Lesson 5
April 23-29
Babelni Nok Chugipa
SABBATH ATTAM
April 23
IA ANTINI LESSONNA PORAIANI: Aba. 9:18-27; Aba. 10; Aba. 11:1-4; Aba. 11:5-7; Git. 139:7-12; Aba. 9:1
MINGANI POD: “Uni gimin uni bimungko Babel mingaha; maina uanon Jihova a∙a gimikni ku∙sikko dingtang dingtang dakataha, aro unoniko Jihova uamangko a∙a gimiko bilding bildang dakataha.” (Aba. 11:9).
Chi dubiani ja∙mano, Sastro Noani depante sakgittamko agana: Shem, Ham aro Japheth. Hamara Kanaanni pagipa ong∙a (Aba. 10:6,15). Kanaanara Ku∙rachakgimin A∙songni bimungba ong∙a. (Aba. 12:5). Ja∙mano, Isol Abrahamna Kanaan a∙songko ku∙rachake una pattiaha. Abrahamni a∙sel Isolara a∙gilsako donggipa pilakkon pattigenchim. (Aba. 12:3).
Chi dubiani ja∙manoba Isol manderangko pattina gita skaha. A∙gilsakko uamangni nokdangchi gapatna gita Ua ge∙etaha. Indiba manderang Isolni miksongani kosako re∙aha. Manderang biapsano dongaha aro Babelni nok chugipako rikaha (Aba. 11:1-9). Uni ge∙etaniko manijani gimin Isol manderangko bichal ka∙aha. Isol manderangko Babelo bilding bildang ong∙ataha. Manderang saksa sakgipinni ku∙sikko ma∙sigrikjaha. Uni gimin uamang nok rikaniko dontonge gipin biaprangona jitangaha. Indake, Chi Dubiani ja∙mano Isolni agangipa katta, “Na∙simang jelbra jelsuae a∙ako gapatbo” ingipako bon∙chotao manderang dakaha. (Aba. 9:1). Oe, jedake Ham aro Babelko rikdogiparang man∙jaha gita bang∙a changon an∙ching Isolko ja∙rikna gita man∙ja. Indiba Hamni pap (A∙ba. 9:21,22) aro Babelni chugipa nokni golpoara an∙chingna Sastroni gamchatgipa bebeko mesoka, chong∙motan, Isol an∙chingni dakgualarangoniko pattianiko ong∙atskana man∙a.
ROBIBAR
April 24
NOA HAMNI DEPANTEKO SAO ON∙A (Aba. 9:18-27)
Aba. 9:18-27-o Noa aro Hamni golpoko poraibo. Ia golponi nama kattara maia?
Noa aro Hamni golpoara bang∙aon Adam aro beng∙gimin bolni biteni golpomung apsan ong∙a. Ia golpo minggnion iarangni gimin agana (1) namgijagipa bite, (2) ba∙ra gangijani, (3) pindapako man∙ani, (4) sao on∙ani (5) pattiani.
Sogimin biteni bitchiko manderang ringchina ine Isolni mamung miksongani dongjachim. Jensalo Noa chuko ringaha, unon ua pekaha. Unikode ua an∙tangko rakkina amjae uni chola-ba∙rarangko okaha. Unikode, Ham uni pagipako “nikaha.” Uni nikna nanggijagipako Ham nikaha. Uni gimin, Hamara Hoba baksa apsan ong∙aha, jean beng∙gimin bolko “nikaha” (Aba. 3:6). Ia Ham aro Hobani gisepo nangrimanian an∙chingna indake mesoka je Hamara maikoba nikgaka ong∙ja. Uni pagipani ba∙ra-kancha gangijaniko nikaniko Ham uni adatangrangna aganaha. Indiba Ham uni pagipako dakchakna jotton ka∙jaha. Ham Noako ua jedake ong∙achim, uandaken wate donangaha. Indiba Shem aro Japheth uamangni pagipako rang∙sanan pindapataha.
An∙chingni ma∙a-paarang an∙chingna an∙chingni batanggimin somoiko mesoka. Uamang an∙chingna skang ong∙ani gimin, an∙chingara sawa ong∙achim aro banoni re∙baachim, uko uamang an∙chingna mesoka. Jensalo an∙ching an∙chingni ma∙a-paarangko mandera∙ja, mikkangchi an∙ching neng∙nikanirangko man∙gen. (Re∙o. 20:12; Eph. 6:2 baksa tosusabo). Ham uni pagipako mandera∙jaha. Uni gimin, Hamni depante, chong∙motan, Kanaanni kosako Isol saoko on∙aha. Ia saoan mikkangchi Hamni janggi tanganiko aro uni depante Kanaanni janggi tanganiko dingtangatgenchim.
An∙ching ia golpoko jakkale saoba Hamni nokdangoni ong∙bagipako mitchina nanga ine aganna nangja. Ua saokoara Hamni depanteni kosako mangmangsan donaiaha. Ia saoan an∙chingna indake mesoka je, mikkangchi Kanaanni dedrangba Hamni dakgipa apsan dosrangkon aro paprangkon dakpagen. (Aba. 19:5-7, 31-35).
Kanaanni kosako sao on∙anio Shemna pattianiba dongchapa. Ia pattianiara maia? Kanaanni bimungan an∙chingna dal∙begipa u∙iani sakkiko on∙a. Ibri ku∙siko “Kanaan” bimungni ortoara “maikoba sasonni ning∙o dona” ine ong∙a. Ia bimungan an∙chingna indake mesoka je, Shemni nokdang Ku∙rachakgimin A∙songko Kanaanni dedrangoniko chegen. Ua cheanian Isolni manderangko a∙gilsakona Jokatgipani re∙baani ramako tarisona man∙atgen. Jokatgipa Japhethni dedrangko “Shemni tamburango dongatgen.” (Aba.9:27). Ia podan mikkangchini gimin dingtangmanchagipa nama katta ong∙a. Ian an∙chingna indake mesoka je, Isol Uni jokatani ka∙sachakaniko a∙gilsako donggipa sakantinan on∙gen. (Daniel 9:27; Isaia 66:18-20; Rom. 11:25). Uni gimin, an∙ching indake nika je, bon∙kamaode Hamni kosako sao on∙aniara a∙gilsako donggipa pilak manderangnan pattiani ong∙baskaaha.
SOMBAR
April 25
NOKDANGNIITIHAS (Aba. 10)
Lamekara Noani pagipa ong∙achim. Lamekni bilsi 56 ong∙ahaon Adam siaha. Lamek Noana Adamni golporangko aganaha ine name ma∙siatna man∙a. Ia Adamni golporangko Noa an∙tangni nokdangni manderangna Chi Dubina skang aro ja∙manomangba aganaha ine jajrenggijan ma∙siatna man∙a.
Aba. 10 ko poraibo. Aba. 10o maini gimin Sastro nokdangni itihasko on∙aha? (Luk 3:23-30-koba aganchakanina poraibo.)
Aba. 10ara nokdangni itihasko sulsul seani ong∙a. Ia sulsul seanian minggittamko ma∙sina an∙chingkodakchaka: (1) Ia sulsul seani Sastroni manderang chong∙mot bebe ong∙a ine an∙chingko ma∙sina dakchaka. (2) Ia sulsul seani ja∙mano ong∙giparang baksa ong∙anggiminni nangrimani gimin an∙chingna mesoka. (3) Ia sulsul seani papni kenbegipa ong∙aniko niknaan∙chingkodakchaka. Uamangni ma∙a-paarangni pap ka∙ani ja∙mano dedrangna kenbegipa obosta ong∙anirangko an∙ching nika.
Shem, Ham aro Japhethoni ge sotsni nokdangrangni ong∙baaniko Aba. 10 an∙chingna mesoka. Sastroo ia nomborara gamchatgipa nombor ong∙a. Ja∙mano, Jakobni nokdangoni sak sotsni manderang Egypto songdonggen. (Aba.46:27). Israelni sak sotsni dilgiparang a∙gisio Mose baksa a∙briona doangaha. (Reo.24:9). Aba. 10o nokdang ge sotsni aro a∙gisio sak sotsni dilgiparangan Isolni Israelna miksongani gnangko an∙chingna mesoka. Isol An∙tangni manderangkoSastroni bebeko a∙gilsakni pilak manderangna sualaniko nangnikaha. Niam gitalo, Jisu An∙tangni sak sotsni sninggiparangko Israelni samtangtango donggipa a∙songrangona Nama Kattako sualchina maikai watahachim, uko an∙ching poraiaha. (Luk 10:1).
Adam aro Israel manderangni skanggipa pagiparangni gisepo nangrimaniko nikna gita Aba. 10 an∙chingko dakchaka. Ia pilak manderangan chong∙mot manderang ong∙a. Skanggipa pagiparangara Abraham, Isaak aro Jakobmangan ong∙achim. Ia manderang uamangna dal∙batgipa nokdangni manderang baksa agangrikaha jemangan batanggimin somoirango ong∙gipa obostarangko mikrontangchi nikahachim.
Mati 1:1-17o nokdangni itihasko poraibo. Ia sulsul seanio donggipa manderangni gimin ia podrangara an∙chingna maiko skia? Uamangara chong∙motgipa manderangan ong∙achimba mo? Uamangara chong∙motgipa manderangan ong∙achim ine an∙chingni ma∙siani aro bebera∙aniara maini gimin an∙chingni bebera∙anina nangchongmotgipa ong∙a?
MONGOLBAR
April 26
KU∙SIK MINGSAN (Aba. 11:1-4)
Aba. 11:1-4o donggipa golpoko poraibo. Ia golpoo manderang maini gimin biap damsao apsan dongna nangnikaha?
“A∙a gimikon”(Aba. 11:1) ingipa kattarang an∙chingna bang∙gijagipa manderangkosan mesoka. Ia manderangan Chi Dubiani ja∙mano a∙gilsako donggiparang ong∙achim. Ia pilak manderang damsan chimongaha maina uamang salgiona sokna gita chugipa nokko rikna nangnikaha (Aba. 11:4). Jensalo Isol a∙gilsakko ong∙atahaon Ua maiko dakaha aro uko manderang maikai dakna jotton ka∙ahachim, uko na∙a nikama? Aba 11:3,4o an∙ching indake poraia je, “uamang aganaha.” Ia kattarang an∙chingko Aba. 1:6, 9,14 aro gipin podrango “Isol inaha” ingipako gisik ra∙na dakchaka. Aba. 11:3o Isolni agana gita manderang apsan kattakon aganaha: “hai an∙ching dakna.” (Ia podrangko Aba 1:26 baksa tosusabo). Uni gimin, an∙ching nika je, manderangara Isol aro Uni sason ka∙aniko an∙tangtangni jako ra∙na am∙aha. Jensalo manderang indake aganaha, an∙ching uamangni namgijagipa miksonganiko nika: “Hai an∙chingni bimingko mingsingatna.” (Aba.11:4). Ia pod an∙chingna indake mesoka je, manderang an∙tangtangko mingsinganiko aro jringjrotna gisik ra∙aniko nangnikaha. Indiba Isolsan mangmang “An∙tangna jringjrotna donggipa bimingko” dakna man∙aia. (Isaia 63:12,14).
Uni gimin nokko rikgiparang Isolni biapko ra∙na am∙aha. (Ia chanchiani bano a∙bachengahachim, an∙ching uko ma∙siabamo? Isaia 14:14ko poraibo). Jensalo uamang chugipa nokko rikna miksongahaon, nokko rikgiparang Chi Dubiani gimin chanchichongmotaha ine nikna man∙a. Manderang nokko chue rikaha jedakode uamang ge∙gipin Chi Dubianichi nisiatako man∙jawa. Nok rikgiparang a∙gilsakko Chi Dubianichi pangnaba nisiattaijawaha ine Isolni ku∙rachakanio ka∙dongchakjaha.Babylonni serikanirango an∙ching Chi Dubiani gimin aro Babel songjinmani(Babylon) gimin poraia. Babylonni songnokni gisikara Babelni Chugipa nokko rikgiparangni gisikmung apsan ong∙a. Songnok aro uko rikgiparang dolgnian, salgiona sokna aro Isolni biapko ra∙na am∙aha.
Danielni ki∙tapoba Babelni Chugipa nokni golpoara gamchatgipa ong∙a. Daniel 1:2o, an∙ching Shinarni a∙songni gimin poraia. Nebuchadnezzar raja Jerusalemni torom nokni gamrangko Shinarona ra∙baaha. Shinar an∙chingko Babelni Chugipa nokni gimin chanchianiko nabaata. (Aba. 11:2). Ja∙mano, Nebuchadnezzar dal∙begipa sonani bimangko dakaha. Jajrengmangijan aganna man∙gen je, raja ua bimangko Babelni Chugipa nokko rikgipa apsan biapon rikaha. Nebuchadnezzar Babelko rikgiparangni apsan gisikkon mesoka. Isol Danielna indake mesoka je, bonkamani somoirango manderang Isolni kosako chakatna damsan re∙bataigen. (Dan.2:43; Dan.11:43-45; Par.16:15,16 baksa tosusabo). Indiba manderang Babelo chu∙sokna man∙gija gitan uamangni miksongani chu∙soktaijawa.
BUDBAR
April 27
“HAI AN∙CHING ONG∙ONNA” (Aba11:5-7)
Aba. 11:5-7 aro Git.139:7-12rango Isol aro Babelni Chugipa nokni gimin poraibo. Maini gimin Isol ia golpoo a∙gilsakona ong∙onbaaha? Babelo mai ong∙aha jean Isolko salgioniko a∙gilsakona re∙baataha?
Babelko rikgiparang kosakchi doangna jotton ka∙aaha. Indiba jegitaba uamang chue re∙angbo, Isolan chubataiaha. Uni gimin, Isol uamangona ong∙onbana nangaha. Ian an∙chingna indake mesoka je, Isolan Bilaksranggipa ong∙a aro pilak manderangni kosako ong∙a. Uni giminsa Jisu an∙chingko jokatna gita an∙chingona ong∙onbana nangaha. An∙chingna mamung gipin jokani chol dongchongmotjahachim.
“Unon mandeni dedrangni songjinmako aro itko gatdoengako nina ine Jihova ong∙onbaaha.” (Aba.11:5). Maia ong∙engachim, uko nina gita Isolara a∙gilsakona ong∙onbana nangbebeahama? Ong∙ja. Isol pilakkon ma∙sia. (Git.139:7-12; Git.2:4 baksa tosusabo). Indiomangba Isol ong∙onbaaha. Maini gimin? Maina Isol uamangna aro uamangni dakanirangna badita simsakachim, uko manderangna mesokna skaha.
Luk 1:26-33ona poraibo. Ia podrangara Isolni gimin aro Uni an∙chingona ong∙onbaani gimin maiko an∙chingna skia?
Jensalo Jisu an∙ching baksa dongna ong∙onbaahaon, Ua an∙chingna Uni ka∙sachakaniko aro ka∙saaniko mesokaha. An∙chingni namgipa bewal an∙chingko Isolona ra∙baja ba an∙chingko jokatja. An∙chingko jokatgnigipade Isolni an∙chingona ka∙sachakanio ong∙baanimangmangsan ong∙a. An∙ching iako Abachenga ki∙tapo Babelni Chugipa nokni golpoo nika. Abachenga ki∙tapo, changgnina kingking Isol ong∙onbaa ine agana. Uni gimin, an∙ching indake nika je, Babelni Chugipa noko manderang mai ong∙engachim, uarangni bidingo Isol namen gisik on∙aha.
Babelo manderangni damsan ku∙monge chanchie kam ka∙aaniko Jihova dontongatna nangnikaha. Ia miksongania namgijagipa ong∙aha maina ua manderangara papirang ong∙achim. Uamangara papirang ong∙e uamangni ku∙monganiara namjabataonasan dilangna man∙aia. Uni gimin, Isol uamangni kusikko bilding bildang ong∙ataha. Unikode uamang saksa sakgipini aganako ma∙sigrikjaha. Uandake uamang nok rikaniko dontongaha aro gipinchina jitangtokaha.
“Babelko rikgiparangni miksonganiko Isol chu∙sokatjaha. Unikode nokko rikgiparang kratcha∙aha. Uamang nok Chugipako rasongna rikahachim. Uamangni ka∙tongrangara gaora dakanichi gapatako man∙ahachim. Indiba da∙ode Chugipa nokara rikgiparangni namen gisikgri ong∙aniko mesokaha. Da∙aloba, manderangara Babelko rikgiparangni dakaha gitan apsankon dakenga. Da∙alo manderang an∙tangtango pangchakenga. Uamang Isolni Niamko jegala. Satanba salgio apsankon dakaha. Ia apsan gisikan Kain aro uni pilak dedrangoba dongaha.”—E.G White, Patriachs and Prophets,jak 123.
BRISTIBAR
April 28
MANDERANG PIPRAATAKO MAN∙AHA (Aba. 11:8,9)
Aba. 11:8,9 aro Aba. 9:1rango Babelni Chugipa nokni ja∙mano manderangna mai ong∙aha, uni gimin an∙ching poraia. “Jihova uamangko a∙a gimiko bilding bildang dakataha.” (Aba. 11:9). Maikai ia Isoloni chanchianiara Uni Ka∙sachake jokataniko an∙chingna mesoka?
Chi Dubiani ja∙mano, Isol manderangna namako miksongaha. Ua uamangko indake dakako nangnikaha, “Na∙simang jelbra jelsuae a∙ako gapatbo.” (Aba. 9:1; Aba. 1:28 baksa nisusabo). Indiba rikgiparang Isolni miksongani kosako kamko ka∙aha.Rikgiparang dolsan ong∙e tom∙dakna skaaha.Babelni songjinmako uamangni rikna miksongani mingsa a∙selde ian je, “Hai a∙a gimiko bilding bildang ong∙jana gita” (Aba. 11:4) ine ong∙achim.Manderang gipinchi jitna jechakaha.Damsan dongon uamang bilakbatgen ine uamang chanchiaha.
Namen dukni, manderang an∙tangtangni bilko namana jakkalgija namgijanasa jakkalna skaaha.Uamang indake aganaha, “An∙chingni bimungko mingsingatna.” (Aba. 11:4). Ia miksonganian uamangni ka∙tongo gaora dakaniko an∙chingna mesoka.
Uni gimin Isol rikgiparangko bichal ka∙aha.“Jihova uamangko a∙a gimiko bilding bildang dakataha.” (Aba. 11:9). Manderang saksa sakgipinoni ekgrike dongna sikjachim. Da∙ode uamangni nangnikgijagipa obosta ong∙skaaha.
“Babel” ingipa bimung Sastroni nangchongmotgipa bebeko an∙chingna mesoka. Babelni ortoara “Isolona dakanggipa cholguga” ine ong∙a.“Babel” ingipa kattara Ibri katta “balal” baksa namen gisiko nangatgipa nangrimani donga. “Balal” ni miksonganiara “dingtang dingtang dakataha” (Aba. 11:9) ba “bilding bildang dakataha” (Aba. 11:9) ine ong∙a. “Isolona dakanggipa cholguga” ona re∙angna jotton ka∙ahani gimin manderang bilding bildang dakatako man∙aha.Indiba manderangara Isolko olakkinade uanona re∙angna miksongjahachim.Manderangara Isolni biapko ra∙nasa miksongahachim. Uamang an∙tangtangko isolrang ine chanchitokaha.
“Babelni manderang Isoloni dingtange sorkariko rikna skaha. Mitam rikgiparang Jihovako mandera∙achim. Indiba ia manderangara namgijagipa rikgiparangni miksonganirangchi tol∙napaniko man∙aha.Ia tol∙napako man∙gipa manderangna Isol simsaka. Indake, Ua uamangna ka∙saani gimin, Isol An∙tangni sastiko ru∙utataha.Ka∙tongtango maia dongchongmotachim, uarangko parakna Isol manderangna somoiko on∙aha.Isolni dedrangrang namgijagipa rikgiparangni miksonganirangko dingtangatna jotton ka∙ahachim.Indiba bon∙chotaode, Isolni kosako bobil dake chakatna manderang ku∙cholsan ong∙aiaha.Isol uamangko dontongatjaode maian ong∙genchim? Manderang a∙gilsako namgijaniko bang∙en ka∙anggnokchim.Manderang Isolni kosako bobil dake chakate an∙tangtangko olakkinasa skaiaha.Isolni biapko ra∙e, songnokko a∙bachengatna uamang skaha.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, jak 123.
SUKORBAR
April 29
CHANCHIDAPANI:Ellen G. White ni segipa ki∙tap,Patriarchs and Prophetsoniko “The Tower of Babel,” jak 117–124 rangko poraibo.
“Manderang songjinmako rikna miksongaha. Uamang chugipa nokkoba rikna skaha. . . . Rikgiparang ia miksonganiko dakaha jedakode tok dake manderangni pipraaniko champengna gita man∙gen.Isol manderangko a∙gilsakni dingtang dingtang biaprangona jitna gita ge∙etaha.Isol uamangko a∙gimiko jelbra jelsue a∙songko ra∙chinaba aganaha.Indiba Babelo rikgiparang uamangni manderangko damsan biapo dongatna nangnikaha.Uamang a∙gimikchina gipanggipa songnokkoba a∙bachengatna skaha.Uamangni songjinmaan ia a∙gimikona gipanggipa songnokni skotong songjinma ong∙genchim.Unon pilakan uamangni aiao inmangipa kamrangna uamangna rasong on∙e olakkigenchim.Ia aiao inmangipa chugipa nok salgini chubatgipa bakonan gitotahachim.Rikgiparang ia chubipa nokko rikachi a∙gilsakni pilak manderangna an∙tangtangko bilakgipa aro gisik seng∙gipa ong∙a ine mesokna skaha.Uamangni deritchu su∙ritchurang ia chugipa nokko nike uamangko pangnan gisik ra∙jringgenchim.Unikode rikgiparang pangnajolnan mingsinggnokchim.
“Shinar a∙kawe donggipa manderang Isolni ku∙rachakanio bebera∙ja.A∙gilsakko chichi nisiattaijawaha ine Uni agananiko uamang bebera∙jaha. Bang∙a manderangan Isolo bebera∙srangjaha.Ia manderang indine aganaha je, a∙gilsakni ong∙telaigipa bilrangsa chi bana ong∙ata.Gipin manderang indine bebera∙skaa je, Isolara gitcham a∙gilsakko Chi Dubiatachi nisiataha.Indiba ia manderangara Kain gita apsangiparang ong∙a.Uamang uamangni ka∙tongrango Isolni kosako bobil dake chakata.Uni gimin, uamang chugipa nokko rikna miksongaha.Uamangni chugipa nokko rikna miksongani mingsa a∙selde, uamang minggipin Chi Dubiaoni naljokna gita miksongani ong∙aha.A∙gilsako chini sokgijagipa biapona chubate chugipa nokko rikna uamang miksongaha.Rikgiparang indake chanchiaha je, uamang indita chue nokko rikgenchimode, uamang mikkangchi ong∙gnigipa pilak kenaoni naljokna gita man∙gen.Uamang chugipa aramrangona re∙ange chi dubiani a∙selko ma∙sinaba skaha.Ia pilak miksonganian manderangni Isolni biapko ra∙na skaniko mesoka. Rikgiparang an∙tangtangni deritchu su∙ritchurangni ka∙tongrangko Isoloni jringjrotnan chel∙atna aro miterangko olakkiatna nangnikskaaha.”—Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, jak118, 119.
CHANCHIGRIKNA SING∙ANIRANG:
- Isol aro Uni sorkarini biapko manderang ra∙na am∙on mai ong∙ronga? Indakgipa miksongaoni mai neng∙nikani sokbaa? Itihaso an∙chingna maiko mesoka?
- Mondoli ong∙e, an∙chingara maikai an∙tangtangna “Chugipa Babelni Nok” ko rikna miksonganiko gelna man∙gen?