LYNNONG 10
Jymmang 28– Jylliew 3
Jakob - Israel
JANMIET SABBATON:
Jymmang 28
Dkhot Baibyl ban Pynkhreh ia ka Lynnong: Jen. 32:22–31; Hos. 12:3, 4; Jer. 30:5–7; Jenesis 33; Jen. 34:30–35:29.
Dkhot Spel-lyndet: “Bad U la ong,’ Yn ym khot shuh ia ka kyrteng jong me u Jakob, hynrei u Israel; naba me la iakhun bad U Blei bad ki briew, te me la jop ruh ‘” (Jenesis 32:28)
Ka jinghuri hura ka ïing ka sem u Jakob ka dang don hi, ka babha bad basniew ruh. Phewse, lyngba kine baroh, ka kti U Blei bad ja jingianeh jong U ha ki jingkular ka jutang la pynpaw.
Mynta ka taiew yn bud dien bha ia u Jakob, mynta ba u la mih noh na u Laban bad, u la wanphai ïing, u la dei ban kynduh ia u Isoa, u nongshah lehbor ha ka buit u Jakob. Kaei kaba u hynmen uba la shah leh bakla , mynta un leh ia u para?
Bha bok pat ia u Jakob, hapdeng ka jingtieng ia kaei kaban jia, U Trai uba U Blei jong ki kpa, u la wan paw biang ha u ha jingjia kaba la long ka jingprat lynti ia kata kaban jia hadien kaba la tip kum ka “por ka jingjynjar u Jakob” (peit Jer. 30:5-7). Bad ha kata ka miet u Jakob, u nongknieh bor, u la kylla long “u Israel” ka kyrteng thymmai na ka bynta ka jingsdang bathymmai, ka jingsdang kaban ialam iakut iawai sha ka jingpynlong ia kawei ka jaitbynriew kaban iatang da ka kyrteng jong u hi.
Kum ban shu ong noh, nalor kiei kiei baroh kiba la jia, ka jingiathuhkhana shaphang ki kpa tymmen jong ka longïing longsem jong ki la iathuh ha ki Jingthoh Bakhuid khnang ban pyni ha ngi ba U Blei u long uba iaineh ban pynurlong ia kaei kaba U la lah kular bad Un leh kumta watla teng teng ikumba ym don eiei hynrei ba ki briew jong U ki pyrshang katlah katiai ban pynthud ia kata ka jingpyrurlong jong U
* Pynkhreh ia kane ka Lynnong na ka bynta ka Sabbaton, Jylliew 4
SNGI NYNGKONG
Jymmang 29
Ialeh bad U Blei
La mih noh na u Laban, u Jakob shen u la kynduh sa kawei ka jingiashem bad U Blei. Da kaba tip ba u hynmen jong u, u Isoa u wan lem bad “’saw spah ngut ki rangbah briew’” (Jen. 32:6), u Jakob u duwai jur ha U Trai watla u sngewthuh ba “’Ngam shym don ka jingdawa ia iba khyndiat tam eh na baroh ki jingleh isynei jong Me bad na baroh ka jingshisha kaba Me la pyni ha u shakri jong Me’” (Jen.32:10). Da shisha, u Jakob u don ka jingsngewthuh kaba kham shai ia kata jingaiei sngewbha ba ka long kaba kumno.
Bad kumno U Blei pat u jubab?
Pule Jenesis 32:22–31 bad Hosia 12:3, 4. Kaei ka jinglong bakynja mynsiem bapaw eh jong kane ka jingiathuhkhana baphylla?
U Jakob ha ka jingdukha mynsiem, lah hi ban sngewthuh ia kata, da kaei kaba jia bad hadien ba u la leh katba ei la ka born a ka bynta ka ïing ka sem, u sah miet noh shi miet. Kynsan kynsan ia u la wan kynrup da “u Briew” (Jen.32:24), Kane ka ka kyntien ka lah ban kit jingmut bakham kyrpang, kaba kyrpad ia ka jingdon U Blei (peit Isa.53:3). U Daniel u la pyndonkam ia kane ban ban kdew sha u lyngdoh bakynja bneng u Mikhael (Dan.10:5); ka long ruh ka kyntien b’la pyndonkam da u Joshua ban pynpaw ia “u Nongialam ia ka kynhun shipai u Trai,” uba long U Trai YHWH hi (Josh.5:13-15).
Da shisha, hapdeng ka jingialeh, ka long kaba paw shai ba u Jakob u ialeh bad U Blei hi, kumba la paw ha ki kyntien jong u ki , “’Ngan ym pyllait ia Me lymda Me kyrkhu ia nga’” (Jen.32:26).Kumjuh ruh, ka jingsnoh rdin ha U Blei, bat skhak khlem pyllait, kane ruh ka pynpaw ia ka angnud dik dik jong u ban ioh jingmab bad jingiapynbeit bad U Blei.
“Ka jingbakla u Jakob kaba la pynlong pop ia u ka long ha ka jingshim noh ia ka jinglong hynmen da ka jingleh buit tuh kaba mynta ka paw tyngkreiñ ha khmat jong u. Um shym la shaniah ha ki jingkular U Blei, hynrei u la wad hi ia ki jong ki lad ban pynurlong ia kata kaba U Blei hi U lah ban pyndep ha ka por bad da ki rukom jong U hi.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, pp. 197, 198.
Bad ka sabut ban pynthikna ba ia u la mab ka long ka jingpynkylla kyrteng ia u na ka jingpynkynmaw ia ka pop sha uta u ban leh burom ia ka jingjop jong u. “’Ia ka kyrteng jong me,’” la ong u Angel, “’yn ym khot shuh ia me u Jakob [u nongknieh bor], hynrei u Israel; namar me la ialeh bad U Blei bad ki rangbah briew, bad me la jop’” (Jen.32:28).
Kaei ka jingiashem jong phi haba phi la don ka jingialeh bad U Blei? Ka don jingmut aiu ba dei ban leh ia kane, bad balei ba hateng hateng donkam ia kum kane ka jait jingiashem?
SNGI BA AR
Jymmang 30
Ka Jingiakynduh Shipara
Na Peniel, “ka khmat U Blei” (peit Jen 32:30), ka jaka ha kaba u la iashem bad U Blei, u Jakob mynta u leit ban iakynduh bad la u hynmen. Hadien 20 snem kynthih jong ka jingpyniakhlad, u Jakob u iohi ia u ba u wan lem bad ki 400 ngut ki rangbah (Jen.33:1). U Jakobu la khuslai bad, namarkata, u pynkhreh ialade bad ia ka ïng ka sem jong u ban ialeh kat kaba jia.
Pule Jenesis 33. Kaei ka jingiadei aiu hapdeng ka jingiashem u Jakob ha kaba iohi ia ka khmat U Blei ha Peniel bad ka jingiashem u Jakob ia kaba iohi ia ka khmat u hynmen jong u? Kaei ka jingmut jong kane ka jingiadei ha kaba iadei bad ka jingiatehlok jong ngi bad U Blei bad ka jinhtehlok jong ngi bad ki para briew “ki hynmen para” la ki long kiba kumno kumno ruh?
U Jakob u nguh hynñiew sien ha khmat u hynmen (Jen.33:3) bad u da khot ruh bunsien “’ko kynrad jong nga’” (Jen.33:8,13,15) ba u da ñiew ialade kum u “’shakri’” jong u ( Jen.33:5; ianujor bad Jen.32:4,18,20). Kaba donkam hangne ka long, ka jingnguh hynñiew sien u Jakob ka thew ia ki hynñiew ki jingkyrkhu u kpa jong u (Jen.27:27-29); nangta shuh shuh, haba u nguh, u pynphai kylla khnang ia ka jingkyrkhu u kpa, shaphang “’ki jaitbynriew [kiba nguh] kiba dem khrup ha khmat jong me’” (Jen. 27:29)
Ka long kumba ka jingthmu khnang u Jakob ban siew noh ia ka ram u hynmen bad ban pynphai noh ia ka jingkyrkhu kaba u la tuh na u (peit Jen.33:11). Haba u Isoa u la iohi ia la u para, da khongpong ia ki jingtharai baroh, u la mareh sha u Jakob bad ha ka jaka ba un pyniap ia u, u la kdup skhak bad u “la doh ia u, bad ki la ia ïam” (Jen.33:4).
Hadien nangta, u Jakob u la ong ha u Isoa: “’Nga la iohi ia ka khmat jong phi ka long kumba nga la iohi ia ka khmat U Blei’” (Jen. 33:10) Ka daw jong ka jingong bapher palat liam shisha u Jakob ka long ba u la sngewthuh ba u hynmen jong u,u la mab ia u. Ka Berb Hebru ratsah, “la sngewbha eh” (Jen.33:10), ka long ka kyntien thioloji kaba kdew ia kano kano ka jingkñia kaba “pynsngewbha,” “b’la pdiang hun da U Blei, kaba thew ia ka jingmab bakynja Blei (Leb.22:27,Amos 5:22).
Ka jingiashem u Jakob ia ka jingmab U Blei ha Peniel, haba hangta u la iohi ia ka khmat U Blei, mynta pat u kren biang ha ka jingiakynduh bad ka jingmab u hynmen lajong, kaba pyni kum kata ka jingiohi jong u ia ka khmat U Blei. U Jakob u ioh ia ka Peniel kaba ar, ba kaba nyngkong ka pynkhreh ia kaba ar. Ia u Jakob la mab da U Blei bad da u hynmen lajong. Shisha keiñ u la kham sngewthuh shuh shuh ia ka jingmut jong ka jingaiei sngewbha.
Ba kumno ia phi la mab da kiwei (nalor U Blei). Kaei ka jinghikai shaphang ka jingaiei ba phi ioh nangne?
SNGI BA LAI
Jymmang 31
Ka Jingpynkheiñ Burom ia Ka Dinah
Mynta ba u Jakob u la pyniasuk bad la u hynmen, u kwah noh ban buhai shnong ha ri Kanaan ha ka suk ka saiñ. Ka kyntien shalem, “poisuk” (Jen.33:18) na ka kyntien shalom, “jingsuk”ka batai ha ka sien banyngkong ia ka jiniaid lynti jong u.
Ynda haba u la lah thied ia ka jaka na ki nongshong shnong hangto (Jen.33:19), u tei ruh ia ka duwan hangta, kaba pyni ia ka jingngeitjong u bad ka jingsngewpeitphang ba kumno kata ka jingshaniah ha U Blei ka pynlong shisha ia u kumba u long. Ha man la kawei pa kawei ka jingkñia , ka don ka jingleh jong ka jingmane.
Phewse, ka dei ka sien nyngkong ha ka jingim, ba u Jakob u shem shibun ki jingeh ban ia ki jaka puta ban shong shnong. Kum u Isaak ha Gerar bad u Abimelek (Jen.26:1-33), u Jakob u pyrhshang ban ioh jaka sah bad ki nong Kanaan.
Pule Jenesis 34. Kaei kaba la jia kaba pynwit ia ki jingthmu ban ioh shong suk shong saiñ?
Ka jingiathuhkhana jong kane ka jingjia bakhlemraiñ ka phalang shai ia ka jinglong buit tuh bad jingleh tuh jong ki. U Shekhem dakait kynthei, uba pynkheiñ burom ia ka Dinah kaba sngur bad baieid, bad u kwah ban pyniasuk. Wat haduh ba u kloi ban shah otsher
Ha kajuh ka por, u Simeon bad u Lebi, kiba dei ban long kum ki nongiada ia U Blei bad ia ki hukum jong U, bad kiba pyrshah ia ka jingiashongkha khleh bad ki kynja Kanaan (Leb. 19:29), ki ruh ki sdang ban thok bad ban shukor (Jen.34:13) bad ki kloi ban pyniap briew bad ban hiar thma (Jen.34:25-27). Ki kam jong ki ym tang ba ki long kiba dei ban pynrem jur (balei yn nym pynshitom ia uwei u briew uba la leh ia ka?) hynrei ka lah ruh ban wanrah shuh ia shibun ki jingeh
Ia u Jakob hi, ka jingkhuslai jong u ka dei tang ia ka jingiasuk. Haba la wan ka khubor sha u ia ka jingshah leh beijot ka khun la jong, u shu sngap la ka sngap um ong ei ei (Jen.34:5). Watla katta ruh, haba u la iohsngew ia kaei kaba ki khūn shynrang jong u ki la leh, u dumok ia ki pylleiñ pylleiñ namar ba u tip kaei kaban jia hadien: “’Phi la pynshitom shikatdei eh ia nga da kaba phi la pynlong ia nga uba ijli hapdeng ki traishnong jong kane ka ri, hapdeng ki kynja jait Kanaan bad ki kynja jait Periss keiñ; bad haba nga ruh nga long uba khyndiat briew, kin ialang ban ialeh ia nga, bad kin pyniap noh ia nga; kumta ia nga yn pynjot noh, ma nga bad ka ïing jong nga” (Jen.34:30).
Sa shisien bad sa shisien biang ngi iohi ia ka jingthok bad jingshukor, kumjuh ruh ia ki jinghleh sbun bad jingaiei sngewbha ha kine ki jingjia. Kaei ba kane ka iathuh ia ngi shaphang ka jinglong briew?
SNGI BA SAW
Jylliew 1
Jingmane bleithaw Badangthnem
Pule Jenesis 34:30–35:15. Kiei ki jinghikai ba ngi lah ban shim shaphang ka jingmane bashisha na kaei kaba la jia hangne?
Mar mar hadien ka jingkhñium u Jakob ia ka jingiasngewthuh jingmut bad ki nong Kanaan halor ka jingiasuk (Jen. 34:30), bad hadien ka jingshah dumok ki khun shynrang jong u baroh arngut (Jen. 34:30), U Blei u kyntu ia u Jakob ban mih noh na Shekhem ban wan phai sha Bethel khnang ban pynthymmai ia ka jutang jong u. Dashisha U Blei u la ong ia kata, shishien ba u la poi hangta u donkam ban tei ia ka duwan.
Ha kajuh ka por, kaba nyngkong ia kaba la thoh hadien ka hukum u Blei ka long ka jingkyrpad u Jakob ia ki briew ban bret noh ia ki bleithaw ki nong Kanaan, kiba la kynrei bad pyndap ia ka nongbah Shekhem, ba ki ‘lei ïing kiba la ioh rah tuh da ka Rakhel (Jen. 31;19.32). Kane baroh, ruh, ka long kaba donkam shuwa ban iateh jutang bad U Blei.
Kine ki bleithaw kiba la ju ri kyndong bad, ka lah ban long, ba ki ia mane ruh nalor ka jingaiti lut u Jakob ha U Blei. Kam biang ia u Jakob tang ban shu iehnoh ia ka Sekhem ban lait noh na ka jingpynshoi ki nong Kanaan. U Jakob u dei ban bret noh shisyndon ia ki bleithaw kiba ha ka jaka shong jong u bad na ki dohnud ki briew ruh.
Ka jingpyntrei kam ia ka jinghkylla bamut ka kynthup ym tang ia ka jingkynriah shnong, na kawei ka jaka sha kawei pat lane na kawei ka balang sha kawei pat. Kaba kham donkam eh ka long ba ngin wad ia ka jingaiei sngewbha U Blei ban pynkhuid ia ka jingmane bleithaw ki dohnud jong ngi, kampher hangno ngi shong ngi sah, namar ngi lah ban thaw bleithaw ialade nangno nangno ruh.
Haba u Jakob u kohnguh ia U Blei bad u leit kat kum ka hukum jong U, U Blei khatduh khatwai u tuklar bad “ka jingsheptieng ia U Blei” (Jen. 35:5) ka ktah jur ia ki briew sawdong jong ki, bad kim shlan ban ktah kti ia u Jakob. U Jakob te, u kloi ban mane ia U Blei lem bad “ki briew baroh kiba la iadon lang bad u” (Jen.35:6) ka pynshisha ba ka jingiatylli shi ïng ka la wan biang. U Jakob u buh kyrteng ia kane ka jaka ka El Bethel, ka jingpynkynmaw ia kato ka jingphohsniew jong ka jingkieng, ka dak jong ka jingiateh hapdeng ka bneng bad ka khyndew kaba shisien mynno re ka la duh noh mynta pat la pynbteng biang
Ka mat ban shon jur hangne, mynta, ka long, ha U Blei ka Bethel ban ia ka jaka hi. Ka jingsngewtynnad ha lade hi shimet ka wan biang haba U Blei u pynkynmaw ia u Jakob ia kyrteng “Israel” (Jen. 35:10) lem bad ka jingkyrkhu ba arshah ba kane ka jingkyrkhu ka thew. Ka jingkyrkhu u Jakob, nymgkong ka mut ka jingseisoh, ka jingpyniaid ia u symbai u Messaiah bad ka pateng bynriew jong kiba bun ki jaitbynriew (Jen.35:11) bad kaba ar, ka kdew sha ka Ri Jingkular (Jen. 35:12)
Kiei ki rukom baitynnad tam ba ka jingmane bleithaw ka ioh jaka hapoh ki dohnud jong ngi, bad ngin leh kumno shaphang kane?
SNGI BA SAN
Jylliew 2
Ka Jingiap ka Rakhel
Pule Jenesis 35:15–29. Kiei kiwei pat ki jingkordit kiba u Jakob u iashem hapoh ka longïing bym trei kam?
Tang mar shu mih u Jakob na Bethel, lai tylli ki jingjia ba ia tyngkhuh hajuh ki buh dak ia ka jingiaid lynti bakhatduh sha ka Ri Jingkular: la kha ia u khūn khatduh u Jakob: ka Rakhel ka iap noh: bad u Reuben u khūn nyngkong u Jakob na ka Leah, u iathiah bad ka tnga kliar u Jakob. Watla ka dkhot Baibyl kam ong eiei balei ba une u samla u leh ia kane ka kam bymman, ka lah ban long ba u la kwah ban pynthohbria ia ka jingkha ia u khūn khatduh u Jakob bad ban pynjah burom ia ka jingkynmaw ieid ia ka Rakhel. Ngim da tip eh ia kata.
Ka jingkha ia u khūn khatduh u Jakob la pyniadei bad ka Bethlehem (Jen.35:19), kaba long tang hapoh jong ka Ri Jingkular, Ka jingkha ,te ka long ka jingpynurlong ia ka jingkular U Blei na ka bynta ka lawei jong ki Israel. Ka nongpynkha khyllung ka khot ia ka Rakhel da ki juh ki kyntien kiba U Blei u pyndonkam ban pynskhem biang ia u Abraham: “’wat nym sheptieng’’ (Jen.35:17; ianujor bad Jen. 15:1).
Ka long kaba kongsan, ba u Jakob u pynkylla noh ia ka kyrteng ba ka Rachel ka la ai ia u khūn jong ka, u Ben-Oni, kaba mut “u khūn jong ka jingsngewsih jong nga “ namar ba ka la jan iap , sha u Benjamin, kaba mut “u khūn jong ka kti kamon,” lehse kaba thew ia ka phang kaba shathie khnang ban pynpaw ia ka jingkyrmen ia kata ka Ri Jingkular bad ia baroh kaba U Blei u la lah ong ban leh ia ki briew jong U ynda haba ki la buhai shnong hangta.
Pynban, ha kum kane ka por u Reuben u iathiah lok bad ka Bilhah, ka lok kliar u kpa bad kaba dei ruh ka shakri ka Rakhel (Jen.35:25. Jen.30;3) Ngim tip ba u la leh ia kane ka kam bymman, kana ka long ka nuksa jong ka jinglong pohjait ka jinglong briew
Kaba phylla ka long, ba u Jakob um shym ong ei ei shaphang kane ka kam pohjait pohrati, wat lada la iathuh ia u (Jen.35:22). Lehse ha kane ka por jong ka jingim jong u, u Jakob u shaniah beit ha U Blei ba un pynurlong ia ka ktien jong U nalor ka pop bad jingbymman, teng teng, kaba tawiar sawdong ia u.
Ka long kane ka jinghikai bathikna jong ka jingngeit kaba la pynrung ha ka jingthoh kyrteng jong ki 12 ngut ki khūn shynrang u Jakob, kiban ioh long ki thawlang ki kpa tymmen ki Israel (Jen. 35:22-26)- kim da long eh ki briew kiba sbur mynsiem bad kiba sbun tam, kumba ngin iohi. Pynban , nalor kine baroh ki jingeh, baroh ka jingbym trei kam, wat ka jingbymman pylleiñ pylleiñ, kum ka pop u Reuben bad ka Bilhah, U Blei un pynurlong lyngba kane ka longïing , kampher la katno ka la long ka longïing bakynrum kynram. Nalor ka jingbakla briew, ki jingthmu bahakhieh tam eh U Blei yn sa pynurlong.
Shu mutdur kaei kaban jia tang lada ki briew ki ia synrop ban ia treilang, lada ki kohnguh ia U. Katno kan long kaba kham suk, kata ka long, khlem da don ka jingshah shitom briew, bad ka jingthait bad jingpynslem- ba ka mon jong U Blei yn lah ban pyndep?
SNGI PYNKHREH
Jylliew 3
Pule Shuh Shuh: Pule ia ka kot ka Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, sla. 195–203, “Ka Miet jong ka Jingialeh.”
“Ka jingkynduh u Jakob ha ka miet jong ka jingialeh bad khuslai artad ka iengpli ia ka jingtynjuh kaba ki briew U Blei ki hap ban iaid lyngba tang hamar shuwa ka jingwan arsien u Jisu Khrist…….Kat kata kan long ka jingiakynduh ki briew U Blei ha ka jingialeh bakut syndon ba ki bor jong ka jingsniew. U Blei un sa tynjuh ia ka jingngeit jong ki, ka jingiashah slem jong ki, ka jingsngewskhem jong ki ha ka bor jong U ban pynlait im ia ki. U Soitan un trei bor bah ban pynkyiuh ia ki da ka jingpyrkhat ba ka kam jong ki te ym don jingkyrmen; ba wat ki pop jong ki la kylla kiba shyrkhei kiba ym lah ban ioh jingmab shuh. Kin sngewkitpop shisha ia la ki jong ki jingbakla bad jingduna, bad ki ït biang ia la ki jingim jong ki ka jingkyrmen kan shu ngam noh. Hynrei kaba kynmaw ia ka jingkhraw ka jingisynei U Blei, bad ka jingkylla bamut basngur jong ki, kin kyrpad rit ia ki jingkular kiba la kular lyngba u Khrist ia kito ki nongpop batlotbor bad bakylla bamut. Ka jingngeit jong ki kan ym troiñ noh tang namar ba ia ki jingduwai ym lah ban jubab mar mar. Kin bat triang ha ka jingkhlain bor U Blei, kumba bat u Jakob ia u Angel, bad ka ktien jong ki mynsiem jong ki kan long, ‘ngan nym shah ia Me ban leit, lymda Me kyrkhu ia nga.’……
‘Pynban ka khana pateng u Jakob ka long ka jingpynskhem ba U Blei un ym kyntait noh ia kito kiba ka shah shet kylla ha ka pop, hynrei kiba la wanphai noh sha U da ka jingkylla bamut bashisha. Ka la long da ka jingaiti noh ia ka lade bad pynshet ia ka jingngeit kaba u Jakob u la iohnong ban ia ka jingpyrshang jong u da la ka jong ka buit ka bor. Kumta U Blei u la hikai ia la u shakri ba dei tang da ka bor Blei bad ka jingaiei sngewbha kaba lah ban ai ia u ia kata ka jingkyrkhu kaba u la thrang shisha. Te kumta kan long bad kito kiba im ha ki sngi bakhatduh. Katba ki jingma ki ker kut ia ki bad ka jingdiaw ka sop spaiñ ia ka mynsiem, hangta ki dei ban shaniah tylli lut ha ki jingbha tam ka jingsiespah. Ngim lah ban leh eiei ruh em da lade hi.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, pp. 201–203.
Ki Jingkylli ban ia Puson:
- Balei ba ka jingtlot u Jakob ka long ka lad ia ka jingaiei sngewbha U Blei? Kumno ka jingiashem U Jakob ka ia hap bad ka jingong u Paul. “Haba nga long tlot, pynban nga long khlaiñ” (2Kor. 12:10)
- Balei phi tharai ba ka Baibyl ka pynpaw ia shibun kiei kiei kibym sngewtynnad shaphang ka jingim jong kiba bun ki briew? -Ka mat aiu ngi lah ban thaw na kaba leh ia kane? Kaei ka khubor kaba ngi lah ban shim na kane?
- Puson shuh shuh ha ka jingkylli shaphang ka jingmane bleithaw. Kiei ki bleithaw jong ki dustur ki riti jong ngi? Kumno ngi lah ban pynthikna ba ngim mane iano iano ne ia kano kano lait noh tang ia U Blei?