ka jingpynim ia u kynja bynriew ha ka dur ka jingiathuhlypa. Wat ha shuwa ki jingpynrem noh ia u Adam bad ka Im kiba jia hadien, U Trai u la ai ha ki ia ka jingkyrmen jong ka jingsiewspah (Jen.3:15).

H’oid ki la leh pop; h’oid, kin shah shitom namar ka pop la jong; bad, h’oid kin iap ruh, namar ki la leh pop. Hynrei nalor kine kiei kiei baroh ruh ka don ka jingkyrmen bapura, ka jingkyrmen jong ka jingpynim.

Ianujor Jenesis Genesis 3:15 bad Roms 16:20, Hebru 2:14, bad Jingpynpaw 12:17. Kumno ba ia ka jingthmu jong ka jingpynim bad ka jingialeh bakhraw ki paw bha ha kine ki dkhot?     

Peit thuh bha ia ki jingtan ksai ryngkat ryngkat hapdeng Jenesis 3:15 bad Jingpynpaw 12:17: u Iakjakor(u bseiñ), la bitar (ka jiniashun); u shyieng symbai ( u symbai); ka briew ha Eden bad ka briew ha Jingpynpaw 12:17. Ka thma ( ka jingialeh bakhraw) kaba la khih ha Eden, ha ka jinghap noh sha ka pop, kan iai bteng haduh ka bakut ka por. Watla kattta ruh, ia ka jingthikna bad ia jingkular jong ka jingshahrem u Soitan la dep pynbna lypa ha Eden, ha kaba ia ka khlieh jong u yn pynlwet, ka mat kaba paw shai kdar bha ha ka kitab Jingpynpaw, kaba pyni ia ka jingiap bymjukut (Jingpynpaw 20:10).  Kata ka mut, naduh basdang hi, ia ki briew la dep ai lypa ia ka jingkyrmen ba kan long ka lynti thaw lait im na ka jingjyrsieh kaba mih na ka jingtip ia kaba sniew, kata ka jingkyrmen kaba ngi lah ban iohi noh mynta hi

Balei ka long kaba sngewhun mynsiem haduh katta katta ba ha kper Eden hi, ka jaka ha kaba ka apot bad ka jingsniew ha ka pyrthei ka sdang, u Trai u la pynpaw pynban ia ka jingthmu jong ka jingpynpim.

SNGI BA SAN

Iaiong 7

Ka Apot ka Jinglong briew

Pule Jenesis 3:15-24. Kum ka daw jong ka jinghap noh sha ka pop, la jia aiu ia u Adam bad ka Im?

Katba ka jingbishar U Blei ia u bseiñ ka dei ka jingtim (Jen.3:14), hynrei ka jingbishar ia u briew bad ka briew kam dei kumta. Tang shisien ia ka kyntien “tim” la pynbna ha kaba iadei bad ka “khyndew” (Jen.3:17). Kata ka long, ba U Blei u dang don da kawei pat ka jingthmu jong ka jingkyrmen na ka bynta u briew bad ka briew ym ia u bseiñ.

Namar ka pop jong ka briew ka dei hi ka daw jong ka jingialeh jan jong ka bad u bseiñ, kumta ka jingbishar U Blei ia ka ruh ka don jingiadei bad kata ka jingbishar ia u bseiñ kat kum ka jingbatai ka dkhot Baibyl. Ym tang ba ka Jenesis 3:16 ka bud ryngkhing ia ka Jenesis 3:15, hynrei ka ia ring ksai ryngkat ryngkat ia kine ki jingiathuhlypa ka kdew shai ruh ba ka jingiathuh lypa shaphang ka briew ha Jenesis 3:16 dei ban sngewthuh bad ka jingiathuhlypa u Messaiah jong ka Jenesis 3:15. Ka jingbishar u Blei ia ka briew, kaba kynthup ia ka jingpun jingkha jong ka, dei ban sngewthuh namarkata ha ka rukom babha jong ka lad ka jingsiewspah (ianujor bad 1Timothy 2:14,15).

Namar ka pop u briew pat ka dei ba u shah skhor ia ka briew ha ka jaka ba un sngap ia U Blei, ia ka dew met na kaba la thaw ia u briew la tim noh (Jen. 3:17). Na kata ka daw, u briew un hap ban trei shitom (Jen. 3:17-19). Bad u hap ban leit phai ruh sha ka dew met ka tynrai jong u (Jen.3:19), kaei kaei ka bym ju dei ban long bad ba kam shym la long hi ruh ka bynta ka jingthmu jong U Blei.

Ka long kaba donkam ruh ba namar kane ka jingjot rathai u Adam ha kaba u lah ban iap, ma u te, u phai pat sa sha ka briew, ha kaba u iohi ba don ka jingkyrmen jong ka jingim ha jingpun jingkha jong ka (Jen.3:20). Kata ka long, wat hapdeng jong ka rai ka jingiap, u iohi ia ka jingkyrmen ka jingim.

Kum ka jinglong kmie-kpa ka jingieid, U Blei u kwah tang ia kaba bha suda ia ki, ym kaba sniew.Hynrei mynta ba ki la tip ia kaba sniew, U Blei un leh katlah-katiai ban pyllait im ia ki. Kumta pat, wat hapdeng kine ki jingbishar, ka jingkyrmen baroh ka dang don ia ki kmie-kpa ba nyngkong jong ngi, watla ki la saitlah bad lehtam pylleiñ pylleiñ pyrshah ia U Blei; ha ka por ba ki im shisha ha paradais – kim don daw ban artatein ia U Blei, ban artatien ia ki kyntien jong U, lane ban artatien ia ka jingieid bah jong U ia ki.

Watla ngi ju mlien ban pyrkhat ia “ka jingtip” ba maka bad haka hi ka long kaba bha katta katta, balei pat ba kam ju long kumta barabor? Kiei kita kiei kiei kiba long kham bha ia ngi ba ngim dei ban tip?

SNGI PYNKHREH

Iaiong 8

Pule Shuh Shuh: Khan ñiewtang bha ia ka jingiadei “u dieng ka jingim” bad “u dieng jong ka jingtip ia ka babha bad basniew.” Kane ka jingiadei ka paw bha ba maki baroh ar ki don “hapdeng jong ka Kper” (Jen. 2:9). Ym tang ha ka jaka ba ki don, hynrei dang shuh shuh shaphang jong ki baroh ar. Namar ba ki briew ki la ia bam ia u soh u dieng ka jingtip ia ka babha bad basniew, namar ba ki la saitlah ia U Blei, bad kim ioh lad shuh ia u dieng ka jingim bad kim lah ban im junom, ha kane ka jinglong jong ki.

Kane ka jingiadei ka don ka jinghikai bakhraw. Ki jingjied bakynjadoh bad bakynjamynsiem ki don ka jingktah ia ka jingim ka met briew, kumba u Solomon u la bthah ia la u khun: “wat nym klet ia ka aiñ jong nga, hynrei ai ba ka dohnud jong phi kan ri bad sumar ia ki hukum jong nga; naba ki sngi ka jingim jong phi kin nang kham jlan ia phi” (Prob.3:1,2). Kane ka jingiadei ka paw pyrthei biang ha ka Jerusalem ka bneng, ha kaba tang u dieng ka jingim u ieng kynjreng “hapdeng jong ka surok” (Jingpynpaw 22:2)

“Haba U Blei u la thaw ia ka Im, U la saiñdur kyrpang ba kan long kaba pohdor lymne khrawdor ia u briew, hynrei ha ki bynta baroh kan iai long syndah bad ryngkat ryngkat bad u briew. Ki shijur bakhuid kim dei ban khwan myntoi shimet shimet watla ia ki la ai ia ka bor pyrkhat  ban leh eiei da lade hi. Hynrei ka pop jong ka Im. Namar ba ka la sdang ryngkang diengkper nyngkong, U Blei u la iathuh ha ka ba u Adam un synshar halor jong ka. Kan hap ban pyndem ha u tnga jong ka, bad kane ka long kata ka shi bynta jong kata ka jingtim. Ha ki bun ki khep, kane ka jingtim ka la pynmong shisha ia ka briew bad ka jingim ba kit jingjynjar. Ka bor synshar ba U Blei u la ai ha u briew ka la kylla long ka jingbanbeiñ pynban khamtam haba la pyndonkam bakla. Ka jingstad bakhlemkut ka la saiñdur ia ka jingthmu ka jingpynwandur ia ka jingsiewspah, kaba la buh biang ia u khun bynriew ha ka ktem ka lad ka jingisynei da kaba ai lad biang ia ki ba kin pyrshang biang.” – Ellen G. White, Testimonies for the Church, vol. 3, p. 484.

 

Ki Jingkylli ban ia Puson:

  1. U Blei u ia tyngkhuh bad u Adam ha ka Kper bad kylli jingkylli ia u khnang ym tang ban pynskhem ia ka jingleh jong u hynrei ban pynphla ruh ia u. Kane kajuh ka rukom ka wan paw ha u Kain (Jen.4:9,10), ka jingshlei um (Jen. 6:5-8), Ka Kynroh Babel (Jen. 11:5), bad Sodom -Gomorrah (Jen. 18:21). Kumno ba ia ka jingmut jong ka jingbishar ka jingtohkit la pynpaw ha kine ki jingjia?
  2. Balei ba Im ka pyrkhat ba kaba bam na u dieng jong ka jingtip ia ka babha bad basniew kan ai jingstad ia ka? Kumno pat ngin kiar ia kum kane ka jingsngew na ka liang ka jong ngi, ioh ngi bakla kumjuh;kata ka long, ban pyrshah pylleiñ pylleiñ ia ka Ktien U Blei ban wad jingkyrmen lehse ha kaei kaei kaba kham bha ban ia kaei kaba U Blei u la tyrwa ei ha ngi?